:.. 78

1-5)بحث.. 78

فرضیه ها  :.. 79

5-2)نتیجه گیری:.. 82

5-3) پیشنهادات.. 83

5-3-1) پیشنهادات به سازمان.. 83

5-3-2) پیشنهادات به محققین آتی.. 83

5-4)مدل تحلیل نهایی.. 84

فهرست منابع:.. 85

ضمائم ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 89

فهرست جداول

2-1-15)جدول تئوریهای مرتبط با پژوهش.. 35

2-1-16جدول خلاصه شده منبع افکار.. 36

3-1جدول تناظر هریک از سوالات پرسشنامه با مولفه ها.. 48

جدول 1-4:جدول فراوانی متغیر جنسیت.. 54

جدول 2-4:جدول فراوانی متغیر تحصیلات.. 55

جدول 3-4:جدول فراوانی متغیر تاهل.. 56

جدول 4-4:جدول فراوانی متغیر رده های سنی.. 57

جدول 5-4:جدول آمار توصیفی.. 58

جدول 6-4: فراوانی پاسخهای نمونه آماری به گزینه های سوالات.. 59

جدول 4-7 پایایی مولفه های پرسشنامه.. 64

جدول 8-4. 65

جدول 9- 4جدول  آزمون همبستگی تاو کندال.. 68

جدول 10-4 جدول  آزمون همبستگی تاو کندال.. 69

جدول 11-4: جدول  آزمون همبستگی تاو کندال.. 70

جدول 12- 4 جدول  آزمون همبستگی تاو کندال.. 71

جدول 13-4جدول  آزمون همبستگی تاو کندال.. 73

جدول 14-4 آزمون دومتغیر مستقل Mann-Whitney. 74

جدول15-4  آزمون دومتغیر مستقل Mann-Whitney. 74

جدول 16-4. 75

جدول 17-4. 76

جدول 1-5 خلاصه ی فرضیات.. 81

چكیده

اهداف این تحقیق شامل شناسایی رابطه بین اصول ارگونومی و استرس درشرکت گازشاهرود میباشد که شامل 4 هدف فرعی به شرح زیر است

1-شناسایی رابطه بین بیومکانیک شغلی و استرس 2- شناسایی رابطه بین روانشناسی مهندسی و استرس 3- شناسایی رابطه بین آنتروپومتری و استرس 4- شناسایی رابطه بین فیزیولوژی و استرس

روش تحقیق برحسب هدف کاربردی و برحسب نوع داده ها کیفی بوده است که با بهره گرفتن از تحلیل توصیفی –پیمایشی نظیر تحلیل همبستگی به بررسی داده های تحقیق می پردازد با توجه به اینکه در این پژوهش به دنبال جمع آوری اطلاعاتی درمورد ارتباط بین استرس و اصو ارگونومی هستیم بنابراین جهت گرداوری داده های تحقیق از روش توصیفی استفاده میگردد.روش همبستگی به منظور شناسایی میزان و چگونگی ارتباط بین استرس و اصول ارگونومی در شرکت گاز شاهرود مورد بررسی قرار میگیرد

نتایج این تحقیق به شرح زیر است

1-بین بیومکانیک شغلی و استرس در شرکت گاز شاهرود رابطه وجود ندارد

2-بین روانشناسی مهندسی و استرس در شرکت گاز شاهرود رابطه وجود ندارد

3-بین آنتروپومتری و استرس در شرکت گاز شاهرود رابطه وجود ندارد

4-بین فیزیولوژی و استرس در شرکت گاز شاهرود رابطه وجود ندارد

همچنین فرضیه اصلی رد شد که نتیجه ان به شرح زیر است

بین اصول ارگونومی و استرس در شرکت گاز شاهرود رابطه معنی داری یافت نشد

امروزه، سازمان‌ها در هر حد و اندازه‌ای که باشند، برای موفقیت، با فرصت ها و تهدیدهای پرچالشی روبرو هستند که جهت مواجه با آن‌ ها، ناگزیر به اخذ تصمیمات استراتژیک هستند. تصمیم‌گیرندگان استراتژیک تحت تأثیر عوامل مختلفی اقدام به تصمیم‌گیری می‌نمایند. یکی از فاکتورهای مهم و اصلی در تصمیم‌گیری، عوامل عقلائی است که به فاکتورهای قابل اندازه‌گیری مانند هزینه، زمان و… اطلاق می‌شود. در اینگونه رویکرد، اغلب اثر عوامل غیرکمی، مانند رفتارهای سیاسی و پیمان‌های بین گروه‌ها و … نادیده گرفته‌ می‌شود.

