در دنیای امروز کشورها در معرض جهانی شدن اقتصاد ، عضو و بخشی از آن شده اند. یکی از جنبه های با اهمیت در جهانی شدن اقتصاد، سرمایه گذاران (هم در سهام و هم در اوراق بدهی) هستند که دیگر نه فقط در بازارهای محلی و بومی سرمایه گذاری نمی کنند بلکه سرمایه گذاریهای سودآور را در مقیاس جهانی جستجو مینمایند.
توجه به این تغییرات ما را به سوی رشد نمایی فرصتهای سرمایه گذاری هدایت مینماید که نیاز سرمایه گذاران را برای بدست آوردن اطلاعات سودمند دو چندان می کند. اطلاعات برای آنالیز (تحلیل) و محک زدن جهت انتخاب جایگزینهای سرمایه گذاری و برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی و اینکه چه شرکتی جهت سرمایه گذاری انتخاب شود، مورد استفاده قرار میگیرد. پشتوانه هر تصمیم آگاهانه، مجموعه ای از اطلاعاتی است که در زمینه مورد تصمیم گیری کسب می شود. این اطلاعات چنانچه واقعیات را منعکس نسازند، اثرات سویی بر روی تصمیماتی خواهند داشت که از سوی استفادهکنندگان آنها اتخاذ می شود. بنابراین به منظور حفظ حقوق این استفادهکنندگان نیاز به وجود مراجعی است که با نظارت بر فعالیتهای تهیهکنندگان اطلاعات و بکارگیری مکانیزم های کنترلی مرتبط با موضوع، امکان اتخاذ تصمیمات نادرست را کاهش دهند.
سیستمهای اطلاعاتی یکی از ارکان مهم جامعه امروز است. اطلاعات مالی نیز جز لاینفک و بسیار بااهمیت یک سیستم اطلاعاتی می باشد. در دنیای امروز برخلاف گذشته، با گسترش واحدهای تجاری از سطح یک واحد اقتصادی تک مالکی به سوی شرکتهای بزرگ سهامی و حتی شرکتهای بین المللی و چند ملیتی، استفاده کنندگان از اطلاعات این واحدها نیز به تناسب بیشتر از گذشته شده است و طیف گستردهای را دربر میگیرد. هر یک از استفادهکنندگان متناسب با وضعیت و شرایط موجود خود با دریافت اطلاعات منتشره از سوی شرکتها تصمیم گیری می کنند.
پیشروی جوامع به سوی روحیه پاسخگویی و پاسخخواهی نیز بر اهمیت تهیه و ارائه اطلاعات مربوط و قابل اعتماد افزوده است. بخشی با اهمیت و عمده ای از اطلاعات مورد استفادهی استفاده کنندگان را اطلاعات مالی تشکیل میدهند.
پیشرفتهای سریع فعالیتهای واحدهای انتفاعی در دهههای اخیر، همراه با پیچیدگیهای سیستمهای اطلاعاتی و اطلاع رسانی، لزوم تهیه و ارائه اطلاعات مالی مربوط و قابل اعتماد را توسط واحدهای انتفاعی تشدید کرده است (شباهنگ، 1387، الف). بخش عمدهای از این اطلاعات از طریق سیستم حسابداری تأمین میشوند. صورتهای مالی یکی از مهمترین گزارشهای مالی است که مسئول تهیه آنها مدیران ارشد شرکتها هستند. هدف صورتهای مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف گسترده از استفادهکنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع می گردد (کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1380، 445). صورتهای مالی پس از تهیه، در اختیار استفادهکنندگان برون سازمانی قرار میگیرند. طیف گسترده این استفادهکنندگان شامل اجزای مختلفی است که عبارتند از: سرمایهگذاران، اعتباردهندگان، تحلیلگران مالی، بانکها و موسسات اعتباری، مؤسسات بیمه، دولت و… اگرچه در جوامع امروزی محدوده استفادهکنندگان بسیار گستردهتر گردیده است و پاسخگویی در مقابل جامعه، محیط زیست، نسلهای آتی و… نیز مورد تاکید قرار میگیرند.
هر کدام از این اجزا با توجه به تنوع نیازهایشان خواستار اطلاعات خاصی هستند که تامین تمامی این نیازها از سوی تهیهکنندگان صورتهای مالی غیرممکن است. از این رو هنگام تهیه صورتهای مالی، به دلیل اهمیت سرمایه گذاران از نظر کثرت و نفوذ مستقیمشان بر روی تصمیمات و سیاستهای شرکت به واسطه تملک سرمایه آن، به نیازهای سرمایه گذاران توجه بیشتری می شود و همچنین فرض می شود که با تأمین نیازهای سرمایه گذاران قسمت عمدهای از نیازهای سایر استفاده-کنندگان نیز تأمین خواهد شد (کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1384).
در دنیای امروز گسترش و تسهیل ارتباطات از سویی و نیاز به سرمایه های کلان جهت کسب سود بیشتر از سویی دیگر، واحدهای تجاری را بر آن داشت که به منظور انطباق با این شرایط به سمت جمعآوری سرمایه های مورد نیاز خود، از میان عموم جامعه گام بردارند. در صورتی سرمایه-گذاران و اعتبار دهندگان ترغیب به تأمین نیازهای این واحدها خواهند شد که با بهره گرفتن از صورت-های مالی، از چگونگی وضعیت مالی آنها آگاهی یابند. در چنین شرایطی مسائل نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی گریبانگیر استفادهکنندگان صورتهای مالی و به ویژه سرمایه گذاران و اعتبار-دهندگان آنها می شود.
صورتهای مالی همچنین نتایج وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها در قبال منابعی که در اختیارشان قرار گرفته است را منعکس می کنند. استفادهکنندگان صورتهای مالی، برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی، غالباً خواهان ارزیابی وظیفه مباشرت یا حسابدهی مدیریت میباشند. تصمیمات اقتصادی مزبور بعنوان نمونه، شامل مواردی از قبیل فروش یا حفظ سرمایه گذاری در واحد تجاری و انتخاب مجدد یا جایگزینی مدیران میباشد (کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1380، 445).
مدیران ارشدی که مسئول تهیه صورتهای مالی هستند با وقوف کامل به وضعیت مالی شرکت، از سطح آگاهی بیشتری برخوردارند و با هدف جمعآوری سرمایه مورد نیاز و منابع مالی بیشتر، دارای انگیزههایی متفاوت از انگیزههای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان هستند. اشاره کوتاه به تئوری نمایندگی یادآور نکاتی درخور توجه است:
اولین فرض تئوری نمایندگی این است که اشخاص برحسب منافع خود عمل می کنند، در حالی که این منافع لزوماً در تمامی دورهها با منافع شرکتها همسو و همسان نیست. فرض بااهمیت دیگر تئوری نمایندگی، قرار داشتن شرکت در تقاطع ارتباطات قراردادی است که میان مدیریت، سرمایه-گذاران، اعتباردهندگان و دولت وجود دارد (شباهنگ، 1387، 31).
درحالیکه مدیریت سعی در حداکثر کردن منافع خود دارد، اما ناگزیر باید این کار را در چارچوب افزایش سود خالص، بازده سرمایه گذاری یا معیار مشابه حسابداری انجام دهد و در عین حال افزایش نسبت اوراق بهادار شرکت را نیز مدنظر داشته باشد. اگرچه انگیزه اصلی مدیریت معمولاً بهبود عملکرد است، اما ممکن است مدیریت سهمی در انتخاب آن دسته از روشهای حسابداری داشته باشد که سود شرکت را در آینده نزدیک افزایش دهد.
