فن آوری اطلاعات در هر فرایند قابل تصوری کاربرد دارد؛جمع آوری مالیات ها،اداره بانک ها،استخراج نفت،سیستم های کارایی انرژی،مدیریت اسناد،مسائل پیچیده ی علمی آکادمیک و نیازهای آموزش فنی،چاپ و نشر،حمل و نقل،ارتباطات از راه دور و …تاثیر فن آوری اطلاعات بر جوامع بشری دست کمی از انقلاب صنعتی ندارد و حتی از گسترش روزافزون اطلاعات و کاربرد آن که دستاورد فن آوری اطلاع رسانی است،به عنوان انقلاب صنعتی چهارم نام برده می شود(کاظمی و همکاران،1387).
بیمه الکترونیکی از پدیده های مهم حاصل از به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین مدیریت اطلاعات است که تحولی عمیق در نحوه فروش بیمه و دریافت خسارت داشته است . به طوری که از یک سو سطح ارتباط با بیمه گذار ر ا افزایش داده و ازسو ی دیگر، دامنه خرید و فروش مجازی بعضی از انواع بیمه نامه را وسیع تر کرده است(کریمی، 1383( .
1-2) بیان مسئله
در سال های اخیر استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان محور بسیاری از تحولات جهانی امری انکارناپذیر بوده و این امر موجب تسریع انجام امور گشته است. در حال حاضر در هر تجارتی می توان نشانه هایی از فن آوری را مشاهده کرد مانند بانکداری الکترونیکی، آموزش الکترونیک و بیمه الکترونیکی (علیزاده،1383)
ارزیابی جایگاه جهانی کشورها، بیان کننده آن است که مدیریت هماهنگ ملی،بسترسازی برای تهیه زیر ساخت های نرم افزاری و سخت افزاری،تعیین اولویت های اساسی و سازماندهی مناسب برنامه های اجرایی در قالب اسناد راهبردی که به تصویب مراجع صلاحیت دار قانونی رسیده باشد عوامل اصلی در توسعه این فن آوری بوده است(رییس دانا و فیروزآبادی،1386).
شرکت های بیمه با توجه به روند توسعه و پیشرفت فناوری اطلاعات و حضور رقبای جدید و قوی تر شدن رقبای قبل، برای ماندن در عرصه رقابت نیازمند مجهز شدن به این نوآوری در صنعت خود می باشد. بدیهی است که برای پا گذاردن در این عرصه نیز باید کاملا محتاطانه عمل نمود (بندر و مارکز، 2000).
امروزه، توسعه و گسترش فن آوری اطلاعات به جزء جدایی ناپذیر خط مشی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است و لذا هر کشوری در پی آن است که مناسب ترین استراتژی و شیوه های برنامه ریزی و سازگاری با فن آوری های نوین اطلاعاتی را شناسایی و اتخاذ نماید. عوامل بسیاری در استفاده بهینه از فناوری اطلاعات نقش دارد که می توان به برخی از آنان اعم از عوامل مدیریتی، عوامل انسانی،
عوامل فرهنگی، عوامل سازمانی، عوامل تکنولوژی، عوامل محیطی و… نام برد (کاظمی و همکاران،1387). منظور از عوامل مدیریت عدم آگاهی مدیران، فقدان دانش و تجربه، فقدان انگیزه و همچنین از فقدان افراد متخصص و عدم انگیزه و علاقه کارکنان به عنوان عومل انسانی و از عوامل تکنولوژی از عواملی همچون فقدان امکانات گسترده و عدم تطابق سیستمها و فقدان پهنای باند و عوامل محیطی همچون عدم وجود شبکه، فقدان قوانین و مقررات حقوقی و فقدان سیاستگذاری می توانند بر استفاده فناوری اطلاعات تاثیر بسزایی بگذارند(کاظمی و همکاران،1387).