در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک از  دو روش عقلائی و سیاسی استفاده می‌شود. تصمیمات اتخاذ‌شده بر اساس هرکدام از رویکردهای مطرح شده فوق، می‌تواند کارکردهای متفاوتی برای سازمان به‌همراه داشته‌باشد. یکی از کارکردهای تصمیم‌گیری، اثرگذاری بر روی میزان تعهد سرمایه‌های انسانی یک سازمان است. تعهد سازمانی را می‌توان وابستگی عاطفی و روانی به سازمان در نظر گرفت که براساس آن فردی که شدیداً متعهد است، هویت خود را با سازمان معین می‌کند، در سازمان مشارکت می‌کند و در آن درگیر شده و از عضویت در سازمان لذت می‌برد.

اگر تصمیم‌گیرندگان استراتژیک سازمان، از رویکردهای سیاسی جهت اتخاذ تصمیمات مهم و کلیدی استفاده نمایند، به تعهد سازمانی افراد می‌تواند خدشه وارد شود، البته ادبیات پژوهش نیز نشان می‌دهد که فرهنگ‌های حاکم بر سازمان‌ها، می‌تواند باعث شود که رویکرد سیاسی نیز  منجر به افزایش تعهد سازمانی کارکنان گردد.

منظور از تعهد سازمانی در این پژوهش، سه تعهد عاطفی، هنجاری و مستمر است که در مجموع تعهد سازمانی را شکل می‌دهد.وجود نیروهای انسانی متعهد به سازمان در هر سازمان ضمن كاهش غیبت، تاخیر و جابجایی، باعث افزایش چشمگیر عملكرد سازمان، نشاط روحی كاركنان و تجلی بهتر اهداف متعالی سازمان و نیز دستیابی به اهداف فردی خواهد شد. عدم احساس تعهد و تعهد سطح پایین، نتایج منفی را برای فرد و سازمان به دنبال دارد؛ از جمله نتایج، ترك خدمت، غیبت زیاد، بی میلی به ماندن در سازمان، كاهش اعتماد مشتریان و

 كاهش درآمد می باشد

در این پژوهش، رابطه بین میزان تعهد سازمانی کارکنان بانک ملت  با هر یک از رویکردهای تصمیم‌گیری استراتژیکمورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این فصل به بررسی ادبیات تصمیم‌گیری استراتژیک، تعهد و رویکردهای سیاسی و عقلائی در رفتارهای سازمانی پرداخته و سپس پیشینه پژوهش‌های انجام شده در خصوص تعهد سازمانی و تصمیم‌گیری استراتژیک در سازمان‌ها مطرح می‌گردد.

1-2بیان مسئله

در عصری که تغییر و تحولات سریع و فزاینده از جمله مشخصات آن است، آهنگ تصمیم‌گیری شتاب زیادی به خود گرفته و نیاز به تصمیم‌گیری سریع برای مقابله با فعل و انفعالات در محیط، شرایطی را به‌وجود آورده است که زمان تأمل و تعمق تصمیم‌گیری را برای مدیران کوتاه نموده است.

در دنیای رقابتی امروز، تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، تأثیرات مهمی‌در موفقیت سازمان‌ها دارند. هنگامی‌که سخن از استراتژی به میان می‌آید، اغلب مخاطبان، سندی را به خاطر می‌آورند که بیانگر سیاست‌ها و چارچوب حرکت یک سیستم انسانی در بازه زمانی مشخص می‌باشد. این تصور زائیده این نگرش است که هر سازمان در برخورد با محیط در حال تحول، باید راهی را که بهترین مسیر برای نیل به اهداف سازمانی است، جست‌و جو کرده و پس از یافتن آن راه، تمام منابع خود را برای طی کردن آن بسیج سازد. این نگرشی است که ما آن را فرایند عقلانی تصمیم‌گیری استراتژیک می‌نامیم.

