وبلاگ

اولین بار کلمه « توریست » به معنای گردشگر در سال 1772 میلادی به کار برده شده است. این کلمه از ریشه لاتین (tour) و به معنای گردش  و سفر است. این واژه بعدها نام یکی از بزرگترین صنایع جهان را به خود اختصاص داد. صنعتی که در سال 2011 چیزی بالغ بر 988 میلیون نفر از آن بهره مند شده اند که این خود برابر یک ششم جمعیت جهان است(جمشیدی،1385،ص4) .

 

در شرایط خاص امروزی جامعه ما صنعت گردشگری در بعد انسان گرایانه خود به دنبال افزایش سطح شادابی و نشاط عمومی و کاهش تنش های عصبی وکمک به سلامت آحاد جامعه است تا به نحوی پیشرفت جامعه ایرانی را سرعت ببخشد. در این اثر با درک ضرورت و اهمیت این مساُله سعی شده تا با معرفی نوع جدیدی از نگرش به پتانسیل های موجود در سطح کشور به نام گردشگری با دوچرخه به عنوان ارزانترین و ساده ترین و در دسترس ترین وسیله نقلیه غیر موتوری که پرچم دار حمل و نقل سبز است هم راه کاری برای افزایش میزان گردشگری و سفرهای روزانه در طول ایام سال ارائه شود و هم به حل مشکلات ترافیکی و بحث آلودگی صوتی و هوای کلان شهر گردشگرپذیر اصفهان کمک کرده باشد.

 

گردشگری با بهره گرفتن از دوچرخه همچون شاه کلیدی برای باز کردن قفل معضلات نوین زندگی شهری و صنعتی است که درعین حال که آسان و در دسترس بوده و هست هیچگاه بصورت علمی و با نگاه کارشناسانه به آن در سطح کلان سیاست گذاری های شهری و گردشگری نگریسته نشده است(مرکز مطالعات شهری اصفهان،1390، 1).

 

از دیدگاه تخصصی گردشگری که بیشتر ابعاد اقتصادی محصولات و خدمات گردشگری را مورد بررسی قرار می دهد قضییه کمی متفاوت خواهد بود، یعنی با در نظر گرفتن عوامل تأثیرگذاری همچون قیمتهای حاملهای انرژی، هزینه های گزاف خرید و نگهداری از خودرو، نیاز به جای پارک و هزینه ساخت پارکینگ و میزان اشغال زمین برای ساخت آن و آثار زیانبار ناشی از آلودگی هوا و ترافیک بر روی میزان جذابیت فضاهای گردشگری برای گردشگران و شهروندانی که قصد انجام گردش در شهرها را دارند می توان اشاره کرد. از این رو توسعه گردشگری با دوچرخه از طرفی خود عاملی دارآمدزا و از طرف دیگر عاملی برای جلوگیری از کاهش درآمدهای گردشگری به علت آلودگی و مشکلات ترافیکی در کلان شهر اصفهان خواهد بود (کاظمی،1389،22).

 

از آنجایی که این تحقیق یک پژوهش به صورت مطالعه تطبیقی  است با گزینش کشور هلند به عنوان پیشگام ترین کشور در زمینه گردشگری با دوچرخه سعی در قیاس و الگوبرداری از این کشور شده است. به علت گستردگی زیاد کشور ایران و تنوع آب و هوایی زیاد با انتخاب دو شهر نمونه گردشگری اصفهان در ایران و آمستردام در هلند که تشابهات بیشتری با هم دارند دست به مطالعه موردی با جزییات دقیق تر زده و با بررسی پتانسیل ها و موانع  شهر اصفهان در زمینه گردشگری با دوچرخه در نهایت راهکارهایی کاربردی ارائه خواهد شد.

 

2-1- بیان مسئله

 

 بر اساس گزارش سازمان WTO تعداد گردشگران جهان سالانه 3/4 درصد و درآمدهای ناشی از آن 6 درصد رشد دارد و در سال 2020 این جمعیت به 6/1میلیارد نفر خواهد رسید. اما متأسفانه تعداد گردشگران و حجم درآمدهای ایران از بازار بزرگترین و پر درآمدترین  صنعت روز جهان مبالغی بس ناچیز است و حتی 1 درصد کل درآمد و گردش مالی صنعت گردشگری جهان را هم به خود اختصاص نداده است (ایوبی،1389،4).

