وبلاگ

:

امروزه مطالعات تطبیقی مقبولیت وسیعی یافته است. این گونه نوظهور از تحقیق و پژوهش، هم در حوزه مطالعات غیردینی (همچون ادبیات تطبیقی، فلسفه تطبیقی، حقوق تطبیقی و …) و هم در ساحت مطالعات دینی (همچون دین‌شناسی تطبیقی) و هم در قلمرو مطالعات اسلامی (همچون فقه مقارن/تطبیقی)، از رواج و رونق غیر قابل انکاری برخوردار شده است. نکته قابل توجه آن است که در بیشتر این علوم، محققان به تطبیق آرا و نظریات و مکاتب و … پرداخته‌اند، ولی کمتر کسی درصدد برآمده که تحقیق کند و ببیند مطالعه تطبیقی در آن علم خاص چیست یا چه می‌تواند باشد؟ این در حالی است که خودِ مطالعه تطبیقی نیز به‌مثابه یکی از اقسام مطالعه و پژوهش هنوز در معرض پرسش و تأمل بسیاری قرار دارد و در بابِ چیستی، روش و مسائل مربوط بدان، چالش‌های جدی و قابلِ تأملی وجود دارد. بی‌گمان ظهور و پیدایش عنوان تازه «تفسیر تطبیقی» در دو سه دهه اخیر و پدید آمدن آثار تفسیری بدین نام تحت تأثیر قلمروهای معرفتی دیگر علوم بوده است. با این حال، توجه بدین نکته مهم است که تطبیق در علوم اسلامی سابقه‌ای دیرینه دارد و چه بسا تفسیر تطبیقی بیشتر از آن که از علوم غیر دینی الگو گرفته و وامدار آن‌ ها باشد، تحت تأثیر علوم اسلامی رشد کرده باشد.

مقبولیتی که تفسیر تطبیقی یافته و آن را تا حد تأسیس یک رشته دانشگاهی ارتقا داده است، لزوم شناخت بنیان‌های معرفتی آن و تببین این بنیان‌ها را دوچندان می‌کند. این رساله عهده‌دار انجام این امر مهم است که پیش از این مغفول واقع شده است. در این رساله سعی شده است در باب چیستی، مبنا و روش تفسیر تطبیقی به‌صورت علمی بحث شود.

مقوله تفسیر تطبیقی را از دو حیث باید بررسی کرد. از حیث تفسیر و از حیث تطبیق. تفسیر تطبیقی از این حیث که تفسیر است باید مشخصه‌ های یک تفسیر را از جهات مختلف داشته باشد و از این حیث که تطبیقی است، انتظار می‌رود و بایسته است که دارای ویژگی‌های یک مطالعه تطبیقی باشد. رعایت این دو حیث، چالشی بر سر راه تفسیر تطبیقی است.

موضوع این رساله در فضای علمی‌ای شکل گرفته است که تفسیر تطبیقی خود به‌عنوان رشته‌ای آکادمیک تدریس و تحصیل می‌شود و مراد از این رشته چه در بدو تأسیس و چه در ادامه، تنها تطبیق دیدگاه‌های شیعی ـ سنی است، لذا طبیعی می‌نمود که فرض اولیه‌ این رساله چنین باشد که تفسیر تطبیقی به معنای تطبیق دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت در تفسیر قرآن است؛ اما پس از مطالعه همه‌جانبه نویسنده و اطلاع از دیدگاه‌های تفسیرپژوهان اهل سنت که تقدم زمانی بر نظریه‌پردازی شیعه دارد، معلوم شد که تلقی‌های متفاوتی در ساحت تفسیرپژوهی وجود دارد و چنین نیست که تفسیر تطبیقی محدود به مقایسه دیدگاه‌های شیعه و سنی باشد. این اتفاق به خودی خود برای رساله حاضر دستاوردی نو محسوب می‌شد. از همین‌رو در فصل دوم، همه تلقی‌های موجود در خصوص تفسیر تطبیقی، گزارش شد و فصل مذکور که می‌خواست چیستی «تفسیر تطبیقی» به معنای تطبیق دیدگاه‌های شیعی ـ سنی را بررسی و نقد کند، رسالتی وسیع‌تر و مهم‌تر برای خود یافت و آن توصیف، تحلیل و داوری در باب همه تلقی‌های موجود بود. ناگفته نماند که چون فضای تفسیرپژوهی بحث حاضر، نیاز مبرمی به بررسی و نقد چیستی تفسیر تطبیقی داشت، گزارش و تحلیل همه تلقی‌ها در راستای رفع این نیاز، از ضرورت غیر قابل انکاری برخوردار بود. با درنظرگرفتن تمام این فرصت‌ها و ضرورت‌ها، در فصل دوم، تفسیر تطبیقی مفهوم‌شناسی شد و در باب درستی اطلاق این اصطلاح بر آنچه مراد تفسیر‌پژوهان بود، قضاوت شد. همچنین در بخش گونه‌شناسی، گونه‌های تفسیر تطبیقی مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد بر گونه بودن آن‌ ها چه اشکالاتی وارد است. نیز هدف تفسیر تطبیقی و جایگاه آن در این فصل، تحلیل و نقد شد. در پایان هم تبار تفسیر تطبیقی و مصداق‌های آن از دیدگاه نظریه‌پردازان بررسی شد تا هم شناخت از چیستی تفسیر تطبیقی کامل شود و هم راه برای ادامه کار در فصل‌های بعدی گشوده شود.