تصمیمات استراتژیک در صورتی که با رویکرد عقلانیت رویه و فرایند اخذ شود، و یا به عبارتی فرایند تصمیم‌گیری استراتژیک، فرایندی عقلائی باشد و یا با اتخاذ رفتارهای سیاسی انجام شود؛ می‌تواند بر روی کارکنان یک سازمان تأثیرگذارد، به‌گونه‌ای که می‌تواند تعهد کارکنان را افزایش یا کاهش  دهد.گرچه تعاریف متعددی از تعهد توسط صاحبنظران حوزه علوم رفتاری ارائه شده‌است، ولی اختلاف نظر در زمینه تعریف تعهد وجود ندارد و در تمامی‌تعاریف تعهد سازمانی، سه عامل اعتقاد به اهداف و ارزش‌های سازمان و تمایل به تلاش شدید و خواست عمیق ادامه عضویت در سازمان وجود دارد. کارکنانی که معتقدند سازمانآن‌ ها از آنان حمایت می‌کند، تمایل پیدا می‌کنند که به سازمان تعهدعاطفی داشته باشند. آن‌ هاوقتی که می‌بینند سرمایه‌گذاری اساسی برای سازمان کرده‌اند و در صورت ترک آن سرمایه‌شان به خطر می‌افتد، نسبت به سازمان تعهد مستمر پیدا می‌کنند و آن‌ هائی که فکر می‌کنند که از آنان وفاداری مورد انتظار است، تعهد هنجاری را بر می‌گیرند.

در این پژوهش، هدف این است که ارتباط تصمیم‌گیری استراتژیک با فرایند عقلائی و با بهره گرفتن از رفتارهای سیاسی با انواع تعهدات بررسی شود. به عبارتی مشخص شود که آیا تصمیمات استراتژیک برگرفته از رفتارهای سیاسی و یا با فرایند عقلائی، بر روی تعهدات کارکنان بانک ملت تأثیرگذار است یا خیر.

[1].Dean & Sharfman

شواهد نظری و تجربی نشان می دهند که تصمیمات تامین مالی و بطور واضح تر، ساختار سرمایه شرکتها بر عملکرد جاری و آتی آنها تاثیر گذار است. مدیران باید با در نظر گرفتن استراتژی های موجود ساختار سرمایه ای را انتخاب كنند كه هزینه سرمایه كمتری نیاز داشته باشد تا شركت بازدهی بهتری داشته باشند، به عبارتی ساختار بهینه سرمایه زمانی اتفاق میافتد كه هزینه سرمایه آن به حداقل ممكن رسیده باشد(تانگ و جانگ، 2007). مارکیدز و ویلیامسون(1996) نشان دادند که تصمیمات تامین مالی شرکتها و انتخاب آنها بین تامین مالی از طریق بدهی یا سرمایه، بطور چشمگیری متاثر از ویژگی های دارییهای آنها می باشد. در شرکتهایی که استراتژی رقابتی را پیش گرفته اند؛ ساختار داراییها، غیراختصاصی می باشد و می توان آنها را از طریق منابع بدست آمده از بدهی، تهیه نمود. زیراکه در زمان تسویه شرکت، امکان نقدشوندگی بالاتری دارند. این در حالی است که در شرکتهای دارای توان رقابتی پایین، داراییها، اختصاصی می باشند و باید از طریق منابع حاصل از آورده سهامداران، تهیه شوند. زیراکه در زمان تسویه شرکت، امکان نقدشوندگی کمتری دارند(پارک و جانگ،2013).

موضوع تحقیق حاضر، بررسی ارتباط بین ساختار سرمایه با سودآوری بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. این فصل باعنوان كلیات تحقیق، نگاهی كلی به پژوهش می نماید و خواننده را با آنچه قرار است تجزیه و تحلیل گردد آشنا میسازد. بر این اساس، در فصل حاضر، ابتدا مساله اصلی و ضرورتهای انجام تحقیق تبیین می شود. سپس فرضیات تحقیق و کلیاتی از جامعه آماری مورد مطالعه و روش های موردنظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات بتشریح می شود. در پایان فصل، متغیرها و واژه های كلیدی، ارائه و بلحاظ عملیاتی تعریف می شوند.