 

حال اگر پتانسیل کشور ایران در زمینه گردشگری را که در رده بندی جهانی رتبه نهم را به خود اختصاص داده با رتبه درآمدی این بخش قیاس کنیم از تعجب حیران می شویم. از آنجایی که صنعت گردشگری صنعتی بسیار گسترده است و انواع گوناگونی را شامل می شود در این پژوهش به بررسی موضوع  گردشگری دوچرخه از منظر اکوتوریسم، گردشگری ورزشی، گردشگری هیجانی و گردشگری شهری- سلامت پرداخته می شود. طبق آمار بیشترین و وسیع­ترین رشد در میان شاخه­های مختلف توریسم در بخش اکوتوریسم رخ داده است و رشد این بخش بین 10 تا 30 درصد خواهد بود (قریشی،1384،45) .

 

کشور ایران پتانسیل بسیار بالایی در زمینه اکوتوریسم دارد و دارای جایگاه پنجم به لحاظ پتانسیل های اکوتوریستی است به همین دلیل توسعه این نوع گردشگری که با انواع دیگر گردشگری همچون گردشگری ورزش و سلامت هم تا حد زیادی هم پوشانی دارد می تواند باعث بهبود جایگاه و درآمد صنعت گردشگری در ایران شود. از آنجایی که یکی از ابعاد مهم گردشگری حمل و نقل است به همین دلیل استفاده از وسایل نقلیه غیر موتوری با آلایندگی کم بخشی از مسائلی است که گردشگری طبیعت محور یا اکوتوریسم به آن اهمیت بالایی می­دهد. با بالا گرفتن مسائل زیست محیطی و افزایش طرفداران گردشگری سبز موضوعاتی همچون استفاده از وسایل نقلیه با آلایندگی کم همچون دوچرخه که در عمل وسیله ای بدون آلودگی است به مسائل روز دنیای گردشگری مدرن اکوتوریسم بدل شده است. یکی از بهترین و سالم­ترین وسایل حمل و نقل دوچرخه است که از نظر مصرف انرژی با صرفه­ترین وسیله نقلیه موجود در جهان است(آل ابراهیم،1380, 1).

 

 پیمایش مسافتی 10 کیلومتری با دوچرخه مستلزم مصرف 200 کالری انرژی است که حدوداً مقدار انرژی موجود در یک پیمانه برنج است. برای انجام همین سفر با اتومبیل 1115 کالری انرژی مصرف می­ شود که معادل انرژی موجود در یک لیتر بنزین است. علاوه بر این منفعت، دوچرخه نقش غیر قابل انکاری در توسعه فعالیت­های گردشگری، کاهش آلودگی صوتی و هوا، کاهش ترافیک، کاهش نرخ اشغال فضا برای

 خیابان­ها و پارکینگ­ها و تسهیل رفت و آمد شهری و بهبود وضعیت عمومی سلامت اجتماعی، بالارفتن میزان سرزندگی افراد می­ شود(مهندسین مشاور گذرراه،1384،29).

 

طبق آمار رسمی اعلام شده میزان استفاده از دوچرخه و اهمیت گردشگری با دوچرخه در بسیاری از کشورهای جهان رشد معناداری کرده است به طوری که دیگر دوچرخه سواری به عنوان یک فعالیت محدود ورزشی تفریحی و یا یک وسیله نقلیه کند تلقی نمی گردد. در کشورهای پیشرفته ای همچون هلند، بلژیک، نروژ، سوئد، فرانسه، آلمان، ایتالیا و انگلیس که همگی از کشورهای پیشرفته و مرفه جهان با زیرساخت های حمل و نقل جاده ای پیشرفته و اتومبیل های راحت و کم مصرف و کم آلاینده هستند درصد استفاده از دوچرخه بسیار بالاست, این در حالیست که آمار استفاده از دوچرخه در ایران چیزی کمتر از 4 درصد است(حکیمی،1384،14).

 

مطالعات نشان می­دهد که امروزه سهم دوچرخه از سفرهای محلی در کشور هلند 37 درصد، دانمارک 25درصد، آلمان 21درصد و سوئد 19درصد است. در این کشورها افراد نه از روی ناچاری، بلکه به انتخاب خویش این وسیله نقلیه سالم مفید و باصرفه را در سفرهای خود انتخاب می­ کنند(حاتمی­نژاد و اشرافی،1388, 46). 