اگر در مقابل مدیران محدودیت ایجاد نشود، ممکن است عملکرد و خوشبینی مدیریت به دارایی ها و سود واحد تجاری نیز تسری یابد. معمولاً مدیران سعی دارند که تصویر واحد تجاری را مطلوب جلوه دهند. برای مثال ممکن است از طریق منظور کردن هزینه های یک دوره به عنوان دارایی، باعث کاهش هزینهها و افزایش سود در صورتهای مالی شوند. همچنین ممکن است داراییها و سرمایه واحد تجاری بیشتر از میزان واقعی گزارش گردد. نتیجه کلی این عملیات چنین خواهد بود که تصویر واحد تجاری بهتر از وضعیت واقعی به نظر رسد و انگیزه تزریق سرمایه و منابع مالی از طریق افراد برون سازمانی افزایش یابد.
در چنین شرایطی اصول و رویه های حسابداری به پشتیبانی مراجع تدوینکننده استانداردهای حسابداری، به منظور تعدیل خوشبینی مدیران، حمایت از حقوق ذینفعان و ارائه منصفانه صورت-های مالی، مفهوم محافظه کاری را به کار میبرند. بدین ترتیب، محافظه کاری به عنوان یکی از اصول محدودکننده حسابداری، سالها است که مورد استفاده حسابداران قرار میگیرد و علیرغم انتقادهای فراون بر آن، همواره جایگاه خود را در میان سایر اصول حسابداری حفظ نموده است.
اصل محافظه کاری موجب می شود تا از میان روشهای مختلف، روشی انتخاب و اعمال گردد که حداقل اثر افزاینده را بر سود خالص و جمع دارایی های شرکت داشته باشد. به عبارت دیگر براساس این اصل، شرکت نباید از روشهایی استفاده نماید که درآمدها و دارایی های خود را بیش از واقع و هزینهها و بدهیها را کمتر از واقع نمایش دهد. از این رو میتوان، از محافظه کاری به عنوان مکانیزمی نام برد که اگر به درستی اعمال گردد، منجر به حل بسیاری از مسائل نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی خواهد شد که جملگی برخاسته از شکاف روز افزون بین مدیران و تامین کنندگان منابع مالی واحدهای تجاری در دنیای امروز است. حال با توجه به اهمیت نقش محافظه کاری، به عنوان یکی از اصول محدود کننده حسابداری، نیاز به معیارهایی برای سنجش دقیق آن در گزارشگری مالی ضروری به نظر می رسد.
2-1- بیان مسأله
محافظهکاری یکی از محدودیتهای اصلی ویژگیهای کیفی اطلاعات در حسابداری و از عوامل تعیینکننده در خط مشی گزارشهای مالی محسوب می شود. در بخش مفاهیم نظری گزارشگری مالی تدوین شده توسط سازمان حسابرسی ایران، «احتیاط» از خصوصیات کیفی قابلیت اتکا اطلاعات معرفی شده که بیانگر همان مفهوم محافظهکاری است و چنین تعریف میگردد:
«احتیاط عبارت است از کاربرد درجهای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام برآورد در شرایط ابهام مورد نیاز است به گونه ای که درآمدها یا دارایی ها بیشتر از واقع و هزینهها یا بدهیها کمتر از واقع ارائه نشود».
اولین تعریف از محافظهکاری در حسابداری توسط هیئت استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه مفهومی شماره 2 در سال 1982 به این گونه بیان می شود:
«محافظهکاری یک واکنش محتاطانه نسبت به شرایط ابهام است و سعی دارد مطمئن شود که ابهام و ریسکهای ذاتی موجود ناشی از شرایط و موقعیتهای تجاری به اندازه کافی مورد توجه قرار گیرند و شناسایی شوند».
باسو (1997) محافظهکاری را به عنوان تمایل حسابداران جهت نیاز به درجه بالاتری از تایید-پذیری برای شناسایی اخبار خوب در سود نسبت به اخبار بد تعریف کرد (Basu, 1997, 7).
باسو در واقع از دیدگاه صورت سود و زیان به تعریف محافظهکاری پرداخت و از رفتار نامتقارن سود، نسبت به اخبار خوب و بد به عنوان محافظهکاری یاد نمود. او با بهره گرفتن از این تعریف به دنبال معیاری برای سنجش محافظهکاری بود و به منظور عملیاتی کردن و فرموله نمودن معیار مربوطه، بازدههای مثبت و منفی سهام را جانشینی برای اخبار خوب و بد تعریف خود در نظر گرفت. بدین ترتیب این تعریف از محافظهکاری رابطه سود- بازده را در نظر میگرفت. نتایج تحقیقات، تعریف وی را تایید کرد و نشان داد که واکنش سود نسبت به بازدههای منفی (اخبار بد) بسیار به هنگامتر از بازدههای مثبت (اخبار خوب) است. از این رو، این تفاوت در واکنش سود نسبت به اخبار خوب و بد رگرسیون سود- بازده را تحت عنوان، «عدم تقارن زمانی سود» به عنوان معیاری برای محافظه-کاری معرفی نمود که از دیدگاه صورت سود و زیان نشأت میگرفت. باسو جهت توجیه دیدگاه سود و زیانی برای معیار محافظهکاری خود به بولتن تحقیقات حسابداری شماره 2 انجمن حسابداران رسمی آمریکا (1939) اشاره داشت که بیان شده بود محافظهکاری در صورت سود و زیان نسبت به ترازنامه از اهمیت بیشتری برخوردار است.
پس از معرفی این معیار، محققان زیادی با بهره گرفتن از این معیار به سنجش محافظهکاری در تحقیقات خود پرداختند. طی سال های بعد از 1997 میلادی و در پی استفاده گسترده از معیار باسو در تحقیقات حسابداری برای سنجش محافظهکاری، محققان بر آن شدند که به بررسی بیشتری در مورد این معیار بپردازند. آنها طی بررسی رابطه بین این معیار و سایر معیارهای محافظهکاری به ویژه با «نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری (MTB)» به یافته های جدیدی رسیدند. MTB نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام را به عنوان معیاری برای محافظهکاری میسنجد. که از این پس در این تحقیق بصورت (P/B) نشان داده می شود. این معیار با دیدگاهی ترازنامهای به ارزیابی محافظهکاری میپردازد. نتایج تحقیقات این محققان بیانگر رابطه منفی بین آنها بودند. از این رو با توجه به سابقه معیار (P/B) و سطح پذیرش عمومی این معیار از سوی محققان، منجر به زیر سؤال رفتن اعتبار معیار باسو شد.
به بیان رویچودهاری و واتز (2006) چنانچه دوره برآورد معیار عدم تقارن زمانی سود بیش از یک دوره باشد، رابطه این معیار با نسبت (P/B) مثبت خواهد شد. تمام منتقدان معیار باسو به بررسی رابطه این معیار با نسبت (P/B) اول دوره برآورد آن پرداخته بودند. تحقیق حاضر، به دنبال بررسی رابطه بین معیار عدم تقارن زمانی سود با نسبت (P/B) است. در واقع مسئله اصلی این تحقیق، بررسی رابطه بین دو معیار محافظهکاری است که یکی از آنها بر مبنای دیدگاه سود و زیانی و دیگری متکی بر دیدگاه ترازنامهای است. از این رو سوال اصلی این تحقیق به صورت زیر بیان می-شود:
«آیا بین محافظهکاری سود و زیانی و محافظهکاری ترازنامهای رابطه معکوس وجود دارد؟» به عبارت دیگر بین معیار عدم تقارن زمانی سود و نسبت (P/B) اول دوره رابطه معکوس معنیداری وجود دارد؟
[1] – Basu
[2]- Good News
[3]- Bad News
[4] – Asymmetric timeliness of earnings
[5] – Accounting Research Bulletin 2 (ARB 2)
[6] – American Institute of Certified public Accountant (AICPA)
[7] – Market_ to_ book ratio
[8] – Roychowdhury and watts
[1] – Economic Globalization
[2] – Agency Theory
استفاده از پلیمرها و پلاستیک ها در اغلب وسایل انسان از ریزترین آنها گرفته تا بزرگترین آنها انكار ناپذیر است. دلیل این استفاده وافر پلیمرها و پلاستیک ها در زندگی انسان خواص بسیار زیاد آنها می باشد. مصرف سرانه پلاستیک در اروپا 60 كیلوگرم و در آمریكا 80 كیلوگرم در سال است [1]. علیرغم فواید فراوان پلیمرها و پلاستیک ها، استفاده از آنها باعث معضلات زیست محیطی فراوان شده است و همین امر باعث شده است كه بشر به فكر تولید پلیمرهای زیست تخریب پذیر و تخریب زیستی پلیمرها و پلاستیک ها بیافتد.