1-2)بیان مسئله

حداكثر كردن ارزش بانکها مستلزم اجرای طرحهای سودآور است، در جهان امروز با توجه به شرایط بازار رقابت تعیین روش تامین مالی مناسب برای افزایش سودآوری و ادامه حیات بانکها امری ضروری است. سرمایه گذاران نیز باتوجه به جدایی مالكیت از  مدیریت، نیاز به منابع مالی وسیع در بانکها و همچنین علاقه دارندگان منابع مالی به استفاده از منابع خود جهت افزایش ثروت به تجزیه و تحلیل عملكرد بانک ها و ساختار سرمایه آنها می پردازند تا به سرمایه گذاری صحیح دست یابند(بیگلر، 1385).

بنگاه های اقتصادی نیز برای ورود به تجارت و ادامه فعالیت در آن نیاز به سرمایه دارند ،منابع تامین مالی به صورت های گوناگون تقسیم گردیده است مانند، منابع تضمین شده و منابع تضمین نشده اما در بیشتر تحقیقات منابع تامین مالی بانکها براساس سیاست تامین مالی آنها به دو بخش منابع مالی درونی و منابع مالی بیرونی تقسیم می شوند كه این منابع می تواند به روش كوتاه مدت یا بلند مدت مورد استفاده قرار گیرد.لازمه تامین سرمایه از منابع درونی، سودآوری گذشته بانک است كه از محل انباشت سودهای گذشته كه منبعی مناسب جهت تأمین مالی بانک فراهم می آید، یعنی به جای تقسیم سود بین سهامداران سود را در فعالیتهای عمدتاً عملیاتی بانک جهت كسب بازده بیشتر بكار میگیرند و در منابع مالی بیرونی از محل بدهی ها و سهام اقدام به تامین مالی می نماید(آبور، 2005).

تامین كنندگان منابع مالی، سرمایه گذاران(سهامداران و اعتبار دهندگان) می باشند كه هر گروه بدنبال منافع خود هستند، آنچه كه تامین كنندگان را تشویق می كند تا منابع خود را در فعالیت مشخصی به كار گیرند، عملكرد مطلوب آن فعالیت است، كه بدنبال آن ارزش بانک و در نتیجه ثروت سهامداران افزایش می یابد. از طرفی هزینه های تامین مالی متفاوت می باشد.اهرم مالی میزان استفاده بانک از بدهی(استقراض) در ساختار سرمایه را نشان می دهد و بانکهایی که بخش عمده ای از ساختار سرمایه آنها از طریق بدهی تامین شده است؛ اصطلاحا بانکهای اهرمی نامیده می شوند. از دیدگاه بانک هزینه تامین مالی از طریق بدهی كمتر است چون بدهی مستلزم پرداخت بهره به بستانكاران می شود و از نظر قوانین مالیاتی چنین هزینه ای قابل قبول است .از طرفی دیگر افزایش بی رویه بدهی ریسك ورشكستگی را افزایش می دهد و باعث كاهش ارزش سهام بانک می شود. از دیدگاه دیگر، استفاده بیش از حد از حقوق صاحبان سهام باعث افزایش بازده مورد انتظار سهامداران و در نهایت باعث افزایش هزینه تامین مالی می شود. بنابراین مدیران باید با در نظر گرفتن استراتژی های موجود ساختار سرمایه ای را انتخاب كنند كه هزینه سرمایه كمتری نیاز داشته باشد تا بانک بازدهی بهتری داشته باشند، به عبارتی ساختار بهینه سرمایه زمانی اتفاق میافتد كه هزینه سرمایه آن به حداقل ممكن رسیده باشد(فسبرگ و قوش، 2006).

در مجموع، می توان تاثیر ساختار سرمایه بر سودآوری را بواسطه منابع حاصله از تصمیمات ساختار سرمایه و هزینه تامین مالی ناشی از آن دانست. چگونگی بکارگیری این منابع، بطور بالقوه سودآوری و ارزش بانک را تحت تاثیر قرار می دهد و موجبات موفقیت یا شکست بانک را فراهم می آورد. بر این اساس، سوال اساسی تحقیق حاضر به شرح  زیر مطرح شده است.

