وبلاگ

بازارهای برق به منظور ایجاد رقابت در تمام دنیا در حال راه اندازی می باشند. هدف اصلی رقابت در این بازارها، موثرتر کردن فضای رقابت و مفهوم بازار در آن ها می باشد. مفهوم کلی سرمایه گذاری، اگر ساختارهای بازار عادلانه و منصفانه باشد، این است که انگیزه ای به شرکت های فعال در بازار در جهت حداکثر سازی سودشان بدهد و سپس بازار به طریقی رفتار کند که سود هر شرکت حداکثر شود(یا متناسب با فعالیت و تصمیمات خود مشمول سود و زیان گردد). اگر این هدف قابل دست یابی باشد، صنعت برق به الگوریتم های جدیدی برای کمک به شرکت های بازار در جهت حداکثر کردن سودشان نیاز دارد. این الگوریتم ها علاوه بر مدل کردن جنبه های اقتصادی بازارهای برق لازم است ملزومات اساسی مهندسی را نیز تامین کنند.
جهت ورود به بحث های تخصصی پیرامون بازار برق ایران، مدل سازی یک تابع هدف مشخص، پیشنهاد یک الگوریتم جدید و معقول و حل و بهینه سازی مدل پیشنهادی باید بازار برق ایران را شناخت و با ساختار آن آشنایی کامل داشت.
مالکان نیروگاه ها در کشور ایران می توانند محصول تولیدی خود(برق) را به روش های گوناگونی به فروش برسانند که از مهمترین انواع قراردادهای فروش می توان به چند مورد زیر اشاره کرد که عموماً مورد استفاده نیروگاه ها جهت عقد قرارداد فروش با وزارت نیرو (شرکت توانیر و شرکت مدیریت شبکه برق ایران) قرار می گیرند:

• قراردادهای عمده فروشی در بازار رقابتی

• قراردادهای خرید تضمینی

• قراردادهای دوجانبه

• قراردادهای فروش برون مرزی

• قراردادهای تبدیل انرژی[1]

قرارداد عمده فروشی در بازار رقابتی در واقع همان بازار پویایی است که رقابت در آن بر سر قیمت نهایی فروش برق بین خریداران(برق های منطقه ای) و فروشندگان برق(نیروگاه ها) انجام می شود و موضوعی که در این پایان نامه بر روی آن کار شده است در این فضا مدل سازی و بهینه سازی می شود. قرارداد خرید تضمینی، قراردادی است که بین یک فروشنده و یک خریدار منعقد می شود و با یک نرخ ثابت کالای برق مورد معامله قرار می گیرد، در این نوع قرارداد ها عملاً ریسکی انجام نمی شود و به ازای متحمل نشدن ریسک قیمت فروش برق نیز پایین تر از نرخ های وسوسه کننده در بازار رقابتی برق می باشد به گونه ای که معمولاً نیروگاه ها با مالکیت خصوصی کمتر راضی به فروش محصول خود با نرخ های تضمینی مصوب وزارت نیرو می گردند.
قراردادهای دوجانبه نیز مابین یک تولیدکننده و یک مصرف کننده  منعقد می شوند به طوری که تنها از شبکه برق سراسری برای انتقال انرژی استفاده می کنند و مابه ازای این استفاده، هزینه ای را به عنوان هزینه ترانزیت می پردازند. قراردادهای فروش برق برون مرزی با کسب مجوز های لازم از وزارت نیرو با متقاضیان برق در خارج از مرزهای کشور عزیزمان بسته شده و به نوعی صادر می گردند. همچنین

 قرارداد های تبدیل انرژی نیز فی مابین برخی از نیروگاه ها و وزارت نیرو منعقد شده و نیروگاه صرف نظر از بهای برق تولیدی و هزینه سوخت مصرفی و یک سری هزینه های مورد توافق، تنها وتنها درآمدی را به ازای تبدیل سوخت مصرفی به برق تولیدی دارا خواهد شد.

موضوع اصلی مورد بحث در این پایان نامه ساختار بازار رقابتی برق ایران و چگونگی شکل گیری رقابت در فضای بازار می باشد. با عنایت به راه اندازی بازار عمده فروشی برق در کشورمان از آبان ماه سال 1382 تحت نظارت هیئت تنظیم بازار برق ایران و قوانین مصوب این هیئت، موضوع پیشنهاد قیمت بهینه برای فروش برق توسط تولیدکنندگان(نیروگاه ها) و همچنین خریداران(شرکت های برق منطقه ای) اهمیت ویژه ای مخصوصاً در سال های اخیر پیدا کرده است.
موضوع بدین ترتیب می باشد که یک حداکثر قیمت(383 ریال برای هر کیلووات در حال حاضر) و حداقل قیمت(235 ریال برای هر کیلووات در حال حاضر)  برای فروش برق نیروگاه ها توسط هیئت تنظیم بازار برق ایران در نظر گرفته شده است و نیروگاه ها در نرم افزاری که توسط بازار ارائه شده است هر روزه، قیمت سه روز آتی را پیش بینی می کنند و ابراز آمادگی جهت حضور در مدار شبکه می نمایند.
بعد از ابراز آمادگی نیروگاه ها و ظرفیت مگاوات اعلام شده از سوی آن ها برای حضور در مدار، نرم افزار بازار اجرا شده و متناسب با مصرف احتمالی کل کشور و به تفکیک نقاط مختلف و بر اساس پیشنهادهای خریداران و فروشندگان(بازیگران بازار)، آرایش تولید برای نیروگاه ها در روزهای آتی اعلام می گردد، نیروگاه هایی که قیمت آن ها مناسب نباشد بازنده شده و برق آنها در صورت نیاز شبکه به قیمت های بسیار نازل خریداری می گردد.
شکل 1-1 معرف خوبی از فرایند مشارکت نیروگاه ها در بازار برق ایران و چگونگی برنده و بازنده شدن نیروگاه­ها را نشان می دهد. منطق بازار مینیمم کردن هزینه های خرید برق، انتقال و تلفات شبکه سراسری برق می باشد به طوری که قیمت های پیشنهادی نیروگاه ها از کم به زیاد مرتب می گردد و پیشنهاد نیروگاه ها طبعاً تا جایی پذیرفته خواهد بود که مصرف برق کشور بر اساس اعلام نیاز برق های منطقه ای تامین گردد بنابراین برنده شدن و بازنده شدن معنا پیدا می کند.
با توجه به گرایش نسبت به خصوصی سازی در صنعت برق، تمایل برای کسب سود بیشتر در ازای ریسک بالاتر افزایش یافته است و بازیگران بازار برق به دنبال کشف نقطه تسویه بازار می باشند. در بخش 1-2 ، این نقطه بسیار مهم بیشتر معرفی می شود.
شکل 1-1: منحنی عرضه و تقاضا و نقطه تسویه بازار
 