مکانیسمهای درونی و توانایی خود تنظیمی طبیعت نمی توانند این آلاینده ها را تجزیه کنند چون با این مواد نا آشنا هستند. این امر موجب شده است بسیاری از کشورها شروع به توسعه پلاستیک های قابل تجزیه زیستی کنند. بر اساس یک تخمین، بیش از 100 میلیون تن پلاستیک هر ساله تولید می شوند. 40% از این مقدار به محل های دفن زباله منتقل می شود و چند صد هزار تن هر ساله به محیط های دریایی ریخته می شوند و در مناطق اقیانوسی تجمع می یابند. سوزاندن پلاستیک ها یکی از گزینه ها در دفع پلاستیک ها می باشد؛ اما علاوه بر پرهزینه بودن خطرناک نیز می باشد[1-2].
پلاستیک هایی که کاملا تجزیه پذیرند، نسبتاٌ جدید و نوید دهنده اند که به خاطر بهره گیری از باکتریها برای تشکیل بیوپلیمر می باشد که عمدتاٌ شامل پلی هیدروکسی آلکانویت ها[1]، پلی لاکتیک اسیدها[2]، پلی استرهای آلیفاتیک[3]، پلی ساکاریدها[4]، و یا ترکیبی از این مواد می باشند[1].
1- انواع پلیمرهای زیست تخریب پذیر
پلیمرهای زیست تخریب پذیر زیادی شناسایی شده اند و یكی از مهمترین آنها پلی هیدروكسی آلكانوات ها می باشد. استفاده از این گروه پلیمرهای زیست تخریب پذیر در كشاورزی و صنایع دارویی و غیره بسیار مورد توجه قرار گرفته است كه دلیل آن سازگاری با محیط زیست و سامانه های حیاتی می باشد[2].
پلی هیدروكسی آلكانوات ها ،پلیمرهای زیست تخریب پذیر هستند و به صورت ذرات درون سلولی در میکروارگانیسم های مختلف تشکیل می شوند[3]. وزن مولکولی این پلیمرها در محدوده 105*2 تا 106*3 دالتون می باشد. وزن مولکولی بر حسب نوع میکروارگانیسم و شرایط رشد تغییر می کند[3].
یکی ازمهمترین پلی هیدروکسی آلکانوات ها، پلی هیدروكسی بوتیرات است. پلی هیدروكسی بوتیرات یک پلیمر خطی از 3-هیدروكسی بوتیرات است و در اندازه های مختلفی از ذرات در داخل سلول موجود است. پلی هیدروكسی بوتیرات به عنوان یک منبع ذخیره انرژی و كربن برای میكروارگانیزم می باشد و تحت شرایطی مثل محدودیت نیتروژن، فسفر، اكسیژن، یون ها و غیره در داخل سلول تجمع می یابد و با رفع این محدودیت ها پلی هیدروكسی بوتیرات تجزیه می شود. پلی هیدروكسی بوتیرات جامد به عنوان یک پلی استر ترموپلاستیک زیست تخریب پذیر مورد توجه قرار گرفته است زیرا خواص شبیه به خواص تعداد زیادی از پلاستیک های سنتزی معمولی دارد[4-6].
2- ویژگیهای پلی هیدروکسی آلکانوآتها
پلی هیدروكسی بوتیرات دارای خواص فیزیكی و شیمیایی شبیه به پلی اتیلن و پلی پروپیلن است و مانند پلاستیكهای معمولی در زمینه های متعددی قابل استفاده است. به عنوان مثال می توان آن را قالب ریزی كرد، توسط پركن های غیر آلی تقویت كرد، به صورت رشته هایی به
هم تابید یا به شكل ورق درآورد و دارای خواص آب بندی عالی است[7].
طی دو دهه اخیر پلی‌هیدروكسی‌آلكانوات‌ها بطور وسیعی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. آنها قابل تجزیه و سازگار با محیط‌زیست بوده و از منابع تجدید‌پذیر قابل استحصال میباشند. این خواص، آنها را بعنوان جایگزینی مناسب برای پلیمرهای مشتق‌شده از مواد نفتی معرفی می‌كند. بسیاری از گونه های میکروارگانیسم که جزو اعضای خانواده Halobactericeae میباشند قادر به تولید پلیهیدروکسیآلکانواتها میباشند. تاکنون بیش 300 گونه از این میکروارگانیسمها شناسایی گردیده و تعداد آن مرتبا در حال افزایش میباشد[8]. باکتریها قادر به سنتز طیف وسیعی از ترکیبات پلیهیدروکسیآلکانوات هستند و تقریبا 150 ترکیب متفاوت از پلیهیدروکسیآلکانواتها تاکنون شناسایی شده است. پلیهیدروکسیآلکانواتها که از سلولهای باکتریها گرفته میشوند دارای ویژگیهای مشابه با پلاستیکهای متداول نظیر پلیپروپیلن میباشند[9].. پلی‌هیدروكسی‌آلكانوات‌ها را برحسب نوع مونومر به دو دسته میتوان تقسیم نمود. دسته اول پلیمرهایی با زنجیره كوتاه هستند كه دارای 3 تا 5 اتم كربن بوده و ترد و شكننده میباشند. دسته دوم، پلیمرهایی با زنجیره متوسط كه دارای 6 تا 14 اتم كربن بوده و دارای خاصیت الاستیكی میباشند[10].
پلیهیدروکسیآلکانواتها در فرایند بیولوژیکی هوازی و در محدوده دمایی C° 60 و رطوبت 55% به کمپوست تبدیل میگردند. مطالعات نشان داده است که در فرایند دفن بهداشتی، 85 درصد پلیهیدروکسیآلکانواتها تجزیه میگردد. پلیهیدروکسیآلکانواتها از گستره وسیعی از مواد اولیه همچون منابع تجدید پذیر (ساکاروز، نشاسته، سلولز) و منابع فسیلی (متان، نفت خام، لیگنیت)، محصولات فرعی (ملاس، آب پنیر، گلیسرول)، اسیدهای آلی مثل (اسید استیک، اسید پروپیونیک و اسید بوتیریک) و دی اکسید کربن قابل استحصال میباشند[11-12].