بین ساختار سرمایه با سودآوری بانکها چه ارتباطی وجود دارد؟

1-3)ضرورت انجام تحقیق

بانکها نقش عمده ای در اقتصاد كشورها دارند. زیراكه افراد زیادی به طور مستقیم یا غیرمستقیم در آن سرمایه گذاری می كنند. از این نظر توجه به عوامل موثر بر عملكرد آنها می توان در تعیین راهبردهای تصمیم گیری برای سرمایه گذاران مفید باشد. در این تحقیق به ساختار سرمایه بانکها به عنوان یک عامل موثر در سودآوری آنها توجه شده است. بنابراین، اولین ضرورت تحقیق حاضر، تبین سودآوری بانکها از جنبه ساختار سرمایه آنهاست. از طرف دیگر، بانکها به منظور كسب مزیت رقابتی، از منابع خود در جهت بهبود موقعیت نسبی خویش نسبت به رقبا استفاده می كنند و ارتقای موقعیت شركت سبب شكل گیری فرصت های بهتری در آینده می شود. بکارگیری منابع خارج از شرکت در جهت سودآوری و ارزش آفرینی، موضوعی است که بطور بالقوه مورد توجه تامین کنندگان سرمایه شرکتها می باشد.

معماری از کهن‌ترین هنرها است که همواره با انسان، افکار، عقاید و ادیان وی همراه بوده‌است. در همان کهن‌ترین بازمانده‌های تاریخی می‌توانیم ردپایی از تمایل انسان‌ها در تزئین و آراستن محیط زندگی را ببینیم. در این رهگذر سرزمین ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده. فرهنگ، هنر و اندیشه اسلامی سیمای تازه‌ای به هنر ایرانی بخشید، بدون آنکه هویّت و روح آن را تغییر دهد. از ویژگی‌های معروف هنرمعماری اسلامی آن است که تعداد قابل توجهی از اجزایی که در اصل مورد استفاده‌ ساختمانی داشته‌اند را تغییر شکل داده و مبدّل به وسایل صرفاً تزئینی کرده، به این صورت در ترکیب‌های تزئینی وسیع نقشی به آنها داده‌اند.

ابنیه غیرمذهبی کاشان نیز دارای تزئیناتی است که معماران با ساده‌ترین مصالح مانند سنگ، آجر، گچ، کاشی و نقاشی جذاب‌ترین طرح‌ها را ارائه داده‌اند که الهام‌بخش تمدّن و فرهنگ اصیل ایرانی است. این نقوش از نظر کاربرد، فرم و روش ساخت چه انواعی دارند؟ در این نوشتار در فصل نخست به کلیات پژوهش و مبانی نظری که شامل تعاریف و مختصر تاریخچه در مورد نقوش و تزئینات معماری است، می‌پردازیم و پس از آشنایی با تزئینات معماری ایران در فصل دوم با کاشان و معرفی ابنیه غیرمذهبی شاخص و به‌جای مانده از این شهر تاریخی به جمع‌ آوری نقوش گیاهی به‌کار رفته در پوسته بنا به مجموعه‌ای از این نقوش دست می‌یابیم و در فصل سوم با اطلاعات گردآوری شده به تحلیل نقوش گیاهی و طبقه‌بندی آنها از لحاظ: شیوه گسترش نقش، سبک، بیان فرم، نقوش ترکیبی، فن اجرا و گزینش‌های رنگی

 پرداخته می‌شود. بنابراین با شناخت صحیحی از این نقوش می‌توان با استفاده آگاهانه از آن‌ و جنبه‌های کاربردی در زیباسازی فضای شهری در زمینه نقاشی دیواری به احیاء و استمرار این نقوش زیبا و اصیل ایرانی کمک شایانی کرد.