به دلیل عدم وجود زیرساخت مناسب در سطح فرهنگی انسانی، تکنولوژی و محیطی و همچنین سطوح ارتباطی و اطلاعاتی در کشور، عقب ماندگی هایی در زمینه فن آوری اطلاعات در بخش دولتی نسبت به بخش خصوصی ملاحظه می شود .یکی از مشکلات اساسی در توسعه و گسترش فن آوری اطلاعات فقدان باور مدیران است.هر چه به میزان آگهی و اعتقاد مدیران به فن آوری اطلاعات افزوده شود،توسعه و گسترش آن به راحتی انجام می پذیرد(کریمی،1382).
با توجه به مطالب بیان شده، مساله اصلی این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر بر استفاده بهینه از فن آوری اطلاعات در صنعت بیمه سلامت از طریق یک مطالعه موردی در استان گیلان می باشد.
1-3) ضرورت انجام تحقیق
استفاده از فن آوری اطلاعات در تعامل میان شرکت های بیمه و مشتریان می تواند مزایای بیشماری همچون قابلیت ارئه خدمات در تمام اوقات شبانه روز،عدم مراجعه حضوری برای دریافت خسارت،ارائه خدمات سریع و مطمئن، جلوگیری از تقلبات بیمه ای و افزایش درآمد شرکت بیمه را در پی داشته باشد؛لذا به نظر می رسد توسعه بیمه های الکترونیک، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است (کریمی،1383).
برقراری یک سیستم اطلاعاتی مناسب با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) در جهت جمع آوری پردازش و نگهداری اطلاعات امری حیاتی است. گر چه فناوری اطلاعات ارتباطات و استفاده از رایانه هرگز نتوانسته جایگزین نیروی انسانی در تصمیم گیری شود،ولی از قدرت آن نیز در كمك به كاركنان و مدیران جهت تصمیم گیری درست با بهره گرفتن از اطلاعات دقیق و سرعت بخشیدن به كارها نمی توان صرف نظر كرد. بسیاری از سازمان ها به اهمیت فناوری اطلاعات و تاثیر آن بر سرعت و دقت جریان امور، رضایت بیشتر مشتریان، سیستم های پشتیبانی،تصمیم گیری مدیران و به ویژه كارایی سازمان ها پی برده اند. آگاهی از این گونه تاثیرات باعث گردیده بیشتر سازمان ها به سرعت به سمت استفاده از فناوری اطلاعات گرایش پیدا کنند.(یاردلی،1384)
از بین رفتن محدویت های مکانی و زمانی،کاهش نرخ حق بیمه،افزایش حجم فروش،دسرسی آسان به اطلاعات،کاهش هزینه های معاملاتی،مشتری مداری،تخصصی شدن فعالیت ها و تغییر ساختار شبکه فروش ازجمله مزایای استفاده از فن آوری اطلاعات در صنعت بیمه است.کسب جایگاه مناسب رقابتی نیز یکی دیگر از مهم ترین اهداف شرکت ها در صنعت بیمه است که ضرورت به کار گیری تکنولوژی های نوین را نمایان می سازد.
به طور کلی می توان بیان نمود که یکی از اساسی ترین کاربردهای فناوری اطلاعات، استفاده از آن در بخش خدمات است. صنایع خدماتی نظیر بانکداری، بیمه، بازرایابی ، تجارت، آموزش ، گردشگری و .. از فن آوری اطلاعات نفع زیادی برده اند. اگرچه صنعت بیمه دیرتر و کندتر از سایر بخش ها به استفاده از فناوری اطلاعات در ارائه خدمات روی آورده است، اما در آینده نوید بخش تحول عظیمی در این صنعت است. بیمه سلامت به دلیل تازه و جدید بودن و فراگیر بودن این بیمه در بین تمامی قشر جامعه می تواند تحت تاثیر عوامل بسیاری از جمله محیطی، تکنولوژی ؛ انسانی، مدیریتی و سازمانی و ساختاری قرار گیرد. در حوزه بیمه سلامت فناوری اطلاعات از جایگاه ویژهای برخوردار میباشد. یکی از راههای که میتوان با منابع موجود دستاوردهای بیشتری در صنعت بیمه سلامت کشور انتظار داشت، استفاده از این فناوریهای نوین میباشد. به همین دلیل کاربرد فناوری اطلاعات در حوزه بیمه سلامت روز به روز افزایش میباشد. با توجه به مزایای بسیار زیاد به کار گیری فن آوری اطلاعات در شرایط حساس رقابتی صنعت بیمه،بررسی عوامل موثر پذیرش فن آوری اطلاعات در حوزه بیمه سلامت ضرورت خود را بیشتر نمایان می سازد.