فاکتورهای زیادی بر پیچیده شدن مسئله دخالت دارند و بدست آوردن یک قیمت بهینه را دشوار می سازند. موقعیت جغرافیایی که نیروگاه ها و شرکت های برق منطقه ای در آن قرار دارند، قیمت های پیشنهادی دیگر بازیگران بازار برق، قیمت سوخت مصرفی تعیین شده بر اساس مصوبات، ساعات روز، روزهای هفته، تعطیلی های رسمی کشور(به طور مثال مینیمم مصرف سال کشورمان در روزهای عاشورا و تاسوعا اتفاق می افتد)، الگوی مصرف مردم که به مرور زمان تغییر می کند، محدودیت هایی که به لحاظ فنی برای نیروگاه ها وجود دارند(مانند: ظرفیت ترانس نیروگاه ها، محدودیت آب پشت سد یک نیروگاه آبی، پست مشترک ورودی برق به شبکه برای چند نیروگاه) و … از جمله این موارد می باشند.
یکی از سختی های حل این مسئله چگونگی مدل سازی و استخراج معادلات و روابط ریاضی، از این مفاهیم انتزاعی است که با توجه به وجود درس هایی همچون برنامه ریزی ریاضی پیشرفته، تحلیل سیستم های انرژی، مبانی اقتصاد که در رشته مهندسی سیستم های انرژی وجود دارند پایه و اساس انجام چنین پژوهش هایی در این رشته تحصیلی قابل توجیه می باشد.
با توجه به اینکه یکی از ارتباطات رشته تحصیلی مهندسی سیستم های انرژی به این موضوع، مدل سازی صحیح این بازار، استخراج تابع هدف مناسب و معقول که نتایج خروجی از تابع هدف مورد نظر انتظارات لازم را برآورده کند، می باشد لذا ارتباط موضوع  پایان نامه با رشته تحصیلی کاملاً مشهود می باشد. به همین علت ذکر نام دروسی که در مدل سازی و فراهم آوردن شرایط بهینه سازی و فضای حاکم بر مسئله تاثیر زیادی داشته اند، ضروری است:

• درس مبانی اقتصاد: شناخت مفاهیم بازار و تاثیرگذاری عرضه و تقاضا بر روی ارائه کالای مورد نظر(برق)

• درس تحلیل سیستم های انرژی: تحلیل کلی از بازار برق ایران و شناخت این سیستم پیچیده

• درس برنامه ریزی ریاضی پیشرفته: تبدیل اطلاعات موجود در کشور به معادلات حاکم بر مسئله جهت حل مسئله، و همچنین بدست آوردن تابع هدف مناسب با تعریف صحیح از فضای حل که یکی از ورودی های الگوریتم ژنتیک جهت نیل به هدف بهینه سازی می باشد.

• درس قابلیت اطمینان و تحلیل ریسک: از مهمترین و پیچیده ترین فاکتورهای دخیل در طرح این پروژه آنالیز ریسک و وابستگی قیمت ها به میزان ریسک می باشد، هرچه میزان ریسک بالاتر باشد و بازیگر برنده گردد، سود ماکزیمم می شود.

سرمایه‌اجتماعی[1] با دامنه‌ی وسیعی از مفاهیم خود در 20 سال گذشته به طور فزاینده‌ای توجه متخصصان و اندیشمندان علوم اجتماعی را به خود جلب کرده است. این سرمایه منشاء گروه‌هایی است که به طور خودجوش و داوطلبانه سازمان می‌یابند و وجود آن برای کار کرد صحیح نهادهای عمومی و رسمی نیز ضروری و حیاتی است. شبکه‌ها و هنجارهای اجتماعی مرتبط با سرمایه اجتماعی از طریق شکل‌های متفاوت مشارکت در فعالیت‌های مدنی و ارتباطی که شامل تعامل‌های شخصی است، خلق می‌شوند و از این طریق موجب افزایش اعتماد و تعامل می‌شوند. به طور کلی پیامدهای سودآورش در سطح فردی، ارتقاء بهداشت، ایجاد و بهبود فرصت‌های کارآفرینی و در سطح اجتماع افزایش هماهنگی و انسجام اجتماعی و توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی و کاهش نرخ جرم و جنایت و رویه‌های دموکراتیک است (پارسامهرو همکاران، 1392). همواره در جامعه‌ای که از نعمت سرمایه‌اجتماعی چشم گیر برخوردار است همکاری آسان‌تر به نظر می‌رسد (شارع‌پور و حسینی راد، 1387). امروزه این امر مسلم است که رسیدن به توسعه، جامعه مدنی، معیارهای جهان شمول و بستر مناسب برای زیست اجتماعی تنها با وجود سرمایه‌اجتماعی شکل می‌گیرد. فوکویاما[2] زندگی در جامعۀ دارای سرمایه‌اجتماعی را ساده دانسته و نارسایی‌ها و مشکلات رو به رشد کشورهای غربی را ناشی از فرسایش و تحلیل رفتن این سرمایه، به خصوص منبع اصلی آن یعنی خانواده می‌داند (محققی، 1385).