فصل نخست

1-1 معرفی کلیات پژوهش

1-1-1 بیان مسأله

بناهای تاریخی هر کشور بخشی از شناسنامه و کارنامه مردمی است که در آن زندگی می‌کرده‌اند و برای شناخت یک قوم و فرهنگ آن ملّت باید به سراغ بنیادهای فرهنگی آن قوم رفت. در تزئینات معماری ایران‌زمین، هر نقشی متناسب با وام‌گیری از طبیعت و محیط اطراف خود، بیانگر ارزش‌ها و عقاید نهفته شده‌ایست که در نهایت، به عقیده و آرمان حاکم بر فضای فکری جامعه حکایت دارد. امروزه با نقوش متعدّدی مواجه هستیم، یک دسته نقوشی هستند که ریشه در تمدّن و فرهنگ ایرانی دارند، گرچه در طول زمان دستخوش دگرگونی‌ها و تحوّلاتی شده‌اند، اما هویّت ایرانی آن‌ ها حفظ گردیده‌است و دسته دیگر نقوش وارداتی هستند که از فرهنگ‌های دیگر وارد می‌شوند و بدون هیچ شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با افزایش طراحی‌های غربی و گرته‌برداری بی‌تناسب این نقوش در حیطه‌های مختلف کشور، لزوم بازگشت به نقوش اصیل و مأنوس ایرانی بیش‌ازپیش احساس می‌شود. ثمره این بازگشت احیاء طرح‌های بومی و تزئین فضای شهری بی‌روح امروز با بهره گرفتن از این نقوش زیبا و غنی است. همچنین با توجه به از بین رفتن این گنجینه‌ها، شایسته است تا با تحقیق و پژوهش در این موضوع، این فرم‌ها و نقوش را دوباره احیاء کنیم و با بهره گرفتن از این نقوش زیبا به طرح‌هایی جدید برگرفته از هنر و فرهنگ ایرانی دست یابیم. این پژوهش با بررسی تزئینات معماری ابنیه غیرمذهبی کاشان، نقوش را از دل این ابنیه بیرون می‌کشد و همچنین با مطالعه موردی به طبقه‌بندی و تحلیل نقوش پرداخته می‌شود. چهارچوب این پژوهش، حاضر بر پاسخ به این پرسش است که نقوش گیاهی بکار رفته در ابنیه           غیر‌مذهبی کاشان از لحاظ کاربردی، فرم و روش ساخت دارای چه انواعی هستند؟ و از سوی دیگر، جایگاه این نقوش در تزئینات معماری چیست؟

کاشان تنها فرش و گلاب نیست، حکایت مردمانی است که درخت نشاندند و خانه برپا کردند، خانه‌هایی که مزّین به نقوشی است منحصر به فرد و به هنر و صنعت کوشیدند. ابنیه غیرمذهبی کاشان شامل: خانه‌های مسکونی، حمّام‌ها، باغ‌ها، بازارها، آب‌انبارها، کاروانسراها و تیچه‌ها است. اکثر این بناها مربوط به دوره قاجار است که با همکاری شهرداری و میراث فرهنگی کاشان تعدادی از آن‌ ها طبق نقشه اصلی مورد مرمّت و بازسازی قرارگرفته و در فهرست آثار ملّی ایران ثبت گردیده‌است. بیشتر این آثار دارای تزئینات معماری بی‌نظیری هستند و از آن‌جایی که در میان تزئینات گوناگون شهرها در دوران‎های مختلف تاریخ، نقش‌ونگار ابنیه کاشان، متمایز و قابل قبول است و از طرفی هیچ مجموعه مدوّن و قابل قبولی از این نقوش موجود نیست، پرداختن موشکافانه به این نقوش در حقیقت توجیه علمی دارد. در این پایان‌نامه مصوّر، مزیّن به نگاره‌ها، نقوش گیاهی پوسته بنا که بنیاد فرهنگ کاشان می‌باشد، مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد و سعی گردیده صرفاً نقوش گیاهی بکار رفته در تزئینات قسمت‌های مختلف بنا، اعم از گچبری، نقاشی، آیینه‌کاری و … استخراج گردد و در بخش پروژه عملی کاربرد آن در زیباسازی فضای شهری در بحث نقاشی دیواری مطرح گردد.