121
4-2) توصیف پاسخ سوالات پرسیده شده از پاسخ دهندگان 122
4-3) آزمون سوال های تحقیق 135
فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1) بیان مجدد مساله 141
5-2) نتیجه گیری(یافته ها) 144
5-3) بحث و نتیجه گیری 148
5-4) پیشنهاد برای پژوهش های آینده 148
5-5) محدودیت 149
منابع و ماخذ 150
فهرست جداول
جدول4-1) توصیف موانع عدم واگذاری سمت مدیریت به زنان 122
جدول4-2) توصیف راه کارهای لازم برای واگذاری سمت مدیریت به زنان 124
جدول4-3) توصیف موانع عدم حضور زنان در پست مدیریت در سازمان 126
جدول4-4) توصیف مشاغل مدیریتی ای که زنان در آن از توان کاری بالایی برخوردارند 128
جدول4-5) توصیف کارایی (عملکرد) مدیران زن 129
جدول4-6) توصیف وضعیت مهارت کلامی مدیران زن 130
جدول4-7) توصیف وضعیت مهارت های رفتاری مدیران زن 131
جدول4-8) توصیف وضعیت مهارت های فنی مدیران زن 132
جدول4-9) توصیف زمان مناسب واگذاری مسئولیت های مدیریتی به زنان 133
جدول4-10) توصیف استقبال زنان از پذیریش پست های مدیریتی 134
جدول4-11) آزمون فرید من برای رتبه بندی موانع زنان در پست های مدیریت اجرایی 135
جدول4-12) آزمون فرید من برای رتبه بندی موانع اجتماعی حضور زنان در عرصه مدیریت 136
جدول4-13) آزمون فرید من برای رتبه بندی موانع فرهنگی حضور زنان در عرصه مدیریت 137
جدول4-14) آزمون فرید من برای رتبه بندی موانع سیاسی حضور زنان در عرصه مدیریت 1
فهرست نمودار
نمودار4-1) نمودار میله ای موانع عدم واگذاری سمت مدیریت به زنان 122
نمودار4-2) نمودار میله ای راه کارهای لازم برای واگذاری سمت مدیریت به زنان 124
نمودار4-3) نمودار میله ای موانع عدم حضور زنان در پست مدیریت در سازمان 126
نمودار4-4) نمودار میله ای مشاغل مدیریتی ای که زنان در آن از توان کاری بالایی برخوردارند 128
نمودار4-5) نمودار میله ای کارایی (عملکرد) مدیران زن 129
نمودار4-6) نمودار میله ای وضعیت مهارت کلامی مدیران زن 130
نمودار4-7) نمودار دایره ای وضعیت مهارت های رفتاری مدیران زن 131
نمودار4-8) نمودار میله ای وضعیت مهارت های فنی مدیران زن 132
نمودار4-9) نمودار میله ای زمان مناسب واگذاری مسئولیت های مدیریتی به زنان 133
نمودار4-10) نمودار میله ای استقبال زنان از پذیریش پست های مدیریتی 134
فهرست اشکال
شکل2-1) تعبیر نادرست مدیریت مبتنی بر جنسیت در اذهان عمومی 25
چكیده
در مقایسه با پژوهش در سایر حوزه های مدیریت ، موضوع حضور زنان در رده مدیریت به عنوان حوزه ای پژوهشی ، نسبتاً جدید است . همچنین احراز پست های کلیدی برای زنان بسیار پیچیده است و متغیر های زیادی را دربر می گیرد . مسئله مورد بررسی در پژوهش حاضر این است که چرا با وجود اینکه نیمی از نیروی انسانی جامعه را زنان تشکیل می دهند و دارای توان بالقوه در افزایش سطح بهره وری جامعه هستند ، حضور آنان در مشاغل مدیریتی جامعه این اندازه ناچیز است . لذا پژوهش حاضر در پاسخ به این سوال است که موانع ارتقا زنان در عرصه مدیریت چیست ؟ ؛ این پژوهش که با هدف احصا موانع ارتقا زنان در عرصه مدیریت به شیوه توصیفی- پیمایشی و اسنادی انجام گرفته است با جمع آوری 42 پرسشنامه معتبر از میان مدیران استان گیلان به این نتیجه دست یافت که 22 درصد مدیران استان خانم هستند و 5/32% دستگاه های اجرایی استان از مدیر زن بهره می جویند. مهمترین عوامل موانع ارتقا زنان در عرصه مدیریت به عامل سیاسی، فرهنگی، سازمانی، عامل فردی اقتصادی اختصاص یافته است. و در سایر عوامل به مذهبی ، عدم قدرت تصمیم گیری نیز اشاره داشته اند.