از سوی دیگر عاملی که سبب می‌شود از میان عناصر مختلف اجتماعی در درون یک جامعه، ورزش به طور گسترده مورد توجه بیشتر محققان سرمایه‌اجتماعی قرار گیرد این‌است‌که فعالیت‌های اجتماعی در سطح غیر سازمان یافته این قابلیت را دارند که می‌توانند باعث انگیزش، الهام بخشی و ایجاد روحیه‌ی اجتماعی در جامعه شوند. ورزش می‌تواند به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد روابط دوستانه و ارتباط اجتماعی جدید به ویژه بین طبقات مختلف از لحاظ مذهب و قومیت مورد استفاده قرار گیرد. این افراد می‌توانند شامل ورزشکاران، مشارکت کنندگان غیر ورزشکار (تماشاچیان) نیز باشد و در نهایت می‌تواند به افزایش هنجارهای اعتماد و تعامل منجر می شود.

پوتنام[3] مشهورترین نظریه‌پرداز سرمایه‌اجتماعی معتقد است که بیشتر ورزش‌ها با توجه به ماهیتشان فعالیتی ارتباطی محسوب شده و مشارکت در ورزش شامل شرکت آگاهانه افراد به صورت مشارکت کننده و تماشاچی می‌شود که با هم ارتباط متقابل دارند و در اثر این روابط متقابل پاداش‌های اجتماعی میان آنها مبادله می شود. پوتنام عضویت و مشارکت در گروه‌های دارای نظم افقی (مانند باشگاه‌های ورزشی، اتحادیه‌های داوطلبانه و …) و شبکه‌های مشارکت مدنی را یکی از اشکال ضروری سرمایه‌اجتماعی می‌داند (پارسامهرو همکاران، 1392).

2-1- بیان مسئله

تمدن و پیشرفت روزافزون فناوری‌های مدرن، پدیده‌ای به نام فقر حرکتی را با خود به همراه آورده است. برون‌رفت از وضع موجود، نیازمند ابزارهای درخور و شایسته از جمله فعالیت‌های ورزشی به عنوان یک ابزار چند بعدی با تأثیرات گسترده بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی، کمک به اوقات فراغت سالم و ایجاد نشاط و شادابی است (رضوی و طاهری، 1388). ورزش‌های تفریحی می‌تواند کم تحرکی زندگی روزمره را در اوقات فراغت جبران کند و از مناسب ترین و شاید ضروری‌ترین گونه‌های گذران اوقات فراغت در عصر حاضر است. (جلالی فراهانی، 1390). کارکرد اجتماعی ورزش در توسعه و تحکیم روابط اجتماعی، کارکرد زیربنایی و بنیادی است که در کل ساختار جامعه و روابط موجود در اقشار و آحاد اجتماعی اثرات قابل توجهی بر جای می‌گذارد(کریمیان و همکاران، 1392).

ازسوی دیگر  یکی از فعالیت‌هایی که افراد می‌توانند در اوقات فراغت خود انجام دهند برقراری ارتباط با دیگر افراد به دلایل مختلف باشد؛ اما به موازات افزایش جمعیت روابط چهره‌به‌چهره کارکرد خود را از دست داده و جای خود را به نوع دیگری از روابط می‌دهند. به اعتقاد زیمل[1] نتیجه چنین شرایطی ناپایداری روابط و کاهش اعتماد اجتماعی است. سرمایه‌اجتماعی از جمله مفاهیم چند وجهی در علوم اجتماعی است که در اوایل قرن بیستم به صورت علمی و آکادمیک مطرح و از سال 1980 وارد متون علوم سیاسی و جامعه شناسی شد. کاربرد مفهوم سرمایه‌اجتماعی بصورت آنچه که امروزه مدنظر است به تدریج در دهه 1990 رایج شده است (شیخی، 1393).

در بسیاری از کشورهای غربی مردم برای جزئی‌ترین مسائل اشتراکی جامعه، گروه و انجمن تشکیل می‌دهند. اما در کشورهای جهان سوم کم بودن این ارتباطات و البته کارایی نامطلوب و غیر کارکردی کانون‌ها و انجمن‌های صنفی یا گروهی، قابل توجه و ملموس است. (محققی، 1385). در این میان ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی و فرهنگی شناخته شده است که افراد را در یک شبکه اجتماعی که دارای روابط اجتماعی پیچیده هستند به تعامل و کنش متقابل وا داشته و عرصه ظهور رفتارها، نگرش‌ها، بازنمایی‌های معنا دار در قرن حاضر شده است. (فتحی، 1388).

سرمایه‌اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی، یکی از عوامل محیطی تعیین کننده سطح سازگاری و سلامت جامعه محسوب می‌شوند، به این دلیل که فعالیت‌ها و تحرکات اجتماعی، فعالیت‌های بدنی بیشتری را می‌طلبد تا فعالیت‌هایی که در انزوای اجتماعی قراردارد (ترکانو پارسامهر، 1391 ).

 این پژوهش از تقسیم‌بندی شش بعدی گروترت[2] استفاده خواهد کرد که به شرح زیر می باشد:

1- گروه ها و شبکه ها:

گروه‌ها می‌توانند گروه‌های رسمی سازمان یافته یا گروه‌های غیررسمی و داوطلبی باشند. این گروه‌ها طیف وسیعی از تنوع را در خود جای داده اند(گروترت،2004 ). انجام فعالیت‌های داوطلبی به دلیل انتقال دانش و اعتماد شخصی، موجب افزایش رشد اجتماعی و ارتقای ارزش بشری در جامعه می‌شود(رضوی و طاهری، 1388).