3- بیان مسئله
تنوع گسترده مونومرها در پلیهیدروکسیآلکانواتها طیف وسیعی از پلیمرها با خواص فیزیکی متفاوت ایجاد کرده است. پلیهیدروکسیبوتیرات حالت ترد و شکننده داشته و دارای کاربرد بسیار کمی میباشد. پلیهیدروکسیآلکانواتهایی که دارای زنجیره متوسط هستند خاصیت الاستیکی داشته و موادی سخت محسوب میشوند که برای تولید لاستیک بسیار مناسب میباشند. کوپلیمرهای پلیهیدروکسیآلکانوات شامل هیدروکسیبوتیرات به همراه زنجیرههای بلندتر نظیر هیدروکسی والرات، هیدروکسی هگزانوات یا هیدروکسی اوکتانوات بوده و دارای انعطافپذیری بیشتری بوده و دوام بالاتری دارند. این ترکیبات قابلیت مصرف در طیف وسیعی از تولیدات نظیر بطری، خودتراش، پوششهای ضد آب و بستهبندی مواد غذایی را دارا هستند[13].
در این تحقیق با استفاده از منابع کربنی مختلف توانایی باکتریهای Cupriavidus necator DSMZ 545، Azotobacterbeijerinckii DSMZ 1041 و Azohydromonas lata DSMZ 1123 و درنهایت Hydrogenophaga pseudoflava DSMZ 1034 در تولید بیوپلیمر هیدروکسی مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله سوالاتی که سبب شروع این تحقیق گردید:
- میزان تولید بیوپلیمر توسط باکتریهای مذکور بر روی منابع ارزان چگونه است؟
- آیا باکتری های فوق توانایی تولید کوپلیمر را دارا هستند؟
- تاثیر منابع مختلف کربن بر نوع و میزان پلیمر تولیدی چه میزان است؟
- تاثیر منابع فسفر و نیتروژن در تولید بیوپلیمر به چه صورت است؟
- کدام باکتری از میان باکتریهای مورد بررسی شرایط بهتری جهت تولید بیوپلیمر دارد؟
- مدل سینتیکی رشد وپارامترهای سینتیک رشد چگونه می باشند؟
- فرایند های مذکور در فرمانتورهای پیوسته و غیر پیوسته به چه صورت قابل اجرا می باشند؟
- نرخ انتقال اکسیژن در فرایندهای بیولوژیکی مذکور چگونه است؟
- آیا امکان استفاده از بیوپلیمر تولید شده جهت تولید نانوکامپوزیت پلیمری وجود دارد؟
تحقیقات موجود نشان میدهد که استفاده از منابع ساده در تولید پلیهیدروکسیآلکانواتها سبب تولید تنها یکی از مونومرها شده و پلیمر ترکیبی یا کوپلیمر ایجاد نخواهد کرد، بنابراین ضروری است که منبع کربن بصورت مخلوط و ترکیبی یا از منابع دارای ترکیبات مختلف استفاده گردد.
دانشگاه امام صادق
دانشكده معارف اسلامی و اقتصاد
پایان‌نامه دوره كارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی واقتصاد
روابط متقابل بخش انرژی و اقتصاد كلان
(رویكرد سیستم دینامیك)
استاد راهنما:
دكتر داود منظور
استاد مشاور:
دکتر مهدی صادقی
تابستان ١٣٨٧
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چكیده
در این تحقیق در پی آن هستیم تا با بهره گرفتن از روش مدلسازی پویا، مدلی كلان انرژی در اقتصاد ایران طراحی نماییم. بخشهای عمده این مدل عبارتند از بخش تولید شامل تولید ناخالص ملی، بخش مصرف شامل مصرف بخش خصوصی و دولتی، بخش مصرف انرژی شامل مصارف انرژی در بخشهای صنعتی، كشاورزی و مسكونی و بخش سرمایه‌گذاری شامل سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و سرمایه‌گذاری در سایر بخشهای اقتصاد.
در مدل طراحی شده، روابط علی ـ معلولی بین بخش انرژی و بخشهای واقعی اقتصاد با بهره گرفتن از روش مدلسازی پویا شبیه‌سازی شده و سپس پارامترهای مدل با روش سابقه تاریخی نتایج مطلوب، كالیبره گردیده‌اند. پس از آن از طریق سه سناریو اثرات تغییر قیمت حامل‌های انرژی بر مصارف برق، گاز و نفت و همچنین میزان سرمایه‌گذاری در بخشهای برق، گاز و نفت و رشد اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته است. سه سناریوی فوق عبارتند از: الف) تثبیت قیمت حامل‌های انرژی، ب) افزایش قیمت حامل‌های انرژی با توجه به نرخ تورم، ج) تعیین قیمت حامل‌های انرژی با توجه به قیمت تمام شده و افزایش آنها با توجه به تورم. هر یک از این سناریوها چه اثراتی در پی خواهند داشت؟
مقایسه نتایج این سه سناریو نشان میدهد كه هر سه سناریو مصرف و سرمایه‌گذاری در بخش انرژی را با شدتهای متفاوتی كاهش میدهند كه شدت آنها از سنایوری الف تا ج بیشتر میگردد.
همچنین به این نتیجه رسیدیم كه سه سناریو بر رشد اقتصاد اثرات متفاوتی دارند، بدین ترتیب كه سناریوی ب رشد اقتصاد را از دو سناریوی دیگر در بلندمدت بیشتر افزایش میدهد. سناریوی ج در كوتاه مدت رشد اقتصاد را بیشتر از دو سناریوی دیگر افزایش میدهد ولی در بلندمدت اثر كمتری نسبت به دو سناریوی دیگر دارد.
كلیدواژه‌ها:
مدلسازی پویا، شبیه سازی، مدل كلان اقتصادی، مدل كلان انرژی
فهرست اجمالی
فصل 1- كلیات تحقیق.. 1
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی.. 6
فصل 3- مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینه‌سازی 31
فصل 4- مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران.. 66
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها.. 99
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها.. 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
فهرست تفصیلی
فصل 1- كلیات تحقیق.. 1
1-1- كلیات تحقیق.. 2
١-١-١- تعریف مسأله 2
١-١-٢- سؤالات اصلی تحقیق 3
١-١-٣- سابقه و ضرورت انجام تحقیق 3
١-١-٤- فرضیه‌ها 4
1-1-5- هدف‌ها 4
١-١-٦- روش انجام تحقیق 5
١-١-٦-١- روش و ابزار گردآوری اطلاعات 5
١-١-٧- قلمرو تحقیق (زمانی، مكانی) 5
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی.. 6
2-1- آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی.. 7
2-1-1- مراحل مختلف نظری تدوین مدل و فرایند مدلسازی پویایی‌شناسی سیستمی 10
2-1-2- نمودار علّی ـ معلولی مدل‌های ساده تک حلقوی و مدل‌های چند حلقوی 15
2-1-3- تعریف چند اصطلاح 17
2-1-4- نحوه نمایش مدل 18
2-1-4-1- نمودار علی ـ معلولی 18
2-1-4-2- نمودار حالت جریان 18
2-1-4-3- نمایش مدل به صورت ریاضی 19
2-1-5- رویکردهای مختلف تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی به مسأله تخمین پارامتر 19
2-1-5-1- مکتب کلاسیک 20
2-1-5-2- مکتب تمایل آماری 25
2-1-6- کالیبراسیون در مدل‌های تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی 25
2-1-6-1- روشهای ابتکاری کالیبراسیون 26
2-1-6-2- بررسی تطابق مدل با رفتار تاریخی در کالیبراسیون با بهره گرفتن از آمار‌های موجود 28
2-1-6-3- بررسی تطابق مدل با ساختار آن 28