کلید واژه : مدیریت ، زنان ، موانع ، ارتقاء
یک عامل اصلی از سرمایه گذاری موفق، توانایی مدیریت در پیش بینی بازدهی پروژه ها است؛ به دلیل اینکه پیشبینی، یک نقش اصلی در روشهای ارزیابی سرمایه گذاری بازی می کند . بنابراین، تصمیمات سرمایه گذاری شرکتها به مدیرانی برای پیش بینی جریان نقدی مورد انتظار از سرمایه گذاری های بالقوه نیاز دارد. اگرچه این پیش بینی و تخمین ، یک جزء حیاتی از سرمایه گذاری موفق بوده و وابسته به ارزش شرکت می باشد، اما بیشترین این پیش بینی ها داخلی بوده و در نتیجه به طور مستقیم قابل مشاهده توسط ذینفعان خارجی نیست. با این حال انتظار می رود که توانایی پیش بینی پروژه ها توسط مدیریت، که از نوع پیشبینیهای داخلی است،در پیشبینیهای خارجی و داوطلبانه مدیریت ، مانند پیش بینی سود ظاهر گردد.
و اما اهمیت سود پیش بینی شده به میزان انحرافی که با مقدار واقعی آن دارد، وابسته است. هر چه میـزان ایـن انحـراف کمتر باشد، پیش بینی از دقت بیشتری برخوردار است. پژوهشها نشان میدهد، بازار برای برآورده شدن انتظارات سود هـر سهم ارزش قابل ملاحظهای قائل است و نسبت به برآورده نشدن آن نیز واکنش نشان میدهد.
هدف این پژوهش نیز مطالعه تاثیر کیفیت پیش بینی سود شرکت سرمایهپذیر با تصمیم گیری های سرمایه گذاری شرکت سرمایهگذار در بورس اوراق بهادار تهران میباشد . در این پژوهش،از دقت پیش بینی سود به عنوان معیار اندازه گیری کیفیت پیش بینی سود استفاده گردید.بدین منظور تعداد 121 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سالهای 1388 تا 1392 به عنوان نمونه شرکتهای سرمایه پذیر انتخاب گردید که از یک سو تاثیر میانگین سه سالهی دقت پیش بینی سود هر سهم شرکتهای سرمایهپذیر بر روی تصمیمات سرمایه گذاری شرکتهای سرمایه گذار، اعم از تغییرات حجم سرمایه گذاری و افق نگهداری سهام توسط شرکت سرمایه گذار (سرمایه گذاری بلند مدت و کوتاه مدت) مورد بررسی قرار گرفت و از سوی دیگر تاثیر آن بر روی بازدهی سهام و بازده عملیاتی و بازده غیرعادی و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شرکت سرمایه پذیر مورد بررسی قرار داده شد.