2- اعتماد و اتحاد

این بعد کمی پا را فراتر از اعتماد و اتحاد متعارف در جوامع می‌گذارد، به دنبال آن است تا نشان دهد افراد تا چه اندازه حاضرند به همسایگان، مقامات دولتی، محلی و یا مرکزی اعتماد کنند (گروترت،2004 ). اعتماد از پیش شرط‌های اساسی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر جامعه ای محسوب می‌شود. با بسط و گسترش فرهنگ اعتماد می‌توان به جای ارزش‌های منفی مانند دروغ، کلاهبرداری، چاپلوسی، نفاق و غیره،  ارزش‌های اخلاقی مثبت مانند صداقت، راست‌گویی، انصاف، امانت‌داری، تعهد و شهامت را در جامعه پروراند (حیدرآبادی، 1390).

3- فعالیت اشتراکی و همکاری

این مقوله بررسی می‌کند که افراد یک جامعه‌ی کوچک مثل خانواده در بروز مشکلات به دیگر جوامع بزرگ‌تر کمک کرده و در پروژه‌های دسته جمعی شرکت می‌کنند؛ و در پاسخ به بحران‌های به وجود آمده همکاری‌های لازم را انجام می‌دهند(‌گروترت،2004 ). در همین رابطه وزارت ورزش و جوانان اعلام می‌دارد که مشارکت‌های اجتماعی و توسعه فعالیت‌های بشر دوستانه جوانان می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهد و به کنترل و پیش‌گیری از آسیب های فضای مجازی منجر شود (درگاه وزارت ورزش و جوانان،1393).

4- اطلاعات و ارتباطات

این بعد کاوش می کند تا نشان دهد که افراد برای به دست آوردن اطلاعات مهم که در طول روز به آن احتیاج دارند از چگونه منابع اطلاعاتی استفاده می‌کنند. استفاده از منابعی همچون گروه ها و انجمن ها، خویشاوندان، دوستان و همسایگان نشان دهنده ارتباطات بالای افراد است و منابعی اطلاعاتی همچون رادیو، تلویزیون، روزنامه و اینترنت ارتباط پایین افراد را نشان می‌دهد(گروتروت،2004‌).

5- وابستگی و شمول اجتماعی

تفاوت‌هایی بین شخصیت‌های افراد در یک جامعه وجود دارد. مثل تفاوت در ثروت، موقعیت اجتماعی یا تفاوت‌هایی در اعتقادات مذهبی و سیاسی، تفاوت‌هایی که می‌تواند به اقتضای سن یا جنسیت به وجود آمده باشد. این تفاوت‌ها ویژگی‌های خاص جوامع را نشان می‌دهد. جایی که افراد تفاوت‌هایشان منجر به خشونت و جنایت می‌شود این بعد از سرمایه‌اجتماعی دچار ضعف شدید است(گروترت، 2004‌).

6- توانمند سازی و فعالیت سیاسی

افرادی که از سلامت روانی برخوردار هستند، توانایی آن را دارند که در مراحل مهم زندگی خود تصمیمات اساسی گرفته و توانایی ایجاد تغییر در زندگی خود را دارند، این افراد توانمند بوده و به اتفاقاتی که در جامعه در حال وقوع است حساس هستند و خود را مسئول می‌دانند و در فعالیت‌های سیاسی شرکت می‌کنند ( مثلا بی‌شک در انتخابات استانی، ملی یا ریاست جمهوری رأی می‌دهند.)(رضوی و بیرون، 1393).

در اغلب تحقیقات داخلی که با عناوین مختلف سرمایه‌اجتماعی و میزان مشارکت ورزشی جوانان یا نوجوانان صورت گرفته است، نشان می‌دهد که رابطه معنی‌دار و مثبتی بین این دو مؤلفه وجود دارد(شارع‌پور و حسینی،1387. ترکان و مهربان، 1391. جسمانی و پاسامهر، 1390). آنچه موجب توجه محققان ورزشی به سرمایه‌اجتماعی شده، این است که نوع و میزان تعامل اجتماعی انسان‌ها در حوزه‌ی ورزش چه پیامدهای اجتماعی و سیاسی برای کل جامعه دارد(جسمانی و پاسامهر، 1390). تا جایی که پوتنام می‌گوید حتی برای ساختن پل هم به سرمایه‌اجتماعی احتیاج است! ما فراسوی سرمایه اجتماعی، سیاسی شدن، اجتماعی شدن و حتی ارتباطی متفاوت با مردم برقرار کردن را می‌آموزیم. به همین دلیل است که ورزش‌های گروهی مکان خوبی برای ایجاد سرمایه‌اجتماعی هستند(نیکلسون[1]‌، 2008 ‌). بیشتر تحقیقات در حوزه سرمایه‌اجتماعی در جامعه‌ای سازمانی مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است، تعداد اندکی هم که در بین شهروندان یا جوامع خاص به صورت موردی هستند. سرمایه اجتماعی در مطالعه حاضر  مشتمل بر 6 بعد است و موشکافانه به بررسی این موضوع می‌پردازد و نگاهی نو به سرمایه اجتماعی دارد. از این رو بررسی ابعاد ششگانه سرمایه اجتماعی از نگاه گروترت با مشارکت در ورزش های تفریحی می‌تواند نتایج قابل توجهی را در اختیار محققین این حوزه قرار دهد. این تحقیق سعی دارد مشارکت ورزشی جوانان را، به طور تخصصی در فعالیت‌های تفریحی مورد بررسی قرار دهد. در نهایت محقق به دنبال بررسی این موضوع است که: آیا مشارکت در ورزش های تفریحی می‌تواند میزان سرمایه‌اجتماعی جوانان شهر تهران را افزایش دهد؟