ادامه این راه و بررسی همه تلقی‌ها در فصل‌های بعد، نه ضرورت داشت و نه ممکن بود، چون از یک سو بنا بر نتایج حاصل از فصل دوم، معلوم شد که بسیاری از این تلقی‌ها چیزی جز درک خام و ابتدایی از عنصر تطبیق نیست و از طرف دیگر بررسی باقی تلقی‌ها هم در فصل‌های بعد، تحقیقی وسیع پیش رو می‌نهاد که در مجال محدود این رساله نمی‌گنجید و چه بسا از کیفیت کار کاسته می‌شد. از همین رو، در فصل سوم بر اساس تلقی تفسیر تطبیقی، به‌مثابه تطبیق دیدگاه‌های شیعی ـ سنی، کار ادامه یافت. در فصل سوم، گوشه‌هایی از میراث تفسیری شیعه و اهل سنت، از حیث تطبیق بررسی شد. ضرورت وصف تاریخی جریان تفسیر تطبیقی، در پیدایی سیر تحول تطبیق در عرصه تفسیر و آشکار شدن نقاط عطف تاریخی تطبیق بود. هدف دیگر فصل سوم، این بود که میزان تأثیرپذیری جریان تفسیر تطبیقی امروزین از جریان تاریخی تطبیق معلوم شود. افزون بر این، بررسی‌‌های انجام شده در فصل سوم، پایه و مبنای مناسبی را برای تحقق اهداف بعدی رساله شکل می‌داد.

با داده‌هایی که از فصل سوم به دست آمد، در فصل چهارم، در باب ارکان روش‌شناختی تفسیر تطبیقی، یعنی مبانی، رهیافت‌ها و روش اجرایی تفسر تطبیقی به تفصیل سخن گفته شد. در نهایت در فصل پنجم، بر اساس همان تلقی‌های موجود، عیوب و نقایص تفسیر تطبیقی که سبب اختلال در کارکرد آن می‌گردد و به منزله آسیب برای آن محسوب می‌شود، استخراج شد.

بنابر آنچه توضیح داده شد، در رساله حاضر، موضوع پژوهش در فصل دوم، تفسیرپژوهی است. یعنی در این فصل، تلقی‌ها و نظریه‌های موجود درخصوص تفسیر تطبیقی، موضوع پژوهش است. در فصل سوم، موضوع تحقیق، تفاسیر هستند که در دو بخش تفاسیر سنتی و تفاسیر جدیدِ نامبُردار به تفسیر تطبیقی بررسی شده است. در فصل چهارم و پنجم، روش‌شناسی و آسیب‌شناسی همان تفاسیر در پرداختن به تفسیر تطبیقی، موضوع پژوهش است.

اگرچه رساله حاضر در مقام تجویز و توصیه نبوده است، اما از رهگذر تصحیح، توسعه و تعمیق بیشتر وضعیت فعلی تفسیر تطبیقی، توانسته است به تعیین شاخصه‌های مدل مطلوب کمک کند. نگارنده به هیچ‌وجه معتقد نیست درآمدی که تهیه کرده، کامل و بی‌نقص است، اما از اینکه گامی نو برداشته، خرسند است.

فصل اول: کلیات

در این فصل، از پاره‌ای مباحث بنیادی نظیر تعریف مسأله، سؤالات و فرضیات، اهداف، ضرورت و اهمیت، پیشینه مطالعه تطبیقی و روش تحقیق بحث به میان می‌آید.

1-1- بیان مسأله تحقیق

در ساحت تفسیر و تفسیرپژوهی، امروزه با عناوینی چون تفسیر تطبیقی، تفسیر مقارن و تعابیر مشابه روبه‏رو هستیم. برخی ایده چنین تفسیری را طرح کرده‏اند و برخی در امکان و بلکه در ضرورتِ آن سخن گفته‏اند و بعضی نیز در تأسیس و پایه‏گذاری و مبناگذاریِ تئوریکِ چنین تفسیری کوشیده‏اند و پاره‏ای در گامی عملی، آثاری تفسیری با این هدف فراهم آورده‏اند و سرانجام، برخی کوشیده‏اند جایگاه این گونه تفسیری را در سامانه و نظام طبقه‏بندی‏ای که خود ساخته و پرداخته‏اند یا وام گرفته‌اند، معیّن کنند. در کنار این کوشش‏ها و در گامی فراتر، برخی از محافل دانشگاهی، رشته‏ای با عنوان تفسیر تطبیقی در سطوح تحصیلات تکمیلی تأسیس و برپا کرده و در توسعه و تعمیق این ایده کوشیده‏اند. مجموع این رخدادها حاکی از آن است که ایده تفسیر تطبیقی به‌مثابه پدیده‏ای در ساحت تفسیر، امری موردِ اقبال، قابل تأمل و رو به توسعه است.

بی‌گمان رخداد‌هایی از این دست، مسبوق و مصبوغ به کوشش‌ها و دستاوردهایی است که در سایر قلمروهای معرفتی ـ چه ساحات مطالعات اسلامی (همچون فقه مقارن/ تطبیقی) و چه ساحات دین‌پژوهی (همچون دین‌شناسی تطبیقی) و چه مطالعات غیردینی (همچون ادبیات تطبیقی، فلسفه تطبیقی، حقوق تطبیقی و…) ـ رواج و رونقی یافته است. در کنار مطالعات تطبیقی صورت گرفته در این ساحات، خودِ مطالعه تطبیقی به‌مثابه گونه‌ای مطالعه و پژوهش نیز مورد پرسش و تأمل بسیاری قرار گرفته و در بابِ چیستی و اعتبار و دشواره‌های آن سخن‌ها و چالش‌های جدی و قابلِ تأملی پدیدار گشته است. توجه به تعریف مطالعه تطبیقی در برخی از این علوم نمایانگر این وضعیت است:

ادبیات تطبیقی: «مطالعه و بررسی مقایسه‌ای آثاری که برخاسته از زمینه‌های فرهنگی متفاوتند»

حقوق تطبیقی: «مطالعه حقوق دو یا چند کشور و تعیین وجوه افتراق و اشتراک آن‌ ها»

فلسفه تطبیقی: «فلسفه تطبیقی یا مقایسه‌ای، تلاشی معرفتی است برای تحلیل و بیان آرای فلاسفه … در محدوده موضوع یا موضوعات خاص و مقایسه آن‌ ها …»

در برخی از تعاریف فوق، تطبیق به مقایسه تعریف شده است، در حالی که این تعریف، فقط لفظ را معنا می‌کند و اطلاع بیشتری از نحوه تطبیق یا مقایسه نمی‌دهد. در بیان چیستی یک مطالعه تطبیقی، آنچه باید روشن شود، خود مقایسه است. برخی وظیفه مطالعه تطبیقی را فقط کشف مواضع خلاف و وفاق دانسته‌اند، درحالی که هدف مطالعه تطبیقی، مانند دیگر روی‌آوردهای تحقیقی، فهم و شناخت است و چنین نیست که مطالعه تطبیقی محدود به کشف اختلاف‌ها و شباهت‌ها باشد، بلکه هدف مطالعه تطبیقی شناخت یک پدیدار یا دیدگاه در پرتو مقایسه است. بر این اساس است که باید گفت دشواره‌های تعریف تطبیق در حوزه‌ علوم مختلف و در خود مطالعه تطبیقی، یکی از مسائل چالش برانگیز این قلمرو مطالعاتی محسوب می‌شود.

در این میان، مقوله تفسیر تطبیقی هم از این دشواره‌ها و چالش‌ها بی‌نصیب نیست. تلقی‌های مختلفی از تفسیر تطبیقی وجود دارد که دقت در آن‌ ها نشان می‌دهد مقوله تفسیر تطبیقی چندان مورد تأمل قرار نگرفته است و به‌‏مثابه یک گونه تفسیری به پرسش و مطالعه جدّی سپرده نشده است و کوشش‏هایی که در این قلمرو صورت پذیرفته، به لحاظ روش‏شناختی، معرفت‏شناختی و هرمنوتیکی ارزیابی نشده است. بیشتر کسانی که در باب تفسیر تطبیقی اظهارنظر کرده‌اند، برای آن در میراث تفسیری تبار و پیشینه قائل شده‌اند، ولی نه مشخصه‌ های صریح و شفافی برای تعیین مصداق، بیان کرده‌اند و نه درباره میزان تأثیرپذیری کوشش‌های حال حاضر از مقدار بضاعت پیشینیان تصویر روشنی ارائه کرده‌اند. از همین‌رو، تحقیق حاضر می‌خواهد به سنجش تلقی‌های موجود در خصوص چیستی تفسیر تطبیقی بپردازد و همچنین با مراجعه به سنت تفسیری و نیز آثار تفسیری جدید، هم سیر تحول تاریخی این جریان را تحلیل کند و هم با تکیه بر توان میراث تفسیری بتواند مقوله تفسیر تطبیقی را از حیث مبانی و روش، بررسی و نقد کند.

2-1- سوال های اصلی و فرعی تحقیق

اصلی‌ترین مسأله تحقیق حاضر این است که تفسیر تطبیقی در ساحت چیستی، پیشینه، مبانی و روش‌ دارای چه مشخصه‌ هایی است و اشکالات و نقایص این مشخصه‌ ها کدام است؟ این پرسش را می‌توان از طریق سؤال‌های زیر دنبال کرد:

1- تفسیر تطبیقی چیست و در سامانه طبقه‌بندی تفاسیر از چه جایگاهی برخوردار است؟

2- تفسیر تطبیقی در دوره‌های مختلف، با چه تحولاتی رو‌به‌رو بوده است؟

3- چه رویکردهایی در اهداف مفسران از تفسیر تطبیقی مشاهده می‌شود؟

4- شیوه‌های نقل و نقد در هنگام تطبیق آراء و نظریات چگونه است؟

5- مبانی و پیش‌فرض‌های تفسیر تطبیقی کدام است؟

6- چه آسیب‌هایی در جریان تفسیر تطبیقی رخ داده است؟

3-1- فرضیه های تحقیق

1- از تفسیر تطبیقی تلقی‌های متفاوتی وجود دارد که به نظر می‌آید برخی از آن‌ ها خارج از موضوع تفسیر باشد. تفسیر تطبیقی از تطبیق آرای مفسران شیعه و سنی به‌مثابه مقدمات تفسیر بهره می‌برد.

2- با گسترش علم کلام در سده چهارم، تفسیر تطبیقی نیز رو به توسعه می‌نهد تا در سده دهم و تحت تأثیر قدرت‌های سیاسی حاکم بر جامعه شیعه و اهل سنت، به کمال خود نزدیک می‌شود.

3- دو رویکرد مهم در اهداف مفسران شیعه و سنی در پرداختن به آراء مخالفان خود مشاهده می‌شود: یکی، رویکرد جدلی برای اثبات خود و نفی دیدگاه طرف مقابل؛ و دیگری، رویکرد تقریب‌گرایانه است که هدفش تأکید بر مشترکات و نزدیک کردن دیدگاه‌ها در موارد اختلافی است.

4- مفسران در تفسیر تطبیقی درصدد اثبات حقانیت دیدگاه خود بوده ­اند و کمتر فارغ از ایده­های مذهبی و به‌صورت منصفانه به بررسی دیدگاه ­های تفسیری مذهب مقابل پرداخته­اند. در نقل آرا نیز روش‌های مخدوشی به چشم می‌خورد.

