وبلاگ

‌ی فتح‌ها و شكست‌هاست. داستان‌های عاشقانه در شاه نامه از روح حماسه ملی و فضای پهلوانی تاثیر گرفته است، پهلوانان در عین وفاداری به عشق و پیمان خود، از آشفتگی‌های دوران عاشقی مانند دیگر عشاق دور می‌مانند، یعنی عشقشان هم مردانه است و هم پهلوانی.

زنان نیز زیبایند و عشق آفرین و هم پاك دامن و با وقار. تنها زیبایی و لطافت زنانشان نیست كه دل را به سوی آن‌ ها می‌كشد، بلكه منش نیک و رفتار پسندیده هم بر جاذبه و جمال آنان می‌افزاید.

عاشقانه‌ها در شاه نامه جهت بهتر جلوه دادن و قابل فهم شدن روح حماسی این اثر است و با اصل موضوع شاه نامه پیوندی محكم و ناگسستنی دارد به طوری كه اگر عاشقانه‌ها را از شاه نامه حذف كنیم با اثری كه فقط حدیث كشت و كشتار است مواجه می‌شویم و ارزش آن رو به كاستی می‌رود.

این پژوهش كه پیرامون « بررسی ساختاری علاشقانه های شاه نامه» نوشته شده، در پنج بخش تنظیم شده است:

بخش نخست، تحت عنوان «كلیات» به بررسی بیان مسئله، اهداف تحقیق، شیوه‌ی گردآوری، پرسش‌ها و فرضیه‌های تحقیق اختصاص یافته

 است.

در بخش دوم به «شناخت عشق» و «شكل شناسی یا ساختار شناسی» پرداخته شده است. بخش سوم به شناخت فردوسی، شناخت شاه نامه و هم چنین منابع شاه نامه، سبك شاه نامه و جایگاه عشق در شاه نامه اختصاص یافته است.

در بخش چهارم به عنوان «بررسی ساختاری عاشقانه‌های شاه نامه» تلاش شده به معرفی عاشقانه‌های شاه‌نامه و بررسی ساختاری آن‌ ها (گفتارها، كردارها، پندارها، قهرمانان، شیوه‌ی نقل، و منطق داستان) پرداخته شود.

در بخش  پنجم و پایانی به نتیجه‌گیری و منابع و مآخذ اختصاص یافته است.

بیان مسئله:

عشق در لغت به معنی دوستی مفرط و محبت تام و گویند مأخوذ از عشقه است و آن نباتی است كه آن را لبلاب گویند. چون بر درختی پیچد آن را خشك كند. (فرهنگ معین) عشق از جهت روان‌شناسی یكی از عواطف است كه مركب می‌باشد از تمایلات جسمانی، حس جمال، حس اجتماعی، تعجب، عزت نفس و غیره.

ادبیات ایران سرشار از اشعار عاشقانه می‌باشد، در اشعار شاعران، عشق دارای دو چهره‌ی كاملاً متمایز است: عشق مجازی یا ظاهری كه برانگیخته از هوای نفسانی و ارضاء كننده‌ی لذات عارضی و زودگذر جهانی است و عشق حقیقی كه حاصل رشد، فكر و كمال جویی انسان است.

از مهم‌ترین منظومه‌های عاشقانه‌ی ادب فارسی می‌توان به ویس و رامین اثر فخرالدین اسعد گرگانی، خسرو و شیرین و لیلی و مجنون اثر نظامی گنجوی و… اشاره كرد.

خلاف تصور عامه، شاه نامه تنها یک اثر حماسی نیست بلكه كتاب دانایی، داد و عشق نیز است. شاه نامه، سراسر ستایش عشق است. عشق از نگاه فردوسی یک واقعیت است كه در تن انسان تجسم می‌یابد.

عشقی كه فردوسی از آن سخن می‌گوید یک عشق زنده، مثبت و سودمند است. در این اثر عاشقانه‌های زیادی چون داستان رودابه و زال، بیژن و منیژه، خسرو پرویز و شیرین و… وجود دارد.

با توجه به این كه اغلب، شاه نامه را اثری حماسی می‌پندارند و به جنبه‌ی عاشقانه‌های این اثر توجه چندانی ندارند، در این پژوهش تلاش شده است كه به معرفی عاشقانه‌های شاه نامه و بررسی ساختاری  آن‌ ها (گفتارها، كردارها، پندارها، قهرمانان، شیوه‌ی نقل و منطق داستان) پرداخته شود، بدین صورت كه ابتدا خلاصه‌ای از داستان مورد نظر آورده شده و سپس هر یک از عناصر ذكر شده به صورت مستقل، در داستان، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

این پژوهش به منظور شناسایی داستان‌های غنایی و عاشقانه شاه نامه و بیان كردن درون مایه‌ی این    داستان‌ها انجام شده است.