:

پیروزی انقلاب اسلامی ایران مرهون تلاش افراد زیادی است که در سخت ترین شرایط مبارزه با یقین و امیدواری به راه آینده به ایثار و تکاپو پرداختند. در این بین، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمود دعایی از شمار مبارزینی است که با وجود محدودیت­های ساواک، علیه رژیم پهلوی فعالیت کرد وی همچنین پس از پیروزی انقلاب در حوزه های مختلف از جمله مسئولیت سفارت ایران در عراق، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و مدیریت مؤسسه اطلاعات فعالیت داشته و هم اکنون سرپرستی این مؤسسه را بر عهده دارد. با این وجود نقش این شخصیت در لابه لای جریان­های سیاسی کم رنگ مانده است. با توجه به این مقدمات در بررسی زندگانی سید محمود دعایی سعی بر آن بوده تا تکاپو و تحول فکری و سیاسی وی را در پیوند با زمان و مکان مورد بررسی قرار داده شود. لازم به یادآوری است که به دلیل پیچیده شدن محدوده فعالیت­های جمعی و زندگی فردی تفکیک این دو از نظر روشی کار دشواری است، مثلاً عضویت یک فرد در یک تشکل مبارزاتی از جمله این موارد می­باشد. چرا که معمولاً تصمیمات به صورت جمعی گرفته می­ شود و به دلیل محدودیت دسترسی به منابع و اسناد مربوط به صحبت­ها و دیدگاه ­های اشخاص نمی­توان نقش فرد را تعیین نمود. یک شخص ممکن است درتشکل روحانیون مبارز به موضوعی رأی منفی داده باشد اما از آنجا که مبنا بر اکثریت است و حال اگر فرد، مصاحبه­ یا انتقادی به روند طرح موضوع نداشته باشد بررسی دقیق موضع آن شخص مشکل خواهد بود این مسأله در مورد دعایی و سایر شخصیت­ها صدق می کند. از طرف دیگر در مسیر پژوهش برای مستند شدن کار از اسناد استفاده شد. آوردن اسناد در بسیاری از موارد ضروری بود از اسناد مندرج درکتاب «یاران امام به روایت اسناد ساواک» و مجموعه کتاب های » سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک»» قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک « و کتاب های اسنادی دیگراستفاده شد. شایان ذکر است که در روند انجام تحقیق، موانعی نیز به وجود آمد، در گام اول با مراجعه به کتاب­های تاریخ معاصر ایران، فقط به مطالب تكراری در مورد نقش دعایی اشاره شده بود به همین دلیل گردآوری داده ها به مدت شش ماه طول کشید. بدون شک پژوهش درباره زندگی­نامه سیاسی دعایی، به دلیل تازه بودن آن از حساسیت بالایی برخوردار است البته در این حوزه یادنامه­ای که گوشه ­ای از خاطرات وی است توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به صورت سؤال و پاسخ انتشار یافته است، استفاده از این منبع به تنهایی نمی ­تواند در پایان نامه كارساز باشد به همین دلیل برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر از طریق مراكز و سازمانها و ارگانهای دیگر( مركز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو حوزه هنری، و آرشیو كتابخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آرشیو كتابخانه وزارت امور خارجه، مطالعات تاریخ معاصر، كتابخانه مجلس شورای اسلامی و استفاده از لوح مشروح مذاكرات مجلس ونشریه­ها و روزنامه ها و…) اقدام شد.

در اینجا برخود لازم می­دانم که از تمامی بزرگواران همچون حجج اسلام: طاووسی، رحمت، محتشمی­پور و…. که لطف نموده و وقت ارزشمند خود را برای انجام مصاحبه به نگارنده اختصاص دادند قدردانی نمایم.

طولانی شدن مدت نگارش پژوهش حاضر تا حدود زیادی به جهت هماهنگی برای انجام مصاحبه با شخصیت­های نامبرده بوده است. البته لازم به یادآوری است که به دلیل بیماری و کهولت سن، بعضی از افراد همچون آقای احمد نفری و فوت بعضی از افراد که مرتبط با موضوع پایان نامه همچون اسماعیل فردوسی پور وخاتم یزدی امکان مصاحبه با آنها نبود و بعضی از افرادی مثل سیدحمید روحانی و سیدباقرموسوی و سیف­الله­قاسم­پور با وجود پیگیری­های صورت گرفته حاضر به مصاحبه نشدند. همچنین با پیگیری از طریق دکترفاطمه­طباطبایی برای مصاحبه با دکتر صادق طباطبایی، به توصیه وی، چندین بار از طریق ایمیل و پیامک حاضر به مصاحبه نشد. مصاحبه­ با بزرگوارانی همچون حجج اسلام: طاووسی، رحمت، محتشمی پور به واسطه­ تلاش­ های دكتر بصیرت منش و آیت الله عباسعلی روحانی محقق شد.