5- در تفسیر تطبیقی، مبانی بر محور حقانیت باورهای خاص یک مذهب و صحت منابع تفسیری آن مذهب استوار است.

6- در بررسی تفاسیر تطبیقی موجود، می­توان به آسیب‌های مبنایی و روشی اشاره کرد که برخاسته از نقایص موجود در کارکرد تطبیق است.

4-1- اهداف تحقیق

این پژوهش درصدد است، اولاً به توصیف و تحلیل تلقی‌های مطرح از تفسیر تطبیقی بپردازد و معلوم کند چه قرائت‌هایی از تفسیر تطبیقی وجود دارد و این قرائت‌ها چه مشخصه‌ هایی دارند، یعنی فضای تفسیرپژوهی در حیطه تفسیر تطبیقی را روشن کند؛ ثانیاً با بررسی آثار تفسیری، رهیافت‌ها، مبانی و شیوه‌های اجرایی تفسیر تطبیقی را تبیین کند و همچنین با بیان آسیب‌هایی که این گونه تفسیری را تهدید می‌کند، بتواند راهی به سوی رویکرد علمی به تفسیر تطبیقی بگشاید؛ زیرا بر این باور است که تفسیر تطبیقی، چه در مقام تدوین آثار تفسیری و چه در مقام آموزش‌های دانشگاهی بیش از هر اقدامی، نیازمند بررسی و سنجش شاخصه‌های معرفتی خود است.

[1]. ایو شورل، ادبیات تطبیقی، (ترجمه طهمورث سجادی)، (تهران:امیرکبیر،1386)، ص25.

[2]. محمود عرفانی، حقوق تطبیقی، ویرایش دوم، (تهران:جنگل،1385)، ص13.

[3] . مسعود امید، جستارهایی در فلسفه تطبیقی، (تبریز:دانشگاه تبریز،1382)، ص1.

[4]. احد فرامرز قراملکی، روش‌شناسی مطالعات دینی، (مشهد:دانشگاه علوم اسلامی رضوی،1385)، ص294.

:

در اسلام اساس عبادات بر پایه جمع و جماعت است و هر چند انجام عبادات به صورت فردی هم صحیح می‌باشد، اما عبادات فردی جنبه فرعی و درجه دوم دارد و اساس قرب در عبادات اجتماعی می‌باشد. از جمله عبادات جمعی در دین مبین اسلام، برگزاری مجالس مذهبی است، مجالس مذهبی در اسلام دارای سابقه­ای طولانی است و به زمان پیامبراکرم صلی الله علیه و آله برمی­گردد. نقش و جایگاه و همچنین کارکرد بی­بدیل این مجالس در حراست و حفاظت از مواریث و شعائر دینی، بسیار ممتاز و برجسته است. خداوند، در قرآن کریم نه تنها اصل برگزاری این مجالس را امضا کرده، بلکه مسلمانان را نیز به برگزاری آن تشویق نموده است. همچنین توجه به سیره عملی ائمه اطهار علیهم السلام نیز مارا متوجه اهمیت این موضوع می­ کند، زیرا می­بینیم که ایشان در دوران حیات پربرکت خود، بیشترین استفاده را از این مجالس نموده ­اند و از طریق همین مجالس، دین را در جامعه زنده و پویا نگه داشته و نسل به نسل منتقل کرده ­اند. مجالس مذهبی آثار و برکات فراوانی به همراه دارد و سرمایه­ای عظیم برای مسلمانان به حساب می ­آید و قدرت نفوذ و تأثیرگذاری آن تا حدی است که نمی­توان از آن چشم پوشید و به باروری بیشتر آن نیندیشید. البته این مجالس، با همه فواید و برکاتی که دارند، در معرض آفات و آسیب­های بسیاری نیز هستند، که نمی­توان نسبت به آن­ها بی­تفاوت بود، زیرا که غفلت از این آسیب­ها باعث می­ شود این مجالس از هدفی که مدنظر خدا و اهل بیت علیهم السلام بوده، که همان حفظ و تداوم حیات دینی در جامعه است دور شود و یا حتی نتیجه عکس داشته باشد و باعث کمرنگ شدن دین در جامعه شود. در نتیجه در این پژوهش پس از مفهوم شناسی و بررسی سیر تاریخی مجالس مذهبی، به تبیین نقش مجالس مذهبی در حفظ و تداوم حیات دینی جامعه در قالب کارکردهای مختلف از جمله کارکردهای عبادی، سیاسی، تربیتی، اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی پرداختیم و در نهایت آسیب­های متوجه به این مجالس را بررسی کردیم، تا بتوانیم با شناخت آثار و برکات این مجالس و زدودن آسیب­ها از آن، این مجالس را به هدف اصلی خود برسانیم و دین را در جامعه زنده و پویا نگه داریم.

فصل اول: کلیات تحقیق و مفهوم شناسی

1-1- کلیات تحقیق

در این بخش بررسی تحقیق در ابعاد مختلف مد نظر قرار گرفته و تلاش گردیده است ابعاد مختلفی چون بیان مسئله تحقیق، سوالات تحقیق، ضرورت انجام تحقیق، فرضیات تحقیق، جنبه نوآوری تحقیق و روش انجام تحقیق مورد بررس و کنکاش قرار گیرند که در ادامه به هر یک از آنها اشاره می­گردد.

1-1-1- بیان مسأله تحقیق

مجالس مذهبی از مردمی‌ترین محافل و مجامع است كه حول محور قرآن و سنت اهل بیت عصمت و طهارت و تعظیم شعائر دینی فعالیت می‌كند. نقش و جایگاه و همچنین كاركرد بی‌بدیل این مجالس در حراست و حفاظت از مواریث و شعائر دینی، بسیار ممتاز و برجسته است.