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

زندگی در دنیای امروز ابتکار عمل سریع را از انسان گرفته و او را دچار فقر حرکتی کرده و این فقر حرکتی مشکلات عدیده جسمی، روانی و اجتماعی را برای وی پدید آورده است. تحقیقات نشان داده است که تنبلی، نبود همراه و همپای مناسب و آلودگی هوا به ترتیب از عوامل بازدارنده انجام فعالیت فیزیکی می‌باشند و حمایت‌های اجتماعی اطرافیان، سابقه قبلی انجام فعالیت‌های ورزشی و قرارگیری در طیف طبیعی توده بدنی نقش مهمی در پیش بینی مراحل آمادگی افراد از نظر انجام فعالیت جسمانی هستند (عامری و محمدآلق، 1391). از مهم‌ترین ویژگی‌های ورزش در اوقات فراغت انجام برنامه‌های گروهی و دسته جمعی است که خود عاملی برای درمان انزواطلبی و رشد شخصیت اجتماعی می‌باشد. در واقع فعالیت جسمانی ابزاری است که از طریق آن نگرش‌های ارزشمند فرهنگی، شخصی، اجتماعی و رفتارها می‌توانند به دیگر اجزای زندگی اجتماعی راه یابند (لیکر[1]، 1384).

سرمایه‌اجتماعی بالا موجب کاهش جرم و اعتیاد می‌شود؛ تحقیقات صورت گرفته نشان داده‌اند که بین معرف‌های سرمایه‌اجتماعی، اعتماد نهادی، اعتماد تعمیم یافته، پیوندهای خانوادگی و دوستی و شدت جرم رابطه منفی وجود دارد. همچنین نقش سرمایه‌اجتماعی در تأمین امنیت اجتماعی به دلیل جلوگیری از بروز ناهنجاری ها و انواع جرایم اجتماعی افراد و زمینه‌سازی مشارکت مثبت و فعال جوانان در زندگی اجتماعی؛ حائز اهمیت است. بنابراین، سرمایه‌اجتماعی به عنوان ابزاری اساسی قابلیت و کارایی بالایی در تبیین و توضیح مسائل و مشکلات از جمله آسیب های اجتماعی دارد، چنانچه می توان از آن به عنوان راه حل مشکلات اجتماعی نام برد. بنابر‌این، در صورتی که عناصر این مفهوم به خوبی مورد بررسی قرار گیرد و در قالب منسجم مدون گردد؛ قادر است تا به خوبی در شناخت و تحلیل آسیب‌ها موثر واقع شود و راهکارهای مناسبی را در بحث پیشگیری در اختیار ما قرار دهد (حیدرنژاد و همکاران، 1391).

کارشناسان جرم شناسی استرالیا بر اساس تحقیقی که در کشورهای کانادا، استرالیا، انگلستان، آمریکا در زمینه ارتباط بین شرکت جوانان در فعالیت‌های ورزشی با کاهش میزان وقوع جرایم و جنایات در جامعه انجام داده‌اند به این نتیجه رسیدند که اجرای برنامه‌های ورزشی برای نوجوانان و جوانان بویژه در بخش‌های فقیر‌نشین و حاشیه شهر‌ها در کاهش میزان جرایم نقش بسیار مؤثری دارد. به گفته کارشناسان، این گروه از جوانان و نوجوانان هنگامی که در فعالیت‌های ورزشی قرار می‌گیرند احساس وابستگی اجتماعی، حمایت و وفاداری را تجربه می‌کنند.بر اساس آمار بدست آمده از این پژوهش شرکت این گونه افراد در فعالیت‌های ورزشی اعتیاد به مواد مخدر، الکل، رفتارهای تهاجمی، خشونت و حتی مزاحمت‌های تلفنی در این مناطق کاهش پیدا کرده است (سلیمانی، 1388).  

.Lekar

[1] . Nicholson

[1].Simmel

[2].Grootaert

[1].Social capital

[2].Fukuyama

[3].Putnam

متوسط غلظت آلاینده هائی مانند منواكسیدكربن، هیدروكربنهای نسوخته و اكسیدهای نیتروژن در بسیاری از نقاط شهر تهران بیشتر از حد مجاز توصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی می‌باشد. با توجه به رشد سریع ترافیك، وضعیت در آینده بدتر خواهد شد.
با توجه به اینكه 89 درصد از منابع آلوده كننده هوای تهران مربوط به خودروها است جایگزینی سوختهای پاكتر كه هم از نظر اقتصادی با صرفه تر و هم از لحاظ اثرات زیست محیطی آلودگی كمتری داشته باشند مورد توجه قرار گرفته و بصورت یک ضرورت اجتماعی مطرح گردیده است[1].
گاز سوختی ارزان با آلودگی كمتر است و در صورت فراهم شدن امكان دسترسی بیشتر، یكی از بهترین سوختهای جایگزین بنزین و گازوئیل می‌باشد. با گازسوز كردن خودروها، منواكسیدكربن، هیدروكربنهای نسوخته، دی اكسید گوگرد و ذرات معلق حاصل از احتراق به میزان قابل ملاحظه ای كاهش می‌یابند. علاوه براین سرب بعنوان یكی از زیانبارترین آلوده كننده ها به كلی حذف می‌شود و همچنین از سروصدای موتور نیز كاسته می‌شود.
در مقایسه موتورهای گازسوز با موتورهای بنزینی، توان حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد كاسته می‌شود. دو علت عمده این كاهش یكی حالت گازی سوخت  CNGدر هنگام تزریق به موتور می‌باشد كه مقداری از فضای هوای ورودی به موتور را اشغال می کند و باعث افت راندمان حجمی می‌گردد، دلیل دیگر بالابودن نسبت هوا به سوخت در شرایط استوكیومتری گاز نسبت به بنزین می‌باشد كه برای گاز این رقم در حدود 17.2 به یک می‌باشد و برای بنزین 14.7 به یک می‌باشد. این عامل نیاز بیشتر موتور گازسوز به هوا را نسبت به موتور بنزینی معلوم می

 سازد یعنی به زبان دیگر اگر بتوان آن مقدار گازی را وارد موتور نماییم كه مقدار انرژی آزاد شده آن معادل مقدار بنزین وارد شده به موتور باشد، می‌بایست هوای بیشتری نسبت به حالت بنزینی وارد موتور گردد.