این پژوهش از نظر نوع هدف جزء پژوهشهای کاربردی است و روش پژوهش از نظر ماهیت و محتوایی همبستگی میباشد. انجام پژوهش در چارچوب استدلالات قیاسی- استقرایی صورت گرفته است.و در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل فرضیه ها از تحلیل پانلی کمک گرفته شده است. یافته های پژوهش بیانگر یک رابطه ی مثبت و معنادار بین دقت پیش بینی سود شرکت سرمایه پذیر با افق نگهداری سهام توسط شرکت سرمایه گذار و بازده سهام و بازده عملیاتی و نسبت ارزش دفتری هرسهم به ارزش بازار شرکت سرمایه پذیر می باشد. و اما پژوهش نشان داد که بین دقت پیش بینی سود شرکت سرمایه پذیر با تغییرات حجم سرمایه گذاری در آن شرکت در دفاتر شرکت سرمایه گذار و بازده غیرعادی شرکت سرمایه پذیر رابطه ی معنا داری وجود ندارد.
واژگان کلیدی : کیفیت پیش بینی سود ، دقت پیش بینی سود، تصمیمات سرمایه گذاری،شرکت سرمایه گذار،شرکت سرمایه پذیر، افق نگهداری سهام ، حجم سرمایه گذاری ، بازده عملیاتی ،بازده سهام،بازده غیرعادی
تصمیمات سرمایه گذاری شرکتها به مدیرانی برای پیش بینی جریان نقدی مورد انتظار از سرمایه گذاریهای بالقوه نیاز دارد. اگرچه این پیش بینی و تخمین، یک جزء حیاتی از سرمایه گذاری موفق بوده و وابسته به ارزش شرکت می باشد، اما بیشترین این پیش بینیها داخلی بوده و در نتیجه به طور مستقیم قابل مشاهده توسط ذینفعان خارجی نیست. با این حال انتظار میرود که توانایی پیش بینی پروژه ها توسط مدیریت، که از نوع پیشبینیهای داخلی است، در پیشبینیهای خارجی و داوطلبانه مدیریت، مانند پیش بینی سود ظاهر گردد (گودمن و همکاران[1]،2013). بنابراین این نوع از پیشبینیها که به طور داوطلبانه افشاء میگردد، ممکن است برای سهامداران خارجی پر ارزش باشد؛ نه تنها به خاطر فراهمآوردن انتظارات مدیران از سود دوره بعدی، بلکه به دلیل افشای اطلاعات در مورد دانش مدیران از محیط اقتصادی شرکت؛ و توانایی پیش بینی چشمانداز تجاری درآینده،که یک جزء اصلی در فرایند تصمیم گیری سرمایه گذاری میباشد.(ترومن[2]،1986)
سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورتهای مالی است که توجه استفادهکنندگان صورتهای مالی را به خود جلب می کند. سرمایهگذاران، اعتباردهندگان، مدیران، کارکنان شرکتها، تحلیلگران، دولت و دیگر استفادهکنندگان صورتهای مالی از سود به عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیمهای سرمایه گذاری، اعطای وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکتها، محاسبه مالیات و سایر تصمیمهای مربوط به شرکت استفاده می کنند(قاسمی،1384).
میزان سودآوری یک شرکت از مهمترین معیارهای ارزیابی شرکتها توسط سرمایه گذاران است. سودهای گزارش شده شرکت، اطلاعات
مربوط به گذشته هستند، ولی با توجه به آنها میتوان نحوه فعالیت شرکت و میزان موفقیت آن را در گذشته ارزیابی نمود. چنانچه سرمایه گذاران گذشته را مبنایی برای آینده قرار دهند، آنها با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته میتوانند حدس بزنند که در آینده وضعیت شرکت چگونه خواهد بود، ولی تنها این یک حدس است که براساس اطلاعات گذشته بدست آمده است، در حالی که آینده ممکن است با گذشته تفاوت داشته باشد(عربی مزعه شاهی،1380). و اما سرمایهگذارا ن نیازمند اطلاعاتی راجع به آینده شرکت میباشند(روگرز و همکاران[3] ،2009).
بنابراین با توجه به این نیاز و نیازهای دیگر استفادهکنندگان و سرمایهگذاران، مدیران نسبت به پیش بینی سود هر سهم اقدام می کنند. پیش بینی سود و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز مورد علاقه سرمایه گذاران و مدیران و تحلیلگران و دیگر استفادهکنندگان بوده است. مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران و دیگر استفاده کنندگان پیش بینی سود ارائه شده توسط شرکت هاست(ملکیان و همکاران،1389).