فصل 3- مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینه‌سازی 31
3-1- مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی.. 32
3-2- محدودیتهای مدل سازی اقتصادسنجی.. 45
3-2-1- تفاوت در منابع اطلاعاتی 52
3-2-2- تفاوت در درجة سختی 54
3-2-3- تفاوت در ساختار مدل 55
3-2-4- تفاوت در نوع معادلات 56
3-2-5- تفاوت در شکل تابع 56
3-2-6- تفاوت در انعکاس تأخیرها 57
3-2-7- تفاوت در تخمین پارامتر 57
3-2-8- تفاوت در نحوه اعتبارسنجی 58
3-2-9- تفاوت در هدف 59
3-2-10- استفاده از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی در مدل‌های اقتصادی ـ آری یا خیر؟ 62
فصل 4- مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران.. 66
4-1- مروری بر تحقیقات کلان انرژی در جهان. 67
4-1-1- سیستم مدلسازی ملی انرژی در آمریكا ،” NEMS” 67
4-1-1-1- هدف مدل 67
4-1-1-2- موضوعات قابل اجراء در مدل 68
4-1-1-3- ساختار كلی مدل 68
4-1-1-4- ساختار واحدی مدل 69
4-1-2- مدل جامع مصرف نهایی آسیای اقیانوسیه”AIM” 69
4-1-2-1- هدف 69
4-1-3- سیستم مدلسازی جامع كانادایی (CIMS) 71
4-1-3-1- هدف مدل 71
4-1-3-2- ساختار كلی مدل 71
4-1-4- مدل کلان‌سنجی بخش انرژی یونان 73
4-1-5- مدل کشورهای تایلند، فیلیپین، اندونزی و مالزی 74
4-1-6- مدل انرژی ـ اقتصاد هند 74
4-2- مدل‌های کلان انجام شده مشتمل بر بخش انرژی در ایران. 76
4-2-1- پروژه‌ی پیوند 77
4-2-2- الگوی سازمان برنامه و بودجه (1) 78
4-2-3- الگوی سازمان برنامه و بودجه (2) 78
4-2-4- الگوهای فیروز وکیل 78
4-2-5- الگوهای حبیب آگهی 79
4-2-6- الگوی رابرت لونی 80
4-2-7- الگوی سازمان برنامه و بودجه (3) 80
4-2-8- الگوی آپادانا 81
4-2-9- الگوی آق اولی و سیروس ساسان‌پور 82
4-2-10- مدل برنامه اول توسعه 83
4-2-11- الگوی بانك جهانی برای اقتصاد ایران 84
4-2-12- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نو فرستی و عرب مازار)(1) 84
4-2-13- مدل برنامه‌ی دوم توسعه 86
4-2-14- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نوفرستی و عرب مازار) (2) 88
4-2-15- الگوی بانک مرکزی (بیژن بید آباد) 90
4-2-16- الگوی بانک مرکزی (کواک، مجرد و جمشیدی) 92
4-2-17- الگوی سوم توسعه 94
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها.. 99
5-1- ساختار و ویژگیهای کلی مدل. 100
٥-١-١- ویژگیهای ساختار مدل 100
5-2- روابط علی و معلولی مدل. 101
5-2-1- تعریف نمادهای استفاده شده در مدل 103
5-3- تصریح روابط ساختاری و تخمین اولیه پارامترهای مدل. 105
5-3-1- بخش تقاضای کل 107
5-3-1-1- مخارج مصرفی بخش خصوصی 107
5-3-1-2- مخارج مصرفی بخش دولتی 109
5-3-1-3- کل سرمایه‌گذاری 111
5-3-1-4- خالص صادرات و واردات 114
5-3-2- بخش درآمدهای دولت 114
5-3-2-1- مالیات 114
5-3-2-2- درآمدهای نفتی 116
5-3-3- بخش انرژی 117
5-3-3-1- تقاضای نفت 117
5-3-3-2- تقاضای گاز 119
5-3-3-3- مصرف برق 121
5-3-3-4- بخش سرمایه‌گذاری انرژی 126
5-3-4- جمعیت 131
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
6-1- كالیبراسیون پارامترها 133
6-1-1- بیان ریاضی مدل 133
6-2- بیان نتایج مدل. 138
6-3- شبیه سازی در چارچوب مدل. 146
6-3-1- تغییر قیمت حامل‌های انرژی 146
6-3-1-1- اثر افزایش قیمت نفت 153
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها.. 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
8-1- مدل چیست؟. 168
8-2- هدف از ساخت مدل چیست؟. 169
8-3- معیارهای طبقه بندی مدل‌ها 170
٨-٣-١- طبقه بندی براساس نحوه مدلسازی 170
٨-٣-٢- طبقه بندی براساس محتوا 171
8-3-3- طبقه بندی براساس نوع کاربرد مدل‌ها 172
8-4- مدل‌های ریاضی.. 173
٨-٤-١- طبقه بندی براساس درجه قطعیت پارامترها و متغیرهای مدل 173
٨-٤-٢- طبقه بندی براساس نوع برخورد با زمان 174
٨-٤-٣- طبقه بندی براساس نوع روابط مدل 175
8-5- اعتبار سنجی مدل. 175
8-6- تکنیک‌های مدلسازی.. 176
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
9-1- مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA.. 184
9-1-1- مؤلفه‌های مدل 184
9-1-2- مدلسازی در ithink و STELLA 186
9-1-3- اصول مدلسازی 197
9-1-4- چهار روش کلی برای مدلسازی در ithink 199
9-1-4-1- مدل‌های محرک ـ واکنش 199
9-1-4-2- مدل خود بارگشت 202
9-1-4-3- مدل هدف‌جو 204
9-1-4-4- مدل هدف‌ساز 206
9-1-5- مثالها 209
9-1-5-1- تجزیه نمایی یک جسم 209
9-1-5-2- سردشدن تدریجی 211
9-1-6- تابع‌ها در نرم افزار ithink 213
فهرست جدول‌ها
جدول (٢-1): مراحل نظری مدلسازی.. 12
جدول (٢-2): ویژگیهای نمودارهای علّی ـ معلولی و حالت ـ جریان. 16
جدول (٥-1): تخمین اولیه پارامترهای معادله مخارج مصرفی بخش خصوصی.. 109
جدول (٥-2): تخمین پارامترهای معادله مخارج مصرفی دولت… 111
جدول (٥-3): تخمین پارامترهای معادله کل سرمایه‌گذاری.. 113
جدول (٥-4): تخمین پارامترهای معادله درآمدهای مالیاتی.. 115
جدول (٥-5): تخمین پارامترهای معادله تقاضای نفت… 119
جدول (٥-6): تخمین پارامترهای معادله تقاضای گاز. 120
جدول (٥-7): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش مسکونی.. 124
جدول (٥-8): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش صنعت… 125
جدول (٥-9): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش کشاورزی.. 125
جدول (٦-1): نتایج مدل كلان انرژی طراحی شده 138
جدول (٨-1): فهرست تابع‌های نرم‌افزار ithink. 214
فهرست شكل‌ها
شكل (٨-1): نماد چهار متغیر مورد استفاده در ithink. 186
شكل (٨-2): نماد انتقال به حالت مدلسازی.. 186
شكل (٨-3): متغیر حالت… 187
شكل (٨-4): متغیر جریان. 188
شكل (٨-5): انتخاب نوع متغیر جریان. 189
شكل (٨-6): ابزار مبدل و ابزار ارتباط دهنده 190
شكل (٨-7): بازه‌های زمانی جهت اجرای مدل. 190
شكل (٨-8): نمادهای نمودار و جدول. 191
شكل (٨-9): ارتباط در جهت عكس…. 193
شكل (٨-10): نمادهای جابجایی، تغییر رنگ و پاك كردناجزای مدل. 195
شكل (٨-11): نماد ابزارهای متن و بخش…. 196
شكل (٨-12): بیان ریاضی مدل رشد جمعیت… 197
شكل (٨-13): افزایش جمعیت بدلیل مهاجرت… 200
شكل (٨-14): بیان ریاضی رشد جمعیت بدیل مهاجرت… 202
شكل (٨-15): مدل خود بازگشت… 203