در روایات تأکید بسیاری به برگزاری این مجالس شده است برای مثال در مورد مجالس ذکر، احمد بن فهد در عده­الداعی نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله ،روزی بر اصحابشان وارد شدند و فرمودند: ارْتَعُوا فِی‏ رِیاضِ‏ الْجَنَّةِ قَالُوا یا رَسُولَ اللَّهِ- وَ مَا رِیاضُ الْجَنَّةِ قَالَ مَجَالِسُ الذِّکْرِ « ارتعوا ریاض الجنه یعنی از باغ‌های بهشت برداشت کنید. پرسیدند: ریاض الجنه چیست؟ فرمودند: مجالس ذکر»

همچنین امام­صادق علیه السلام در روایتی به فضیل فرمودند: تَجلِسونَ وَ تُحَدِثُونَ؟ فقال نعم فقال اِنَّ تِلکَ المَجالِسَ اُحِبَّها. فَاَحیوُا اَمرَنا فَرَحِمَ اللهَ مَن اَحیا اَمرَنا. «آیا با هم می‌نشینید و روایات ما را بیان می‌کنید؟ عرضه داشت: آری. فرمودند: این جلسه‌ها را دوست می‌دارم، پس امر

 ما را زنده نگه‌ دارید، خداوند رحمت کند کسی­که امر ما را احیا کند.»

حال اگر این مجالس به گونه‌ای که در روایات مطرح شده و مدنظر اهل بیت علیهم السلام بوده برگزار شود برکات و ثمرات ویژه‌ای از جمله تربیت انسان مطلوب اسلام، ایجاد روحیه مجاهدت، شهادت­طلبی و … دارد که نهایتاً به حفظ و تداوم حیات دینی جامعه منجر می‌شود. البته این مجالس با آسیب‌هائی از جمله غلو، تحریف چهره دین، برداشت اشتباه از ایمنی از مجازات الهی به دلیل حب اهل بیت، تجمل‌گرائی،‌ ایجاد آزار و اذیت برای دیگران و… مواجه است که اگر این آسیب‌ها بررسی و برطرف نشوند این مجالس را از هدف اصلی مدنظر اهل بیت علیهم السلام دور خواهند کرد.

2-1-1- سوالات تحقیق

در این بخش سوالات تحقیق ارائه می­گردند:

1-2-1-1- سوالات اصلی

1- نقش مجالس مذهبی در حفظ و تداوم حیات دینی جامعه از دیدگاه قرآن و روایات چیست؟

2-2-1-1- سوالات فرعی

1- مؤلفه‌ها و ویژگی‌های مجالس مذهبی مطلوب از دیدگاه قرآن و روایات چیست؟

2- با توجه به قرآن و روایات، مجالس مذهبی با چه آسیب­هایی مواجه هستند؟

3-1-1- ضرورت انجام تحقیق

مهمترین ارزش­ها در جامعه­ ما از طریق نهاد دین و عناصر پیوسته به آن چون مراسم و نمودهای وابسته در جامعه جریان دارد. ساختار فرهنگی و اجتماعی مجالس دینی حامل ارزش­های مهم فرهنگی است. بخش اعظمی از ارزش‌ها حول شخصیت‌های الگویی جریان دارد و از سوی دیگر موجب اجتماع عظیم ملی و تقویت پیوندهای ملی در سراسر كشور می‌گردد.

بنابراین اهمیت مراسم و نمودهای دینی وابسته به آن، نه  فقط در گستردگی و تداوم  آن، بلكه در پیوند آن با ارزش­ها و باورهای بنیادین فرهنگی و تعاملات گسترده با افراد و گروه‌های اجتماعی است. به تعبیر استاد مطهری «آن چیزهایی كه به اخلاق و تربیت و دین مردم بستگی دارد»  نقش مهمی در هدایت و انحراف جامعه خواهند داشت. لذا مجالس ذکر و عزاداری سهم عمده‌ای در حفاظت و حراست از ارزش‌های بنیادین فرهنگی و شكل­گیری حیات اجتماعی و دینی به عهده دارد.

علاوه بر موارد مزبور قابلیت و ظرفیت‌های بی‌مانند و تمایزات و قابلیت­های منحصربه فرد مراسم و نمودهای منشعب از آن در مقایسه با سایر عناصر فرهنگی، سبب می شود تا مطالعه و پژوهش درباره این مراسم اهمیت و ضرورت خاصی پیدا کند.

4-1-1- اهداف و کاربردهای تحقیق

در این تحقیق تلاش می‌شود با بررسی کارکردهای مجالس مذهبی، نقش این مجالس در تداوم حیات دینی جامعه تبیین گردد، همچنین با بررسی آسیب‌هائی که این مجالس با آن مواجه هستند، الگوی مطلوبی از این­گونه مجالس ارائه گردد. لذا با عنایت به بررسی­های صورت گرفته در این تحقیق می­توان به شناخت صحیحی از نقش مجالس مذهبی در تداوم حیات دینی جامعه دست یافت و از سوی دیگر با شناخت آسیب­های پیش رو تلاش گردد این مجالس از آسیب­های احتمالی به دور باشند. نتایج این پژوهش می‌تواند راهکار مؤثری در جهت استفاده بهینه از ابزارهای تبلیغی (مجالس مذهبی) ارائه داده و گامی مؤثر در تداوم حیات دینی جامعه محسوب شود.