لازم به توضیح است در این پژوهش سعی نگارنده بر آن بوده است تا از به کار بردن القابی چون حجت الاسلام و…خوداری نماید فقط در مورد برخی از مراجع به دلیل اشتهار آنها این القاب به کار رفته است.

ضمن اذعان به کاستی های این اثر امید است در فرصت مناسب کمبودهای کار پژوهشی بر طرف گردد.

درپایان از استادان محترم گروه تاریخ پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی که در طول دوران تحصیل سعادت شاگردی و تلمذ از محضر آن­ها را داشته­ام به ویژه جناب آقای دکتر حمید بصیرت منش که از همان ابتدای تصویب موضوع، از راهنمایی ایشان بهره گرفته­ام و از مشوّقان اصلی اینجانب در انتخاب موضوع پایان نامه بودند، با دقت نظری که به این پژوهش داشتند، در تدوین و نگارش، مرا یاری رساندند، نهایت تشکر را دارم. از جناب آقای دکترمحسن بهشتی سرشت که زحمت مشاوره بر دوش ایشان بوده مراتب سپاس و قدردانی خود را ابراز می نمایم. سپاس دیگر خود را به پاس زحمت­های رئیس پژوهشکده امام خمینی(س) آیت الله عباسعلی روحانی با فراهم آوردن چند مصاحبه، از جمله مصاحبه با آقای دعایی، ابراز می­نمایم. در اولین نشست با دعایی در پژوهشکده امام خمینی(س)، آیت الله عباسعلی روحانی، دکتر بصیرت منش ودکتر رجایی حضورداشتند. جلسه­ی­دوم با آمدن دعایی به پژوهشکده، با حضور آیت الله عباسعلی­روحانی رئیس پژوهشکده، و دکتر بصیرت منش، چند سند را، در اختیار نگارنده قرار داد. همچنین سپاس خود را به پاس زحمت مسئولان کتابخانه پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی (بخصوص از آقای جواد کامور از پژوهشگران حوزه هنری، نهایت همکاری را با اینجانب داشتند) و کتابخانه مجلس شورای اسلامی و همچنین مرکز اسناد انقلاب اسلامی تقدیم می نمایم.

کلیات پژوهش

 بیان مسأله:

علل و عوامل متعددی در به ظهور رسیدن انقلاب اسلامی ایران، مؤثر بوده است.روحانیت و طلاب نیز نقش بسیار مهمی در همین رابطه داشتند. گذشته از رهبری­های هوشمندانه و مدبرانه امام خمینی (ره)، نقش پیروان نزدیک به ایشان و تأثیر آنها در روند انقلاب در خور توجه است. یکی ازروحانیون فعالی که در ایام تبعید امام خمینی درنجف در حلقه نزدیکترین یاران ایشان قرار داشت.سید محمود دعایی است. دعایی در جریان مبارزات سیاسی خارج از کشور نقش مهمی داشت و با تشکل روحانیت مبارز در عراق همکاری می­کرد. او گاه نمایندگی امام خمینی را با مسئولین عالی رتبه عراقی برعهده داشت لذا از معدود کسانی است که اطلاعات دست اولی از مبارزات امام خمینی دارد. دعایی بعد از انقلاب اسلامی سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق شد. پس ازبازگشت درسال1358مدتی در دفتر رهبر انقلاب اشتغال داشت و سپس به دستور ایشان در اردیبهشت 1359 به سرپرستی مؤسسه اطلاعات منصوب گردید. اوشش دوره نمایندگی مردم تهران را درمجلس شورای اسلامی برعهده داشته است.

پژوهش حاضر می­کوشد تا از لابه لای اسناد، مصاحبه، خاطرات و کتابهای گوناگون ضمن بررسی توصیفی شخصیت و عملكرد سیدمحموددعایی به ویژه برنامه ­های مبارزاتی،سیاسی، فرهنگی وی قبل از انقلاب اسلامی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مورد کنكاش قرار دهد تا مشخص گردد که یاران امام خمینی در مبارزه با رژیم پهلوی در چه فضای حساس و دشواری به تلاش و مبارزه پرداختند.