شكل (٨-16): مدل هدف‌جو. 205
شكل (٨-17): مدل هدف ساز. 207
شكل (٨-18): بیان ریاضی رشد جمعیت در مدل هدف‌ساز. 208
شكل (٨-19): نرخ تجزیه یک جسم. 210
شكل (٨-20): بیان ریاضی مدل تجزیه نمایی یک جسم. 211
شكل (٨-21): مدل روند كاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 212
شكل (٨-22): بیان ریاضی مدل كاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 213
شكل (٨-23): مدلی جهت محاسبه میزان مبلغ قسط ماهانه یک وام. 216
شكل (٨-24): مدلی جهت محاسبه ارزش فعلی.. 217
فهرست نمودارها
نمودار (٢-1): مراحل مدلسازی پویایی‌شناسی سیستمی.. 11
نمودار (٢-2): مدل چرخه سه مرحله‌ای.. 14
نمودار (٢-3): متغیر حالت و متغیرهای نرخ.. 15
نمودار (٢-4): زمان حایل.. 17
نمودار (٢-5): نمودار حالت ـ جریان افزایش جمعیت… 19
نمودار (٤-1): ساختار مدل مصرف نهایی AIM.. 70
نمودار (٥-1): بخش Interface مدل کلان انرژی طراحی شده 101
نمودار (٥-2): بخش مدل و روابط علی و معلولی درمدل کلان انرژی طراحی شده 102
نمودار (٥-3): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 103
نمودار (٥-4): بخشهای مجزا شده در مدل کلان انرژی طراحی شده 106
نمودار (٥-5): بخش تقاضای کل در مدل. 107
نمودار (٥-6): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش خصوصی.. 109
نمودار (٥-7): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش دولتی.. 110
نمودار (٥-8): کل سرمایه‌گذاری در اقتصاد. 112
نمودار (٥-9): کل سرمایه‌گذاری بخش انرژی.. 112
نمودار (٥-10): رابطه اجزای مخارج سرمایه‌گذاری معمولی.. 113
نمودار (٥-11): بخشهای صادرات و واردات… 114
نمودار (٥-12): درآمدهای مالیاتی دولت… 115
نمودار (٥-13): بیان درآمدهای حقیقی نفتی دولت بصورت تابعی از زمان. 117
نمودار (٥-14): رابطه اجزای تشكیل دهنده تقاضای نفت… 118
نمودار (٥-15): بیان قیمت نفت بصورت تابعی از زمان. 119
نمودار (٥-16): رابطه اجزای تشكیل دهنده تقاضای گاز. 120
نمودار (٥-17): مصرف کلی برق (مجموع مصرف سه بخش مسکونی، صنعتی و کشاورزی) 122
نمودار (٥-18): تقاضای برق بخش مسکونی.. 122
نمودار (٥-19): بیان قیمت برق مسكونی بصورت تابعی از زمان. 122
نمودار (٥-20): تقاضای برق بخش صنعت… 123
نمودار (٥-21): بیان قیمت برق صنعتی بصورت تابعی از زمان. 123
نمودار (٥-22): تقاضای برق بخش کشاورزی.. 123
نمودار (٥-23): بیان قیمت برق كشاورزی بصورت تابعی از زمان. 124
نمودار (٥-24): کل مصرف انرژی.. 126
نمودار (٥-25): محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش نفت… 128
نمودار (٥-26): محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش گاز. 129
نمودار (٥-27): محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش برق.. 130
نمودار (٥-28): نحوه رشد جمعیت در مدل. 131
نمودار (٦-1): تولید ناخالص ملی و رشد آن. 140
نمودار (٦-2): رشد جمعیت… 141
نمودار (٦-3): مصرف حقیقی بخش دولتی.. 141
نمودار (٦-4): مصرف بخش خصوصی بجز انرژی.. 142
نمودار (٦-5): سرمایه‌گذاری كل بجز بخش انرژی.. 142
نمودار (٦-6): سرمایه‌گذاری كل بخش انرژی.. 142
نمودار (٦-7): سرمایه‌گذاری بخش گاز. 143
نمودار (٦-8): سرمایه‌گذاری بخش برق.. 143
نمودار (٦-9): سرمایه‌گذاری بخش نفت… 143
نمودار (٦-10): مصرف انرژی گاز طبیعی در اقتصاد. 144
نمودار (٦-11): مصرف فرآورده‌های نفتی در اقتصاد. 144
نمودار (٦-12): خالص درآمدهای مالیاتی دولت… 144
نمودار (٦-13): مصرف انرژی الكتریسیته توسط بخش كشاورزی.. 145
نمودار (٦-14): مصرف انرژی الكتریسیته توسط بخش صنعت… 145
نمودار (٦-15): مصرف انرژی الكتریسیته توسط بخش مسكونی.. 145
نمودار (٦-16): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 146
نمودار (٦-17): افزایش GDP از سناریوی اول تا سوم. 148
نمودار (٦-18): كاهش مصرف برق در بخش كشاورزی از سناریوی اول تا سوم. 148
نمودار (٦-19): كاهش مصرف برق در بخش صنعتی از سناریوی اول تا سوم. 149
نمودار (٦-20): كاهش مصرف برق در بخش مسكونی از سناریوی اول تا سوم. 149
نمودار (٦-23): كاهش سرمایه‌گذاری كل در بخش انرژی از سناریوی اول تا سوم. 151
نمودار (٦-24): كاهش سرمایه‌گذاری در بخش گاز از سناریوی اول تا سوم. 151
نمودار (٦-25): كاهش سرمایه‌گذاری در بخش برق از سناریوی اول تا سوم. 152
نمودار (٦-26): كاهش سرمایه‌گذاری در بخش نفت در كوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعكس در بلند مدت 152
نمودار (٦-27): افزایش رشد تولید ناخالص ملی در كوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعكس در بلند مدت 153
نمودار (٦-28): اعمال افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 153
نمودار (٦-29): تغییرات GDP پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 154
نمودار (٦-30): تغییرات مصرف فرآورده‌های نفتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 154
نمودار (٦-31): تغییرات در مصرف كل انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 155
نمودار (٦-32): تغییرات مصرف بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 155
نمودار (٦-33): تغییرات مصرف بخش خصوصی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 156
نمودار (٦-34): تغییرات سرمایه‌گذاری غیر از انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 156
نمودار (٦-35): تغییرات درآمدهای مالیاتی بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 157
نمودار (٦-36): تغییرات سرمایه‌گذاری بخش انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 157
نمودار (٦-37): تغییرات سرمایه‌گذاری بخش نفت پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 158
نمودار (٦-38): تغییرات رشد اقتصاد پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤. 158
نمودار (٧-1): كاهشرشد تولید ناخالص ملی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 161
نمودار (٧-2): كاهش تولید ناخالص ملی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 161
نمودار (٧-3): كاهشمصرف انرژی بخش خصوصی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 161
نمودار (٧-4): كاهشمصرف بخش خصوصی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 162