5-1-1- روش انجام تحقیق

روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه­ای و نوع پژوهش، تحلیل کیفی می‌باشد. در این تحقیق تلاش می‌گردد با بررسی آیات قرآن کریم و منابع روائی موجود همچنین بررسی سیر تاریخی مجالس مذهبی بتوانیم به شناخت صحیحی از نقش مجالس مذهبی در تداوم حیات دینی جامعه دست پیدا کنیم. لذا پس از بیان کلیات تحقیق سیر تاریخی مجالس مذهبی را مورد بررسی قرار می­دهیم تا نحوه تأثیرگذاری مجالس در دوره های مختلف تاریخی مشخص گردد. سپس در فصل دوم این تحقیق کارکردهای مجالس مذهبی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در فصل آخر این تحقیق آسیب­ها و مخاطراتی که این مجالس با آن مواجه هستند بررسی می­گردند تا حتی­الامکان بتوان این­گونه آسیب­ها را به حداقل میزان ممکن رساند.

[1] – مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام؛ (تهران: انتشارات صدرا, 1367), ص67

[1] – محمد بن حسن حُر عاملی, تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة,(مصحح موسسه آل البیت), اول، (قم: انتشارات موسسه آل البیت, 1409ق), ج‏7, ص231.

[2] – همان, ج14، ص501

    70
3-2-سیستم های اطلاعات مكانی    70
3-2-1- تعریف GIS    70
3-2-2-توابع GIS    71
3-2-2-1- ورود داده ها    71
3-2-2-2- ذخیره سازی و مدیریت داده ها    71
3-2-2-3-پردازش و تحلیل داده    73
3-2-2-4- توابع مربوط به خروج داده    73
3-2-3- تهیه نقشه های معیار    74
3-2-3-1- GIS و نقشه های معیار    74
3-2-3-2- نقشه های معیار و مقیاس های اندازه گیری    74
3-2-4- وزن دهی به نقشه های معیار    75
3-2-4-1- روش های رده بندی    75
3-2-4-2- روش های رتبه بندی    76
3-2-5-  تلفیق نقشه های معیار    76
3-2-5-1-  روش بولین    77
3-2-5-2- روش همپوشانی شاخص    77
3-2-6- روش AHP    78
3-3- تعریف نمایه خطر افت    80
3-4- روش  DHI    80
3-4- 1-  معرفی پارامترهای DHI    81
3-4-1-1- ویژگی ناپیوستگی ها  FF    82
3-4-1-2-  نفوذپذیری توده سنگ MK    83

3-4-1-3- وزن روباره OV    83
3-4-1-4- زون پلاستیک PZ    84
3-4-1-5- پتانسیل جریان PI    84
تقاطع گسل اصلی با چشمه IF    84
نوع چشمه SP    85
فاصله بین چشمه و تونل DT    85
3-4-2- منابع داده ها    86
3-4-3- آنالیز حساسیت روش DHI    86
3-5- خطواره ها و نحوه استخراج آنها    86
فیلترها    87
فصل چهارم: تأثیر حفر تونل بر آبدهی چشمه های منطقه
4-1- روش تحقیق    89
4-1-1- تهیه نقشه های معیار    90
4-1-1-1- ویژگی شکستگی ها (FF)    91
4-1-1-2- نفوذپذیری توده سنگ (MK)    95
4-1-1-3- وزن روباره (OV)    97
4-1-1-4- زون پلاستیک (PZ)    99
4-1-1-5- پتانسیل جریان (PI)    99
4-1-1-6- تقاطع گسل اصلی با چشمه (IF)    .99
4-1-1-7- نوع چشمه (SP)    99
4-1-1-8- فاصله بین چشمه تا تونل (DT)    101
4-1-2- هم مقیاس سازی    103
4-2- وزن دهی    109
4-2-1- وزن دهی دماتیس و همكاران    110
4-2-1- استفاده از روش AHP جهت تعیین وزن بهینه    110
4-3- تهیه نقشه نمایه خطر افت    111
4-4- تحلیل حساسیت    117
فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات
نتایج ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..118
پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………………119
منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..120

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

بر پایه تحقیقات سازمان جهانی سلامت (WHO)، حدود 80 درصد مردم جهان برای درمان مستقیم و غیر‌مستقیم بیماری‌های خود از گیاهان دارویی استفاده می‌کنند (Shah et al., 2013)، به طوریکه در بسیاری از مناطق روستایی کشورهایی نظیر ایران، پاکستان و … از داروهای گیاهی جهت درمان بیماری‌هایی نظیر دیابت، بیماری‌‌های عفونی پوستی، اسهال، بیماری‌های تنفسی و .. استفاده می‌گردد (Ghaderian et al., 2007; Wazir et al., 2007; Pirzada et al., 2009).  یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در اکثر مناطق ایران، گیاه کَوَر (Capparis spinosa) می باشد که گونه مهمی از تیره Capparaceae با خواص دارویی، خوراکی و تزئینی فراوان می‌باشد. این گیاه که راسته میخک‌سانان (Caryophyllales) بومی مناطق گرمسیر غرب و مرکز آسیا می‌باشد، علاوه بر ایران از سواحل اقیانوس اطلس، مراکش، تونس تا دریای سیاه، ارمنستان، افغانستان و هند نیز گزارش شده است (ثقفی خادم، 1378). این گونه بوته مانند که گاهی تا سی سال نیز

 عمر می‌کند، دارای ریشه بسیار سخت و بلند با پوست ضخیم می‌باشد و یکی از دلایل اصلی مطرح شدن آن جهت مطالعات زیستی و شیمیایی، خواص دارویی آن نظیر درمان دیابت شیرین، روماتیسم و التهاب است (Lansky et al., 2014). این گیاه در طب سنتی ایران برای درمان روماتیسم، التهاب، امراض کبدی- کم خونی، ضد اسکوربورت و برای درمان نقرس استفاده می‌شده و در مطالعات جدید برای هیستری و حالات عصبی تجویز می‌گردد. با توجه به از سرگیری استفاده از داروهای گیاهی به جای ترکیبات سنتزشده آزمایشگاهی و همچنین اثرات نامطلوب این گیاه دارویی تحت تأثیر آلودگی‌های ناشی از فلزات سنگین، سبب انجام مطالعه حاضر گردیده است.