 

با توجه به اینکه گردشگری با دوچرخه از انواع گردشگری خارج از فضای بسته تلقی می گردد از عواملی چون الگوهای آب و هوایی متوسط دمای هوا، وضعیت توپوگرافیک و عوامل انسان شناختی فرهنگی بسیار متأثر است. با آنکه کشور هلند در عرض های شمالی تری از ایران واقع شده است و برای مثال شهری همچون آمستردام دارای متوسط دمایی 10 درجه پایین تر از شهر اصفهان است اما درصد استفاده از دوچرخه و گردشگری با دوچرخه در آن قابل قیاس با شهر اصفهان نیست همین تفاوت با وجود پتانسیل های متعدد طبیعی و تاریخی آب و هوایی به لحاظ متوسط دمای بالاتر در شهر اصفهان این سوال را در مورد علل این تفاوت ها در ذهن به وجود آورد که نگارنده با انجام یک مطالعه تطبیقی به دنبال یافتن پاسخ مناسب و ارائه راه کارهایی برای دستیابی به جایگاه مطوب شهر اصفهان در این زمینه است.

 

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

ورود دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه غیر موتوری در کشورهای اروپایی و آمریکایی به عرصه گردشگری نوع جدیدی از گردشگری را به عنوان ” گردشگری با دوچرخه” ایجاد نموده است.  این نوع از گردشگری هم پوشانی زیادی با انواع دیگر گردشگری همچون گردشگری طبیعت گردی، گردشگری ورزشی, گردشگری سلامت, گردشگری شهری و گردشگری هیجانی دارد و به نوعی یک راه حل برای کاهش معضلات ترافیک و آلودگی هوا در کلان شهر هاست. انتظار می­رود تا یک دهه دیگر، شمار طبیعت­گردانی که دغدغه مسائل زیست محیطی دارند که اکنون حدود 7 درصد کل توریست­های جهان را تشکیل می­دهد به بیش از 30% برسد(تولایی،1386،31-30).

 

از آنجایی که اکوتوریسم ارتباط گسترده­ای با گردشگری با دوچرخه دارد، افق در پیش روی گردشگری با دوچرخه افق بسیار روشنی است. در کشورهای صنعتی همچون هلند که گردشگری به عنوان یک مجموعه کل بین 4 تا 6 درصد تولید داخلی را به خود اختصاص می­دهد گردشگری با دوچرخه هم نقش عمده ای در بازار گردشگری دارد به نحوی که نماد[2] تبلیغاتی گردشگری هلند شامل”دوچرخه،  لباس های رسمی و گلهای تازه ” است که خود نشان دهنده اهمیت دوچرخه در صنعت گردشگری هلند می باشد(کیانژاد،1383،9).

 

گردشگری ورزشی بین 1تا 2 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور هلند را تشکیل می­دهد. کشور هلند با دارا بودن بالاترین نرخ استفاده از دوچرخه در حمل و نقل شهری و برون شهری  و بالاترین میزان پذیرش عمومی دوچرخه به عنوان یکی از بهترین کشورهای جهان در حوزه گردشگری با دوچرخه تلقی می­گردد،این در حالیست که ایران دارای پتانسیل­های گردشگری گسترده­ای است و گردشگری با دوچرخه  دارای بازار بکر و دست نخورده ای در صنعت گردشگری ایران است ولی با این حال فعالیت تحقیقاتی خاصی در این زمینه انجام نشده است. این پژوهش قصد دارد تا با بررسی و قیاس مولفه­هایی چون میزان احترام به حقوق دوچرخه سواران و دیگر عناصر فرهنگی به عنوان زیر ساخت های فرهنگی و پتانسیل­های جغرافیای طبیعی و پارامترهای شهرسازی کشور به صورت مطالعه موردی در شهر اصفهان با کشور هلند و شهر آمستردام راهکارهای علمی-عملی مناسبی را ارائه نماید. 

 

در نهایت می توان گفت ضرورت در بهبود وضعیت جاذبه های نوین گردشگری در شهر اصفهان و افزایش آمار گردشگران داخلی و خارجی که در رونق اقتصادی مفید به فایده خواهد بود و کمک شایانی هم به اصلاح رفتار شهروندان در رفت و آمدهای روزانه را دلایل عمومی احساس ضرورت نگارنده در جمع آوری مطالب این اثر بیان نمود. با توجه به سند توسعه ملی در افق سال 1404 یکی از اهداف دولت در زمینه حمل و نقل,دست یابی به جایگاه حداقل20 درصدی استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه ارزان، پاک و راهبردی است که رسیدن به این هدف همپوشانی زیادی هم با سیاست های حوزه گردشگری برای دستیابی به جایگاه اول منطقه ای در زمینه میزان گردشگر ورودی به کشور و تأمین حداقل25% درآمد غیر نفتی کشور از طریق صنعت جهانگردی دارد(همان,12).