چون مقدار هوای ورودی به موتور در حالت گازی حتی كمتر از مقدار آن درحالت بنزینی می‌باشد بنابراین در موتورهای گازسوز برای بهبود عملكرد نیاز به هوای بیشتری می‌باشد. با توجه به مقاومت گاز طبیعی در مقابل خوداشتعالی می‌توان توان كاسته شده را توسط روش های مختلفی جبران كرد. اگر خواستار تشویق مردم برای استفاده از گاز طبیعی هستیم كاهش توان در زمان استفاده از گاز طبیعی قابل قبول نیست. روشی كه در این نوشتار برای بدست آوردن قدرت بیشتر ارائه می‌شود، عبارت است از بكارگیری توربوشارژر به منظور افزایش دبی جرمی هوا و متعاقب آن افزایش راندمان حجمی و قدرت موتور. همچنین با بهره گرفتن از پرخورانی می‌توان برخی از آلاینده های موتور را با هوادهی بیشتر یا اصطلاحا فقیرسوز كردن موتور درحد پائین تری نگه داشت.
تاریخچه 
توربوشارژینگ موتورهای احتراق داخلی ایده ای بود که به فاصله کمی از اختراع موتورهای احتراق داخلی مطرح گردید. در سال 1885 دایملر مقاله ای درباره استفاده از یک فن یا کمپرسور برای اضافه کردن هوای ورودی به موتور دریافت کرد. در سال 1902 لوییس رنو برای اولین بار توربوشارژری از نوع سانتریفیوژ ساخت و بر روی موتور نمونه ای نصب کرد. این توربوشارژر توسط تسمه به میل لنگ متصل می‌گشت و با پنج برابر سرعت آن دوران می‌کرد. اولین سوپرشارژ متحرک با دود اگزوز (توربوشارژ) بین سال های  1909 و 1912 توسط دکتر آلفرد بوچی سوئیسی ساخته شد. اولین نمونه موتور دیزل مجهز به توربوشاژر را او در سال 1915 ارائه کرد[2]. در توربوشارژر ساخت بوچی توربین و کمپرسور هر دو از نوع جریان محوری بودند که توسط اتصال مکانیکی به میل لنگ موتور متصل می شدند. امروزه به این نوع موتور، موتور مرکب اتلاق می‌شود. بعد از چند سال بوچی مدل اصلاح شده ای را مطرح کرد که در آن اتصال مکانیکی بین موتور و توربوشارژر برداشته شده بود، ولی اتصال مکانیکی بین توربین و کمپرسور کماکان پابرجا بود. اولین توربوشارژر ساخت بوچی از نوع جریان یکنواخت بود که با موفقیت و اقبال روبرو نگردید. در سال 1925 بوچی سیستم موفق توربوشارژ ضربه ای [1] ارائه کرد، که به مدل بوچی معروف می‌باشد. رونق بیشتر توربوشارژینگ زمانی آغاز شد که توربوشارژرها بر روی موتورهای سیلندر و پیستونی هواپیماها نصب گردید و میزان سقف پرواز را افزایش داد. زیرا در این هواپیما این مشکل وجود داشت که با اوج گرفتن هواپیما به علت کاهش فشار، قدرت خروجی موتور شدیدا کاهش می‌یافت و این امر سقف پرواز را محدود می‌کرد. با بکارگیری توربوشارژرها و افزایش فشار ورودی کمک زیادی به افزایش ارتفاع پرواز شد. تا زمان جنگ جهانی دوم صنعت توربوشارژر توسعه زیادی یافت. بکارگیری توربوشارژر بر روی موتور دیزلی بهترین روش برای کاهش هزینه های مصرف سوخت، کاهش جای مورد نیاز برای موتور و کاهش وزن موتور، افزایش راندمان و کاهش صدا بود. در دهه هفتاد میلادی  استفاده از توربوشارژر برای موتورهای بنزینی بسیار رواج پیدا کرد و کمپانیها خودروهای اسپرتی خود را با موتورهای توربوشارژری ارائه کردند ولی به دلیل تاخیر عملکرد توربوشارژر این موتورها با استقبال مصرف کنندگان روبرو نشدند. توفیق توربوشارژینگ در صنعت خودروهای سواری از زمان ارائه توربو دیزل هایی بود که می‌توانستند با حجم مساوی با موتورهای بنزینی برابری کنند و از لحاظ آلودگی در سطح پائین تری نسبت به موتورهای بنزینی قرار بگیرند[3].
 

درآمدهای مالیاتی می­توانند مهم­ترین روش تأمین مخارج دولت بوده و نقش مهمی در اعمال سیاست­های اقتصادی دولت­ها ایفا نمایند. درصورتی­كه دولت­ها بتوانند با برنامه ­ریزی از این منبع مهم درآمدی به بهترین نحو استفاده نمایند، اقتصادشان به اهداف مطلوب اقتصادی نزدیك­تر خواهدشد. سوالی كه در این بین مطرح می­ شود، این است كه آیا برای یک كشور همیشه امكان گسترش درآمدهای مالیاتی وجود دارد، و آیا یک كشور می ­تواند در صورت تمایل تا هر میزان درآمد مالیاتی خود را افزایش دهد؟ در ادبیات اقتصادی برای پاسخ به این سوال از دو شاخص ظرفیت مالیاتی و تلاش مالیاتی استفاده می­ شود.

