در عصر حاضر که عصر تغییر از جامعه صنعتی به جامعه فراصنعتی یا جامعه اطلاعاتی لقب گرفته است، طبیعی است که اطلاعات ،دانش وآگاهی بعنوان اساسی‌ترین دارائیها برای انسانها و جوامع بشری بحساب آید. رشد وگسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات[1] (ICT) در جامعه امروز به حدی سرعت گرفته است که میزان توجه به آن را بعنوان مهمترین شاخص توسعه‌یافتگی برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته‌اند، و معتقدند که عصر حاضر ، دنیای متفاوتی خواهد بود که راهبری آنرا فناوری اطلاعات برعهده خواهد داشت. ویژگی مهمی که پدیده فناوری از آن برخوردار است اینست که باعث میشود ارتباط انسان با انسان و همچنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقا یابد .این فناوری به دلیل تحول‌پذیری و قدرت تاثیر فراوانی که در حوزه های مختلف دارد، یکی از پویا‌ترین و بحث انگیزترین رشته‌های علم و فناوری محسوب میشود.
از آنجا که نرخ تغییرات در این فناوری به مراتب بیشتر از فناوری های گذشته است پیش بینی می شود در طول دهه های آینده نیز پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات حضور خود را درحکم یکی از محورهای اساسی تغییر و نوآوری در صحنه ی تعلیم و تربیت جهان حفظ نماید.(جلالی و همکاران 1382)استفاده از این فناوری های جدید اطلاعاتی، در آموزش از مدتها پیش توسط محققان مورد توجه قرار گرفته است، بطوریکه آنان از مهارتهای مرتبط با رایانه، به عنوان ابزارهای خلاق در فعالیتهای فراگیران نام می برند آنان همچنین اینترنت را یک ابزار قدرتمند و موثر یادگیری در عصر اطلاعات معرفی کرده اند و از آن به عنوان کلید آموزش در هزاره سوم نام برده اند. کیناسن[3] معتقد است استفاده از بزرگراه های اطلاعاتی، مهارت حل مسأله و تفکر انتقادی را در فراگیران رشد می دهد (کیناسن 1995 ص2).
امروزه مهارتهای کاربردی فناوری اطلاعات و ارتباطات، بالاخص اینترنت به عنوان یکی از ابزارهای مهم فناوری اطلاعات علاوه بر بعد ارتباطی، در زمینه های مختلف کاربردهای فراوان و متنوعی پیدا کرده است به طوری که ریچاردسون[4] می گوید: اینترنت در تقویت روابط پژوهشی و یادگیری در بین محققان، دانشگاهیان، دانشجویان، معلمان و فراگیران سراسر جهان توان بالقوه بالا و غیرقابل انکاری دارد.
رایانه و اینترنت تغییرات فراوانی را در نحوة زندگی بشر به وجود آورده اند که موجب شده دولت ها سرمایه گذاری های عظیمی برای، افزایش ضریب نفوذ این فناوری و افزایش میزان کاربران در کشورها به عمل آوردند. هر روز بر تعداد مراکزی که امکانات لازم جهت تسهیل دسترسی به این فناوری را فراهم میکنند افزوده می شود. به نظر می رسد دانشجویان بیشتر از سایر اقشار جامعه به این فناوری روی می آوردند و به سرعت در کاربرد این دانش فنی مهارت پیدا می کنند. این واقعیت ضرورت توجه به این فناوری را آشکار می سازد، تا از این فناوری به عنوان یک فرصت و عامل محرک برای رشد آموزش و یادگیری بهره برداری شود.
بدون وجود افراد آموزش دیده، امکان استفاده از فرصت ها، مزایا و دستاوردهای جدید فناوری اطلاعات وجود نخواهد داشت. با اینکه دستیابی به اینترنت و کامپیوتر ضروری است ولی قطعاً کافی نخواهد بود. در این رابطه ضروریست برنامه ریزی لازم در خصوص آموزش اصولی و ساخت یافته تکنولوژی های جدید صورت پذیرد.
برخی بر این باور و اعتقاد هستند که آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهمترین چالش کشورهای در حال توسعه به منظور مشارکت در اقتصاد دیجیتالی و سایر دستاوردهای جوامع اطلاعاتی مدرن، می باشد. آموزش و فراگیری نحوه استفاده از تکنولوژی های جدید، اولین مرحله در زمینه گسترش و استفاده مطلوب از این تکنولوژی ها محسوب می گردد. با توجه به اینکه یک جامعه شبکه ای، یک جامعه دانش محور خواهد بود، تعداد زیادی از پتانسیل ها و مزایا مستقیماً به توانائی استفاده از داده و اطلاعات به منظور تولید دانش بر می گردد. توسعه منابع انسانی، یکی از مهمترین مولفه های استراتژیک محسوب و از آن بعنوان مهمترین چالش استفاده از تکنولوژی های مدرن در کشورهای در حال توسعه، یاد می گردد.
در تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه، میزان سواد عمومی دیجیتال بسیار پائین بوده و با اتکاء بر آنان نمی توان برنامه های مدونی را به منظور پیاده سازی جامع و گسترده تغییرات در سازمانهائی که به آنان نیاز دارند، تدوین نمود.
اینترنت، می بایست از طریق سیستم های آموزش پایه در هر کشور توسعه و بهبود یاید. بهبود در دستیابی به اینترنت، افزایش تعداد کامپیوترهای موجود در کلاس های درس و آموزش دانشجویان به منظور استفاده از فناوری دیجیتالی در کلاس های درس، باعث تولید نسل جدیدی از دانش آموزان می گردد که دارای سواد عمومی مبتنی بر تکنولوژی اطلاعات می باشند. بسیاری از کشورهای در حال توسعه تلاش خود را در جهت افزایش سواد دیجیتالی بر اساس برنامه های مدون ملی آغاز نموده اند. این برنامه با ارائه زیرساخت لازم (کامپیوتر و دستیابی به اینترنت)، افزایش مهارت و ایجاد محتوا (وب سایت ها و نرم افزارهای آموزشی)، امکانات لازم جهت پیشبرد اهداف برنامه ها از جمله افزایش سواد دیجیتالی را ارائه نموده اند.
فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور عام برای همه آحاد جامعه و به طور خاص برای برخی از گروه ها با موقعیت های خاص امکانات زیادی را فراهم می کند. دانشجویان به عنوان پیش قراولان تحولات ناشی از فناوری و سواد دیجیتالی به منظور بهره گیری هرچه بیشتراز امکانات و تسهیلات این فناوری ها می بایست از سواد دیجیتالی و اطلاعاتی مطلوب برخوردار باشند.
باتوجه به اهمیت فناوری های جدید در امر آموزش و به کارگیری آنها در نظام های آموزشی جهان در امور آموزشی و پژوهشی، کسب مهارتهای به کارگیری آنها در بین مدرسین و دست اندرکاران نظام آموزشی یکی از الزامات حرفه ای می باشد.
با گسترش روزافزون و غیرقابل انکار فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه و با توجه به تعریف جدید یونسکو از فرد باسواد مبنی بر ضرورت یادگیری سواد رایانه ای و دیجیتالی و اهمیت و ضرورت آموزش مهارتهای کاربردی این فناوری و استفاده بهینه و مطلوب از آن در سطح وسیع، از جمله در دانشگاه ها توسط دانشجویان، ضروریست با بررسی وضعیت موجود استفاده از اینترنت و عوامل موثر برآن امکان برنامه ریزی برای آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات و ارزیابی آموزشهای قبلی را فراهم آورد.
مهمترین و کارآمدترین مزیت بهره مندی از فناوری اطلاعات و ارتباطات کاهش فقر اطلاعاتی در جامعه و در دسترس قرار دادن انواع اطلاعات، دانش و درنتیجه افزایش سطح آگاهی های عمومی جامعه است که موجب میشود متقاضیان اطلاعات، به سرعت و بی‌درنگ به زنجیره ای از اطلاعات ارزشمند دسترسی پیدا كنند.این فناوری ها در شیوه های سنتی اشاعة اطلاعات تغییر و تحولات اساسی ایجاد كرده اند این امر با توجه به اینکه قرن آینده قرن اطلاعات و مختصات جامعه ی اطلاعاتی است، می تواند در کاهش فقر اطلاعاتی، گسترش اطلاعات فراگیر درجامعه، کارآمدی و اثر بخشی جامعه نقش بسزایی داشته باش با توجه به اینکه انفجار اطلاعات بسیاری از ناممکن ها را ممکن ساخته، موضوع استفاده از تکنولوژی های جدید باید پیاپی مورد بازبینی دقیق و موشکافانه قرار گیرد
2-1-بیان مسأله
با ظهور و توسعه پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات روند تحولات جهانی باشتابی بیشتر با محوریت عنصر اطلاعات در حال گسترش است. این فناوری یک تخصص میان رشته ای است جهت ایجاد امکان ارتباط از راه دور، دسترسی به اطلاعات و جلوگیری از انباشت و انحصار آن مورد استفاده قرار می گیرد. مهمترین خصوصیات و ویژگی این فناوری تکیه بر تولید اشاعه و پردازش اطلاعات، در دسترس قرار دادن آن برای همگان در کمترین زمان ممکن، با حداقل هزینه ها و همه زمان ها و مکان هاست. به نحوی که مطالعات انجام شده در ارتباط با برنامه توسعه بیشتر کشورها موید این مطلب است که فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند رشد کشورهای گوناگون نقش کلیدی دارد
فناوری اطلاعات و ارتباطات را میتوان مجموعه ای از سخت افزارها ، نرم افزارها و فکر افزارها دانست که گردش اطلاعات و بهره ورداری از آن را ممکن می سازد. و ویژگی مهم آن این است که هم عاملی برای ایجاد تغییرات و هم ابزاری تغییر دهنده است. که از مجموعه وسیعی از فناوری ها از قبیبل ماهواره، ویدئو ، تلفن همراه، تلویزیون های کابلی، رایانه های خانگی و اینترنت تشکیل شده.