نمودار (٧-5): كاهش مصرف گاز طبیعی با افزایش قیمت گاز. 162
نمودار (٧-6): كاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت… 163
نمودار (٧-7): كاهش مصرف الكتریسیته در بخش مسكونی با افزایش قیمت الكتریسیته. 163
نمودار (٧-8): كاهش مصرف الكتریسیته در بخش صنعتی با افزایش قیمت الكتریسیته. 163
نمودار (٧-9): كاهش مصرف الكتریسیته در بخش كشاورزی با افزایش قیمت الكتریسیته. 164
نمودار (٧-10): سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید گاز با افزایش قیمت گاز. 164
نمودار (٧-11): كاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت… 164
نمودار (٧-12): كاهش سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید الكتریسیته با افزایش قیمت الكتریسیته. 165
نمودار (٧-13): كاهش کل سرمایه‌گذاری مورد نیاز در انرژی با افزایش قیمت‌های انرژی.. 165
نمودار (٧-14): كاهش کل سرمایه‌گذاری در اقتصاد با افزایش قیمت‌های انرژی.. 165
نمودار (٨-1): مراحل ساختن یک مدل. 185
نمودار (٨-2): نمودار رشد جمعیت… 191
نمودار (٨-3): تشكیل یک تابع گرافیكی.. 194
نمودار (٨-4): رشد جمعیت پس از اعمال ارتباط در جهت عكس…. 194
نمودار (٨-5): تابع گرافیكی نرخ مهاجرت… 200
نمودار (٨-6): رشد جمعیت بوسیله مهاجرت… 201
نمودار (٨-7): تابع گرافیكی نرخ خالص تولد. 203
نمودار (٨-8): رشد جمعیت در حالت ارتباط بین نرخ خالص تولد و سطح جمعیت… 204
نمودار (٨-9): رشد جمعیت با توجه به یک هدف… 206
نمودار (٨-10): تابع گرافیكی رابطه بین تراکم جمعیت و جمعیت هدف… 207
نمودار (٨-11): تابع گرافیكی تغییر مساحت محیط.. 208
نمودار (٨-12): رشد جمعیت تا رسیدن به هدف مورد نظر. 208
نمودار (٨-13): روند تجزیه نمایی یک جسم. 210
نمودار (٨-14): روند كاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب… 212
نمودار (٨-15): روند افزایش ارزش فعلی (NPV) 217
1-1-1- تعریف مسأله
مدل سازی در تصمیمات اقتصادی دارای جایگاه ویژه‌ای است و می‌تواند روابط دنیای اطرافمان را بصورت نمادین به ما نشان دهد و قدرت تصمیم گیری صحیح را ارتقا بخشد. هدف از مدل سازی رسیدن به اهدافی خاص است که اگر برنامه فوق بدرستی نتواند شرایط محیطی را بررسی نماید برنامه‌ریز را دچار خطا خواهد كرد و پیشنهاداتی كه از این طریق داده شود به هدف مورد نظر منتهی نخواهد گردید. در كشورهای كمتر توسعه یافته و از جمله ایران به مدل سازی به عنوان ابزاری مطمئن و دقیق نگریسته نمی‌شود و تصمیم گیران اقتصادی به پیشنهادات برنامه‌ریزان توجه اساسی نمی‌كنند. علت این امر را میتوان در اشتباهات فراوان و عدم جامعیت و پویایی مدل‌های ارائه شده دانست، كه خصوصا در مدل‌های اقتصادی این مشكل مشهود است.
اتخاذ تصمیم‌های سیاستی در سطح كلان اقتصاد انرژی بدون در نظر گرفتن جنبه‌های عرضه و تقاضای انرژی، بصورت پویا و اثرات آنها در بخشهای مختلف اقتصاد دارای نااطمینانی فراوانی است كه مدل‌های ایستا نمی‌توانند به طور كامل آن را برطرف كنند.مدل‌های پویا كه بصورت سیستمی و همه جانبه به جنبه‌های مختلف موضوع می‌پردازند می‌توانند اطمینان تصمیم گیران اقتصادی در بخش انرژی را به خود جلب نموده و با ارائه نمایی روشن و واضح از عواقب و اثرات تصمیمات سیاستی در سطح كلان اقتصاد، آنها را به سوی اهداف كلان اقتصادی هدایت كنند. این مدل‌ها می‌توانند پیامدهای تصمیماتی از قبیل وضع مالیاتها، تعرفه ها و یارانه‌های مختلف بر بخش انرژی را بیان نموده و اثرات تغییرات متغیرهای كلان اقتصاد را بر این بخش مورد بررسی قرار دهند.
در این تحقیق از نرم‌افزار ithink یاSTELLA استفاده خواهد شد كه محیطی كارآمد و قابل فهم و انعطاف پذیر برای طراحی مدل‌های اقتصادی در سطح خرد و كلان فراهم می‌سازد و واقعیات جامعه را با بهره گرفتن از نمودارها و جدول‌های مناسب و متنوع به مخاطب ارائه می‌كند. این نرم‌افزار این امكان را به سیاست گزار میدهد كه علاوه بر روابط خطی كه در مدل‌های سنجی اراده میگردد روابط غیر خطی را نیز بصورت پویا بیان نماید و با تحلیل حساسیت در مدل طراحی شده، اثرات این تغیییرات را در سطح كلان اقتصاد مشاهده كرده و بهترین تصمیم را اخذ نماید. در نتیجه پویا سازی مدل بخش برق به انضمام كلان اقتصاد این امكان را به تصمیم گیران انرژی كشور میدهد كه عواقب كوتاه مدت و بلند مدت تصمیمات خود در بخش برق از قبیل مالیاتها و یارانه‌ها و تغییرات قیمت مشاهده نمایند و بهترین تصمیم را برای كوتاه مدت و بلند مدت اتخاذ كنند.
ساخت و ارزیابی كاتالیزور وانادیل پیرو فسفات حاوی كبالت (Co-VPO) و كاربرد آن در اكسیداسیون انتخابی الكل ها
توسط: مطهره نور محمد بیگی
در این پایان نامه، کاتالیزور وانادیل پیرو فسفات حاوی درصدهای مختلف وزنی کبالت با بهره گرفتن از روش تلقیح Impregnation)) ساخته شده و کاتالیزور بهینه VOHPO4-0.5H2O شامل 3 درصد وزنی از کبالت شناسایی شد. ساختار کاتالیزور از طریق تکنیک هایی همچونXRD ،SEM و TG/DTA/DSC شناسایی شده است. سپس اکسایش بنزیل الکل در مجاور اکسنده ی ترشیو بوتیل هیدرو پراکساید (TBHP) در حلال استو نیتریل مورد مطالعه قرار گرفت. برای آنالیز محصولات شیمیایی، از دستگاه کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکار ساز یونش شعله ای (FID) استفاده می شود.
در این سیستم کاتالیزوری، اثر مقدار کاتالیزور، اثر دما، اثر نوع الکل، اثر خیساندن، اثر قابلیت تکرار پذیری و کاربرد مجدد، اثر نسبت مولی
اکسید کننده به ماده اولیه مورد بررسی قرار گرفت و در هر مورد مقادیر مناسب و بهینه شناسایی شد. در این واکنش ها، ماده اولیه (بنزیل الکل) با بهره گرفتن از اکسنده (ترشیو بوتیل هیدرو پراکساید) اکسایش پیدا کرده و محصول اصلی واکنش که بنز آلدهید می باشد را تولید می کند، علاوه بر آن محصولاتی همچون بنزوئیک اسید و بنزیل بنزوات، در مقادیر کم به عنوان محصولات فرعی تشکیل شدند.
مفهوم کاتالیزور
کاتالیزور ماده ای است که سرعت یک واکنش شیمیایی را افزایش دهد بدون آن که در فرآورده های نهایی ظاهر شود. عبارت کاتالیزور از دو لغت یونانی تشکیل می گردد. پیشوند «کاتا» به معنی پایین و فعل «لیزین» به معنی پخش یا شکست یا بیدار کردن میل ترکیبی خفته می باشد. یک کاتالیزور نیروی طبیعی را که مانع انجام واکنش می گردد از بین می برد[1].