1-2- فرضیه‌های مطالعه

1- خاک منطقه ساوجبلاغ به علت هوازدگی مواد معدنی، از لحاظ تجمع عناصر فلزی سنگین در شرایط نامطلوب و فراتر از حد استاندارد قرار ندارد.

2- میوه گیاه دارویی کَوَر در منطقه ساوجبلاغ از لحاظ ترکیب شیمیایی تجمع بالایی از فلزات سنگین ضروری و غیر‌ضروری (نظیر کادمیوم و سرب) را نشان نمی دهد.

3- میوه گیاه دارویی کَوَر در منطقه ساوجبلاغ که جهت درمان بیماری به کار گرفته می‌شود، باعث بروز مسمومیت نمی‌گردد.

. 82
5-2-برنامه طراحی شده 83
5-3-پیشنهاد. 84
منابع فارسی.. 85
منابع انگلیسی.. 86
پیوست.. 88
Abstract 95


 
فهرست جدول ها
عنوان                                                                                                                                        صفحه
جدول2-1-فناوری های پیش نیاز در سیستم های حمل و نقل هوشمند. 18
جدول2-2-میزان رضایت از خدمات.. 34
جدول2-3- نتایج پرسش از مردم. 34
جدول2-4-وزن اهیمتی عوامل مختلف موثر در رتبه بندی.. 34
جدول2-5-بیشترین خدمات پارکینگ ها به مشتریان. 35
جدول3-1-مقادیر توابع تعلق واریانس… 56
جدول3-2-مقادیر توابع تعلق مسافت طی شده 57
جدول3-3-مقادیر توابع تعلق سرعت متوسط.. 58
جدول3-4-نمونه تست.. 59
جدول3-5-مسافت طی شده=ثابت.. 60
جدول3-6-مسافت طی شده=کند راه رفتن.. 61
جدول3-7-مسافت طی شده=تند راه رافتن.. 61
جدول3-8-مسافت طی شده =دویدن. 61
جدول3-9-مسافت طی شده=سواره تند. 62
جدول3-10-مسافت طی شده=سواره خیلی تند. 62
جدول3-11-نمونه ای از قوانین بصورت آرایه. 63
جدول4-1-پارامترهای ارزیابی.. 75
فهرست تصاویر
عنوان                                                                                                                                        صفحه
شکل1-1-پارک خودروها در حاشیه خیابان با بهره گرفتن از نرم افزار موبایل پارک.. 8
شکل1-2-مراحل اجرایی نرم افزار موبایل پارک بصورت نمادین.. 9
شکل2-1-چرخه فرایند اطلاعات در سیستم حمل و نقل هوشمند. 15
شکل2-2-زنجیره اطلاعاتی سیستم های حمل و نقل هوشمند. 17
شکل2-3-انواع شناساگرهای خیابانی.. 19
شکل2-4-شبیه سازی شناساگرهای حلقوی توسط تصاویر ویدئویی.. 20
شکل2-5-موقعیت ماهواره های GPS در مدار زمین.. 21
شکل2-6-نحوه عملکرد ماهواره های موقعیت یاب جهانی.. 22
شکل2-7-استفاده از موقعیت یاب جهانی با بهره گرفتن از تلفن های همراه هوشمند. 23
شکل2-8-کاربر در حال استفاده از نرم افزارهای موقعیت یاب جهانی.. 25
شکل2-9-تابلوهای اطلاع رسانی در جاده ها 28
شکل2-10-نقشه ترافیکی ایالت واشنگتن آمریکا 29

شکل2-11-رمپ ورودی بزرگراه 30
شکل2-12-ارتباطات و خدمات مدیریت پارکینگ هوشمند. 36
شکل2-13-طرح تجمیع راهنمای پارکینگ با راهنمایی جریان ترافیک در سیستم های حمل و نقل هوشمند. 38
شکل2-14-مقایسه زمان پارک هدفمند خودروها پیش و پس از بکارگیری سیستم PGIS در یکی از مناطق پکن.. 40
شکل2-15-نقشه ساختمانی دیجیتال شده 42
شکل2-16-دیاگرام راه رفتن.. 42
شکل3-1-دیاگرام معماری سیستم. 45
شکل3-2-دیاگرام معماری برنامه. 46
شکل3-3-ارتباطات در تلفن های همراه هوشمند. 47
شکل3-4-ورودی ها و خروجی سیستم فازی.. 52
شکل3-5-توابع تعلق واریانس در متلب.. 55
شکل3-6-توابع تعلق مسافت طی شده در متلب.. 56
شکل3-7-توابع تعلق سرعت متوسط در متلب.. 57
شکل3-8-نمودارهای توابع تعلق خروجی.. 58
شکل3-9-دیاگرام سایت.. 66
شکل3-10-نمای کلی از برنامه در هنگام لود شدن. 69