 

در این پایان نامه تلاش می­ شود تا تأثیرات اختراع و بکارگیری دوچرخه در زندگی روزمره و آثار مضاعف­ساز آن در افزایش درآمدهای گردشگری کشور هلند، تشابهات و تفاوت­های شهرهای اصفهان و آمستردام در این زمینه با بهره گرفتن از نرم افزار spss برای تحلیل نتایج آماری پرسشنامه ها ارائه و راهکارهای مناسبی برای بهبود صنعت گردشگری در شهر اصفهان ارائه  گردد.

 

4-1- اهداف تحقیق(اصلی و فرعی و کاربردی)

 

1-4-1- اهداف اصلی

 

1) بررسی و مطالعه تطبیقی چالش ها و عوامل تأثیر گذار بر روی میزان گرایش شهروندان به استفاده از دوچرخه در شهر اصفهان در قیاس با شهر آمستردام و ارائه راهکارهایی برای توسعه گردشگری با دوچرخه در شهر اصفهان.

 

2) رسیدن به این آگاهی که هرکدام از عوامل اقلیمی، زیست محیطی، اقتصادی، فرهنگی- زیر ساختی و قانونی و میزان امنیت دوچرخه و ایمنی دوچرخه سوار در شهر اصفهان در قیاس با شهر آمستردام تا چه میزان و به چه نحوی بر تمایل گردشگران به استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله جایگزین وسایل نقلیه موتوری در سفر و استفاده از آن تأثیرگذار خواهد بود.

 

3) ارائه راهکارهایی برای ترویج اکوتوریسم ، گردشگری ورزشی- هیجانی و گردشگری شهری با بهره گرفتن از دوچرخه در شهر اصفهان به عنوان پایتخت گردشگری ایران با محوریت فضاهای پیرامون رودخانه زاینده رود و همچنین فضاهای تاریخی بافت مرکزی شهر و مسیرهای دوچرخه در خیابان های چهارباغ عباسی، چهارباغ خواجو و پارک کوهستانی صفه.

 

2-4-1- اهداف فرعی

 

1) ارائه راهکارهایی برای توسعه گردشگری دوچرخه به عنوان  عاملی مضاعف­ساز در ایجاد درآمد و اشتغال­زایی در بخش گردشگری شهری برای کمک به ایجاد گردشگری پایدار در ایران و به طور خاص در شهر اصفهان .

 

 2) ارائه راهکارهایی برای ترویج فرهنگ گردشگری با دوچرخه در میان گردشگران داخلی و خارجی برای تغییر نقطه نظر شهروندان ایرانی و اصفهانی نسبت به استفاده بیشتر از دوچرخه .

 

3-4-1- اهداف کاربردی

 

1) گسترش گردشگری با دوچرخه به عنوان نوعی از گردشگری سبز با هدف کاهش آثار منفی زیست محیطی ناشی از استفاده از وسایل نقلیه موتوری و کاهش آلودگی های هوای کلان شهر اصفهان وکم کردن حجم گره های ترافیکی در بافت تاریخی که آثار منفی بر روی گردشگران دارد.

 

 2) ایجاد فضاهای انسان گرایانه شهری با ایجاد زیر ساخت های  مورد نیاز برای استفاده بیشتر از دوچرخه برای گردشگران و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی با هدف افزایش  تاُثیر مثبت حاصل دیدار از شهری آرام و زیبا و تمیز با مردمانی با فرهنگ متعالی .

 

4-4-1- استفاده کنندگان از نتایج تحقیق

 

مدیران شهرداری اصفهان؛ مدیران و برنامه­ ریزان صنعت گردشگری؛ سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی؛ محققان و دانشجویان صنعت مهمان نوازی و گردشگری؛ سرمایه گذاران صنعت گردشگری؛ محققان و علاقه­مندان به موضوع دوچرخه سواری و ورزش های عمومی، مدیران بخش حمل و نقل درون شهری , فعالان اقتصادی و آژانس های گردشگری فعال در زمینه اکوتوریسم و گردشگری ورزشی.

 

[1]- Cycle tourism

 

[2] -Motto

 

[3] – Bicycles،Apparel,Fresh Vegetables

 

[1]-  Out door

 

[1]-  Tourist

 

[2]-  Cycle tourism