هنگامی که کاتالیزور به صورت محلول در محیط واکنش است کاتالیزور همگن و وقتی که کاتالیزور فازی مجزا از فاز واکنش تشکیل می دهد، کاتالیزور ناهمگن نامیده می شود. در اکثر موارد کاتالیزور ناهمگن، کاتالیزور جامدی است که از تماس با آن واکنش گر های گازی یا مایع متحول می شوند و در نتیجه بیشتر اوقات عبارت کاتالیزور تماسی برای نامیدن کاتالیزور ناهمگن به کار می رود[2].
برای کامل نمودن تعریف کاتالیزور، لازم است نکات زیر به آن اضافه گردد:
1) کاتالیزور می تواند یک ماده جامد، مایع، گاز و یا یک مجموعه پیچیده باشد.
2) کاتالیزور عمل سرعت واکنش را به عهده دارد، همچنین می تواند نقش جهت دهندگی داشته باشد.
3) کاتالیزور دارای عمر مشخصی است و در اثر انجام واکنش به تدریج فعالیت و گزینش پذیری خود را از دست می دهد.
4) هیچ رابطه استوکیومتری بین مقدار ماده ای که تبدیل می شود و مقدار کاتالیزوری که فعالیت خود را از دست می دهد وجود ندارد.
5) یک واکنش که از نظر ترمودینامیکی امکان پذیر نمی باشد، در مجاورت کاتالیزور نیز امکان پذیر نخواهد بود. زیرا کاتالیزور در ترمودینامیک واکنش دخالتی ندارد.
در دنیای امروز، ما با سیستم های پیچیده ای[1] در پیرامون خود احاطه شده ایم، از جامعه که در آن میلیون ها عضو با یکدیگر در حال تعامل هستند تا شبکه های تلفن همراه و کامپیوتر که میلیون ها کاربر را به یکدیگر متصل می‌کنند. همچنین توانایی ما برای استنتاج و درک محیط اطراف، وابسته به شبکه ای از میلیاردها سلول عصبی[2] در مغز ماست. این سیستم های پیچیده نقش های بسیار مهمی در جنبه های مختلف زندگی ما ایفا می‌کنند. درک، توصیف، پیش بینی و کنترل این سیستم ها از جمله بزرگترین چالش های ما در جهان مدرن است.
معمولا در پشت هر کدام از این سیستم های پیچیده، شبکه ای عظیم قرار دارد که تعاملات بین اجزای این سیستم ها را مشخص می‌کند. به عنوان مثال: فعل و انفعالات شیمیایی درون بدن موجودات زنده، تعاملات میان سلول های عصبی مغز، روابط دوستی، خویشاوندی و اجتماعی، شبکه جهانی اینترنت، تراکنش های مالی، خطوط انتقال و توزیع نیرو، راه های ارتباطی زمینی، هوایی و دریایی، همگی بخشی از مواردی هستند که میتوان آنها را به صورت یک شبکه توصیف کرد. همچنین میتوان گفت که شبکه ها قلب بسیاری از فناوری های انقلابی عصر حاضر هستند. موتورهای جستجو[3]، شبکه های اجتماعی مجازی[4]، شبکه های کامپیوتری جهانی، شبکه جهانی مخابرات و تلفن همراه تنها تعدادی از این نمونه ها هستند.
با وجود تفاوت و تنوع بسیار زیادی که در ماهیت، اندازه، کاربرد، رفتار و ویژگی های مختلف این سیستم ها و شبکه ها، چه از نوع طبیعی
و چه ساخته دست بشر وجود دارد، میتوان اصول و قوانین مشخص و مشابهی را در میان آنها مشاهده کرد. برای مثال: شبکه واکنش های شیمیایی که اجزای آن را مولکول های بسیار کوچک تشکیل میدهند، شبکه جهانی وب[5] که در آن صفحات وب به وسیله پیوندهای وب[6] به یکدیگر متصل شده اند، شبکه های اجتماعی که از روابط میان افراد تشکیل شده اند و بسیاری موارد دیگر، همگی قابل توصیف با ساختارها و قوانین مشابهی هستند و این امر به عنوان یک مزیت بزرگ تلقی می‌شود. زیرا میتوان تمام این سیستم های متفاوت طبیعی و مصنوعی را توسط ابزارهای ریاضی و مدل سازی مشابهی توصیف کرد.
با توجه به اینکه از سال ها پیش بسیاری از این سیستم ها، مانند: ساختارها و واکنش های زیستی، راه های ارتباطی، روابط اجتماعی و نظایر آن و همچنین دانش مطالعه بر روی سیستم ها و شبکه ها شناخته شده اند، پرسشی که ممکن است مطرح شود این است که چرا اهمیت این موضوع تنها در چند دهه اخیر آشکار شده است؟ پاسخی که میتوان داد این است که در گذشته ابزارهای مناسبی برای جمع آوری، نگهداری و پردازش این اطلاعات وجود نداشت اما امروزه با توسعه چشمگیر فناوری هایی نظیر کامپیوتر و شبکه های ارتباطی دیجیتال، این امکان فراهم آمده است که گردآوری، ترکیب، اشتراک و تحلیل این اطلاعات با سهولت، سرعت و دقت بالا و هزینه کم قابل اجرا باشد.
دانش شبکه
دانش شبکه شاخه ای از علوم بشری است که به مطالعه بر روی شبکه ها میپردازد و تلاش می‌کند با بهره گرفتن از نتایج بررسی های خود، از آنها برای درک بهتر سیستم های پیچیده بهره بگیرد. به طور کلی میتوان چهار ویژگی را برای این دانش برشمرد که در ادامه به اختصار به آنها اشاره می‌شود (1):
ماهیت میان رشته ای: با توجه به نحوه برخورد با مسئله در حوزه مطالعه شبکه ها، این دانش تنها به یک شاخه خاص از علم محدود نبوده و می‌تواند در علوم گوناگون از قبیل: علوم اجتماعی، زیستی، کامپیوتر، فیزیک، شیمی، اطلاعات، اقتصاد، امنیت و بسیاری از موارد دیگر کاربرد داشته باشد. به عنوان مثال، روشی که در حوزه علوم اجتماعی برای تشخیص افراد و گرو های موثر بر جامعه مورد استفاده قرار میگیرد، ممکن است در شبکه های کامپیوتری برای مدیریت ترافیک شبکه به کار برده شود.
عملگرایی و تمرکز بر داده ها: بر خلاف نظریه گراف ها که بیشتر به جنبه های انتزاعی و ریاضی مسائل توجه دارد، این دانش بیشتر بر حوزه کاربرد عملی و داده های مسئله تمرکز می‌کند. به همین جهت ابزارها و روش هایی که در این زمینه ارائه میشوند، بر روی داده ها و مسائل واقعی آزمایش میشوند تا قابلیت و کارایی آنها مشخص شود.
بیان کمی و ریاضی: مطالعه شبکه ها برای توصیف و مطالعه بهتر و دقیق تر، از ابزارها و روش های ریاضی بهره می‌برد. به عنوان مثال: نظریه گراف ها، آمار و احتمالات، داده کاوی[8]، تئوری اطلاعات[9]، کنترل و فیزیک آماری از جمله علومی هستند که در این حوزه کاربرد دارند.
پردازش و محاسبات: از آنجا که اغلب مسائل مطرح شده در این حوزه، حجم عظیمی از اطلاعات را در بر میگیرند، بخش مهمی از کار به طراحی و بکارگیری روش هایی معطوف می‌شود که بتوانند از عهده محاسبات سنگین مورد نیاز برآیند. به همین منظور طراحی الگوریتم ها، پایگاه داده ها و داده کاوی بخشی از ابزارهای نرم افزاری هستند که بسیار به کار برده میشوند.