 
شکل3-11-منوی اصلی برنامه. 70
شکل3-12-قسمت های مختلف برنامه. 70
شکل3-13-قسمت رزرو و مکان های ثبت شده 71
شکل3-14-زیر مجموعه صفحات رزرو مکان پارک.. 72
شکل4-1-نمودار درصد تشخیص درستی پیاده بودن. 77
شکل4-2-نمودار درصد تشخیص درستی سواره بودن. 78
شکل4-3-دقت استفاده از فرکانس های برش مختلف برای فیلتر پایین گذر. 78
شکل4-4-دقت تحت شرایط مختلف… 79
شکل4-5-نمودار درصد تشخیص درستی ثبت پارک.. 80
شکل4-6-نمودار درصد تشخیص درستی حذف پارک.. 81

-1-پیش زمینه :

ترافیک پدیده ای ناخوش آیند است که به علت رشد روز افزون ماشینی شدن جامعه و افزایش شهر نشینی بوجود می آید. از زمانی که اقتصاد صنعتی جای اقتصاد از راه کشاورزی را گرفت، به دلیل سرمایه گذاری بیشتر در شهرها و در نتیجه وجود امکانات رفاهی و تفریحی و همچنین استعدادهای طبیعی و بالقوه شهر ها برای توسعه؛ مثلا “داشتن آب کافی و موقعیت جغرافیایی” باعث شد انسان ها از روستاها به سمت شهر ها کشیده شوند که این امر باعث ایجاد شهرک های جدید شد.
از طرفی رشد روز افزون تولیدات خودرویی، به نظر می آید در ایجاد خیابان ها و معابر شهری مناسب و عدم فرهنگ سازی مناسب در جوامع در حال توسعه باعث شد که نتایجی از جمله ایجاد تراکم ترافیکی، کاهش بازده ی حمل و نقل، افزایش زمان مسافرت، آلودگی و مصرف بیش از حد سوخت را به همراه داشته باشد. بر طبق آمار آژانس بین المللی انرژی در سال 2006، سیستم حمل و نقل 30 % از مصرف انرژی و 61 % از مصرف نفت خام جهان را به خود اختصاص داده است]22.[ میزان ذخیره های نفتی موجود، آلودگی های زیست محیطی و احتمال از دست رفتن منابع نفتی به دلایل مختلف از جمله جنگ، امنیت سیستم حمل و نقل را به خطر می اندازد. پس از بوجود آمدن مشکلات عمده در این راستا و بروز اختلال در رفت و آمدهای شهری؛ مسئولین تازه به این نتیجه رسیدند که باید فکری در مورد ترافیک و پیامدهای آن کنند.
افزایش روز افزون وسایل نقلیه شخصی با توجه به رشد روز افزون منابع و امکانات و سهولت تهیه خودرو شخصی باعث شده است، که بحث هایی در زمینه عدم تحمل سیستم حمل و نقل موجود بوجود آید]4[. ترافیک یک معضل پیچیده و مشکل است که رفع مشکلات آن نیازمند تاکتیک های علمی و کاربردی است و برای بر طرف کردن آن نیازمند زیر ساخت های اساسی است و از همه مهمتر اینکه باید از مدت ها قبل به فکر حل آن بود. اما شهرداری ها با کمک پلیس و با افزایش ناوگان خدمات رسانی حمل و نقل عمومی می توانند کمی از بار ترافیک در مواقع بحرانی را کم کنند.
برهیچ کس پوشیده نیست که یکی از مشکلات عمده در شبکه حمل و نقل، مدیریت ترافیک ساکن است که امروزه بعنوان یکی از معضلات اصلی شهرهای بزرگ درآمده است. دلیل اینکه چرا به این مشکل در طول زمان توجه نشده، این است که مهندسین ترافیک بیشتر به مدیریت ترافیک جاری توجه داشته اند و از مدیریت پارکینگ ها غافل شده اند] 8[.
امروزه با کمک فناوری اطلاعات و روش های مدیریت ترافیک هوشمند، از آن برای حل مشکلات ترافیکی و برآورده کردن نیازها و خواسته های مردم استفاده می شود] 1[. استفاده از این روش ها راه های متفاوتی برای کنترل و کاهش ترافیک به ما می دهد.
محورهای اصلی ساماندهی های سنتی در سال های اخیر عبارت بوده اند از:
1- ساخت آزاد راه های بزرگ راه ها
2-تعریض راه های آزاد
3-محدود نمودن ترافیک
4- افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی
هر یک از روش های فوق محدودیت هایی دارند که در نتیجه توانایی خود را در جهت حل مشکلات ترافیک از دست داده اند و نیاز به سیستم های هوشمند، اساسی می گردد.
به جز تلاشهای فرهنگی و ساخت اتوبان ها و جاده های جدید راهکارهای دیگری نیز در دنیا مدنظر قرار گرفته است. در زمینه طراحی سیستم های بدون راننده و یا کمک یار راننده، تحقیقات و محصولات متعددی را شاهد هستیم که هر یک به نحوی سعی در افزایش توان درک راننده از محیط داشته و دارند. تاکنون به دلایل مختلف و از جمله مسائل حقوقی، خودروهای اتوماتیک بدون راننده عمومی نشده اند؛ اما می توان از تکنولوژی سیستم های حمل و نقل هوشمند بعنوان کمک یار راننده و نه بجای راننده استفاده کرد] 9[.
امروزه استفاده از تکنولوژی های هوشمند حمل و نقل در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه افزایش معنا داری یافته است. مزیت این سیستم ها، کاهش احتمال بروز خطای انسانی و مکانیزه شدن کنترل معابر است که سبب افزایش ظرفیت و بهبود ایمنی شبکه معابر می گردد]2[. ولی یکی از راه حل های،­مشکل بزرگ ترافیک در همه شهرهای دنیا استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی هوشمند و گسترش آن می­­­باشد،­به ویژه مترو و اتوبوس.