اما كاربرد صحیح ظرفیت و تلاش مالیاتی، و همچنین تأثیر بیشتر آن­ها در اقتصاد، مستلزم شناخت صحیح و درست از عوامل تأثیرگذار و معیارهای آن­ها می­باشد. بنابراین پژوهش حاضر سعی در معرفی عوامل موثر بر ظرفیت مالیاتی و تلاش مالیاتی دارد، تا از طریق ایجاد امکان گسترش درآمدهای مالیاتی، دولت را در رسیدن به اهداف کلان خود یاری نماید. در این راستا، همچنین به مقایسه ظرفیت و تلاش مالیاتی ایران با چند کشور منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی نیز پرداخته می­ شود.

این فصل به کلیات پژوهش خواهد پرداخت و در این زمینه به بیان مسأله پژوهشی، اهمیت و ارزش پژوهش، اهداف و فرضیه ­های پژوهش، روش تحقیق، ابزار گردآوری و تحلیل داده ­ها، داده ­های استفاده­شده در پژوهش و در نهایت به بیان تعریف کلید واژه ­ها می ­پردازد.

1-2- شرح و بیان مسئله پژوهشی

مالیات به­عنوان معمول­ترین و مهم­ترین منبع مالی برای تأمین درآمدهای عمومی و یکی از کاراترین و مؤثرترین ابزارهای سیاست­های مالی به­شمار می­رود که دولت می ­تواند به واسطه آن، بسیاری از خدمات اجتماعی و رفاهی را  به مردم ارائه دهد و به بسیاری از فعالیت­ها و جریانات اقتصادی و اجتماعی سمت وسوی لازم را ببخشد. متأسفانه تلقی برخی از افراد از وصول مالیات محدود به کسب درآمد بیشتر به­منظور اداره­نمودن تشکیلات دولتی است و آنچه کمتر به آن توجه می­ شود این است که پایین بودن سهم وصولی­های مالیاتی در ترکیب درآمدی دولت علاوه بر آنکه عوارض ناگواری همچون وابستگی درآمد کشور به صدور یک کالا را دربر دارد، اقتصاد کشور را از امکان استفاده از ابزار مالی محروم ساخته است. در حالیکه با بهره گرفتن از این ابزار می­توان بسیاری از نابسامانی­های اقتصادی را به­سمت صحیحی هدایت نمود. با تغییر در  پایه­ های مالیاتی می­توان مکانیزم­ هایی ایجاد نمود که مسائل و مشکلات اقتصادی همچون: کسری

 بودجه، تورم، بیکاری، نامتعادل بودن توزیع درآمد، کاهش صادرات غیرنفتی و افزایش واردات، افزایش مهاجرت به شهرهای بزرگ، بالا رفتن مصرف کالاهای تجملی در مناطق شهری و بسیاری از مسائل دیگر را سامان بخشید و ضمانت لازم برای رشد و شکوفائی اقتصاد و تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را فراهم آورد.

ظرفیت مالیاتی توان جامعه را در پرداخت مالیات نشان می دهد. به عبارتی، ظرفیت مالیاتی میزان مالیاتی است که مردم می توانند بپردازند.(حمید صفایی نیكو، 1375) ظرفیت مالیاتی در واقع حجم مالیاتی است که جامعه به طور بالقوه توان پرداخت آن را دارد. اطلاعات لازم در مورد ظرفیت یک کشور یا یک منطقه در تجهیز منابع مالیاتی برای پاسخگویی به مشکلات مالی و اجرای سیاست های اقتصادی با بهره گرفتن از برآوردظرفیت مالیاتی فراهم می شود. به این ترتیب، آشکار می شود که یک کشور یا یک منطقه اولاً چه میزان کوشش در تجهیز منابع مالیاتی به کار برده است و ثانیاً به طور متوسط تا چه میزان توان افزایش منابع را دارد. این شاخص بر اساس روش تجربی مقدار بهینه مالیات یا برآورد نسبت مالیاتی است که مبنای الگوی اقتصاد سنجی برآورد شده است. به عبارت دیگر، ظرفیت مالیاتی از طریق برازش کردن نسبت مالیاتی بر روی متغیرهای تأثیرگذار محاسبه می گردد.

انگیزه اصلی مالیات در سطح کشور، تأمین مالی اداره امور و تدارک عمومی خدمات اجتماعی و اقتصادی می­باشد. تلاش جهت جمع­آوری درآمدهای مالیاتی با شناخت اهرم­های مالیاتی موجود تعیین می­ شود و تکیه بیشتر بر درآمدهای مالیاتی در سطح کشور بدون شناخت این اهرم­ها و عوامل مؤثر بر ظرفیت مالیاتی نمی ­تواند چندان موفقیت­آمیز باشد. در برنامه ­های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یکی از خط ­مشی­های اساسی در مورد مالیات، ارتقای سطح تلاش مالیاتی از طریق بهبود روش­های جمع­آوری مالیات و تدوین قوانین و مقررات لازم است.