البته این نکته قابل توجه است که مهمترین رهاورده این فناوری را میتوان اینترنت به شمار آورد، گستردگی طیف اطلاعات و روزآمد بودن آن، اینترنت را اولین شاخص تجلی عصر اطلاعات ساخته است. این دو عامل همگام با خدمات گستردة اینترنت، گروه‌های مختلف استفاده‌كننده گان از جمله دانشمندان و محققان را به استفاده از این شبكة جهانی ترغیب كرده است و امروزه تقریباً در تمامی حوزه ها از قابلیت های اینترنت برای انجام فعالیتهای علمی، آموزش و پژوهش استفاده میشود.
البته باید توجه داشت که، رایانه و شیکه جهانی این امکان را فراهم میکند که با سرعت بیشتر و عملکرد بهتر به فعالیت ها خود بپردازیم واز آنجایی که منابع انسانی بیشترین تاثیرپذیری را از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و رسانه ها دارند، بدیهی است اتخاذ تمهیداتی برای بكارگیری این نوآوری ها درعرصه های مختلف حائز اهمیت است.
این امر موجب شده بسیاری ازکشورها برآن شوندکه با بهره گرفتن از فناوری کامپیوتر و شبکه های اطلاعاتی انقلابی در آموزش ایجاد کنند که تاکنون بی سابقه بوده است.برای رسیدن به این منظور آماده کردن امکانات و تجهیزات در دانشگاه ها ضروری است ولی از همه مهم تر و زیربنایی تر آمادگی دانشجویان و استفاده کننده گان است. لذا یکی از اقدامات مهم و اساسی در آموزش عالی توجه به ارتقاء دانش و نحوه استفاده از اینترنت است. آمارهایی كه توسط سازمان‌ها و مؤسسات مختلف ارائه میشود نیز حكایت از رشد و استفاده روزافزون از خدمات اینترنت در سراسر جهان از جمله ایران دارد
اهل علم به طور كلی و دانشجویان به طور خاص، از مصرف كنندگان اصلی این فناوری هستند. اینترنت بخش مهمی از فعالیت های آموزشی، پژوهشی و فراغتی دانشجویان را به خود اختصاص می دهد.آنان برای کسب اطلاعات صحیح و موثق در زمان مناسب وبه شکلی قابل استفاده که می تواند از اتلاف منابع، وقت و انجام دوباره کاری های غیر ضروری بکاهد و مشکلات جستجو را به حداقل رساند و موجب تسهیل فرایند پژوهش شود و مرتبط ترین و معتبرترین منابع اطلاعاتی را برای پژوهش شناسایی کند از اینترنت استفاده میکنند.
دانشجویان برای آن که بتوانند از عهده وظایف پژوهشی خود برآیند و همچنین برای بالا بردن معلومات خود، از اینترنت برای کسب دانشی که به تفهیم بهتر مطالب درسی کمک کند، استفاده میکنند.تاثیر کاربرد این مهارت برای دانشجویان بیشتر از سایر اقشار احساس می شود لذا نظام آموزشی ما میبایست در کنار آموزشهای سنتی کلاسی از محیط الکترونیکی نیز استفاده کند.
باتوجه به افزایش روزافزون دانش آموختگان ،ونقش آنان در تولید علم ، اموراجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ضروریست میزان استفاده آنان از اینترنت برای دستیابی به دانش مورد بررسی قرار گیرد.تا دریابیم این قشر عظیم تا چه حد با اینترنت آشنایی داشته واز آن استفاده می نمایند. لذا در نوشتار حاضر پژوهشگر بر آن شده به بررسی تاثیر کاربرد اینترنت بر اموخنه های علمی دانشجویان رشته علوم و ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز بپردازد.
فرم در حال بارگذاری ...