در بررسی­های مربوط به ظرفیت بالقوه مالیاتی ایران، مشخص­ شده است که شکاف قابل توجهی میان ظرفیت بالقوه مالیاتی و وصولی­های بالفعل مالیاتی وجود دارد. (نادر مهرگان، 1383) در شرایط فعلی که افزایش درآمدهای مالیاتی ممکن می­باشد، باتوجه به اهمیت و ضرورت مطالب فوق بایستی بودجه کشور هر چه بیشتر به درآمدهای مالیاتی متکی باشد تا بتوان اقتصادی سالم براساس درآمدهای منطقی­تر و قابل برنامه ­ریزی برای تأمین مخارج دولت پایه­ریزی کرد. بر این اساس، آگاهی از میزان ظرفیت وصول­ نشده درآمدهای مالیاتی از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا این پژوهش درصدد است تا با محاسبه ظرفیت مالیاتی كشور، تفاوت میان ظرفیت بالقوه مالیاتی و وصولی­های بالفعل مالیاتی را آشكار ساخته، همچنین این موضوع را با كشورهای منتخب سازمان كنفرانس اسلامی مقایسه كند. بنابراین در این پژوهش تلاش مالیاتی كشورهای ایران، اردن، لبنان، مصر، اندونزی، مالزی، پاكستان، مراكش، بنگلادش، عراق، كویت، عمان، عربستان سعودی، و تونس در دوره 2005-1999 مورد مقایسه قرار می گیرد. در مورد الگوی مورد استفاده در این پژوهش نیز باید گفت که بر مبنای الگوهای مطالعات قبلی که همگی تقریباً در چارچوب مشابهی تعیین شده ­اند و شامل متغیرهای تقریباً مشابه و عمدتاً یکسانی هستند، در این مطالعه متغیرهای دیگری مانند ضریب­جینی و پولی­کردن نیز وارد الگوی تخمینی شده­است.

و تاریخچه

باکتریهای اسیدلاکتیک بطور وسیعی بعنوان پروبیوتیک ها در انواع غذاهای تخمیری بعد از روزگاران قدیم بکار رفته است. فواید سلامتی و نگهداری چنین غذاهای متداولی هزاران سال است که شناخته شده است و در نتیجه این باکتریها نقش مهمی را در سالهای اولیه میکروب شناسی ایفا می کنند.

پس از دهه ها جداسازی و شرح باکتریهای جدید، جنس لاکتوبالسیلوس در سال 1901 پیشنهاد شد که حاوی 64 گونه واقعی بود (7).

لاکتوباسیلها باسیلهای خمیده یا مستقیم در اندازه های متفاوت، ضخیم با انتهای موازی، هم بصورت تکی با زنجیره هایی دنبال هم، گاهی دارای فیلامان یا پلئومرف، بدون شاخه، چماقی شکل یا شکافته می­باشند (7).

این باکتریها گرم مثبت و فاقد اسپور می باشند معمولاً در روی محیط آگار دارای کلنی های کوچک هستند . برای رشد نیاز به محیط های پیجیده دارند در شرایط بی هوازی و میکروآئروفیل به کمک دی اکسید کربن رشد می یابند (7 ).

انرژی مورد نیاز این باکتریها از تخمیر قندها حاصل می شود. از تخمیر گلوکز اسید لاکتیک یا اسیداستیک به همراه سایر اسیدهای فرار و دی اکسید کربن تولید می کنند (7 ).

در اکثر سوشها دیواره سلولی یا پروتئیناز و پپتیداز محدود می شود . این باکتریها کاتالاز، اکسیداز و اندول تولید نمی کنند و نیترات را احیاء نمی کنند (7 ).

این ارگانیسمها توسط گرما از بین می روند ولی به اسیدها مقاوم هستند (7).

حساسیت به عوامل فیزیکی و شیمیایی(7 ):

لاکتوباسیلها مقاومت خاصی در برابر حرارت ندارند و در دمای 60-65 درجه سانتیگراد بمدت 30 دقیقه از بین می­روند با اینحال باکتریها بخصوص در برابر اسید مقاوم هستند و قادرند در غلظتهای بالای اسید که برای سایر باکتریها کشنده است رشد کنند.

تحمل به صفرا در بین گونه های مختلف این باکتریها متفاوت است و برای افتراق بین گونه ها از این روش استفاده شده است. چندین گونه لاکتوباسیل می توانند در برابر اکثر آنتی بیوتیکها مانند وانکومایسین و آنتی بیوتیکهای پپتیدی، ماکرولیدها، تتراسیکلین و آمینوگلیکوزیدها مقاومت کنند. این سوشها فاقد پلاسمید بوده و معمولاً با تغییر حساسیت به چندین آنتی بیوتیک همراه است (7).

بعلت تولید مقدار متنابهی اسید لاکتیک و قابلیت تحمل محیط اسیدی این باکتریها در شرایط مناسب به سرعت رشد و تکثیر می کنند از این جهت می توان براحتی این باکتریها را بر روی محیط های کشت اختصاصی ، کشت و ایزوله نمود کشت خالص و طبیعی لاکتوباکتریاسه ها را می توان در شیر ترش شده، ماست و سیلو مشاهده کرد (7).

لاکتوباسیلها در تخمیر سبزیجات و محصولات حیوانی در لوله گوارش انسان و حیوان شرکت گسترده دارند. این باکتریها بندرت برای انسان بیماری زا می باشند (7 ).

پنجاه و شش گونه از آنها شناخته شده است و نوع دلیروکی سوشی است که خصوصیات لاکتوباسیل­ها را بطور کامل بروز می دهد (7 ).

جایگاه باکتری(7 ):

لاکتوباسیلها در جایی که سوبسترای کربوهیدارتی بوفور موجود است، یافت می شوند این باکتریها در مکانهای مختلف مانند غشاهای موکوسی انسان و حیوانات (حفره دهانی، روده، و واژن) در مواد گیاهی مانند علفهای تازه و مواد غذایی و محصولات کشاورزی، بویژه شیر، پنیر و فرآورده های تخمیر شده شیر و مشروبات تخمیر شده مانند آبجو و آب سیب زندگی می کنند.

با توجه به احتیاجات غذایی و طریقه کسب انرژی ، انتشار اسید لاکتیک باکتریها در طبیعت منحصر به منابع محدودی است. در آب و زمین بندرت با لاکتوباسیل برخورد می نمایم.