در ایران نیز، براساس ردیف (7) بند (ج) مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، موظف هستند که پیش بینی درآمد متعلق به هر سهم خود را به صورت سهماهه و یک ساله برآورد و حداکثر 20روز بعد از پایان دوره سه ماهه به مدیریت نظارت بر شرکتهای سازمان بورس اوراق بهادار تهران ارسال نمایند (لطفی و حاجی پور، 1389).
با توجه به اهمیت پیش بینی سود شناخت عوامل موثر در پیش بینی آن، اطلاعات مفیدی را برای ذینفعان فراهم میکند. اما آنچه در این مقوله حائز اهمیت میباشد، توجه به کیفیت سودی است که به عنوان پیشبینی کننده مورد استفاده قرار میگیرد (مومن زاده گل،1390). اما شاخصها و معیارهای متعددی برای سنجش کیفیت سود وجود دارد که ما در این پژوهش از معیار دقت پیش بینی سود استفاده خواهیم نمود.
اهمیت سود پیش بینی شده به میزان انحرافی که با مقدار واقعی آن دارد، وابسته است. هر چه میـزان ایـن انحـراف کمتر باشد، پیش بینی از دقت بیشتری برخوردار است. پژوهشها نشان میدهد، بازار برای برآورده شدن انتظارات سود هـر سهم ارزش قابل ملاحظهای قائل است و نسبت به برآورده نشدن آن نیز واکنش نشان میدهد(ریس[4]،2007).
اغلب مطالعات قبلی سود جاری را به عنوان معیار بازده سرمایه گذاریها و همچنین معیاری برای تصمیمات سرمایه گذاری سرمایه گذاران قلمداد نموده اند اما این پژوهش پیش بینی سود در سنوات قبل از وقوع (سه سال قبل) را به عنوان معیار بازده سرمایه گذاریهای شرکت سرمایهپذیر و به تبع آن تصمیمات سرمایه گذاری شرکتهای سرمایه گذاری ، درنظر گرفته و تاثیر کیفیت پیش بینی سود را با بهره گرفتن از معیاردقت پیش بینی سود بر روی تصمیم گیری های سرمایه گذاری شرکت سرمایهگذار در بورس اوراق بهادار تهران ، مورد آزمون قرار میدهد.
سود از تغییر در حقوق صاحبان سهام یا تغییر در خالص داراییهای یک واحد تجاری طی یک دوره مالی ناشی میگردد، به بیان دقیقتر سود برآیند کلیه تغییرات در حقوق صاحبان سرمایه طی یک دوره مالی، به استثنای تغییرات ناشی از سرمایه گذاری توسط صاحبان و توزیع منابع بین آنها میباشد(عالیپور،1383).
سود از جمله برترین شاخص های اندازه گیری فعالیتهای یک واحد اقتصادی است. (ثقفی و آقایی،1373) اما سهامداران فقط به سود دوره جاری توجه نمی کنند، بلکه آنها برای تعیین ارزش سهام به سودهای آتی نیز توجه دارند(پنمن[5]،2003 ).
پیش بینی، فرایند برآورد موقعیتهای ناشناخته است. یک پیش بینی یک پیشگویی در مورد رویدادهای آینده در اختیار میگذارد و می تواند تجارب گذشته را به پیش بینی حوادث آینده مبدل سازد(كالپی و همكاران[6]،1992).
پیش بینی به سرمایه گذاران کمک می کند تا فرایند تصمیم گیری خود را بهبود بخشند و خطای تصمیمهای خود را کاهش دهند. آنها علاقه دارند، منافع آینده سرمایه گذاری خود را برآورد نمایند تا بتوانند درباره دریافت سود نقدی آینده و نیز ارزش سهام خود داوری کنند (زیبا خواجه محمود،1390).
و شواهد تجربی نشان میدهد، سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت گذاری سهام از آن استفاده می کنند. این پیشبینیها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است. بنابراین دقت این پیشبینیها که مبنای تصمیم گیری آنهاست برای سرمایه گذاران حائز اهمیت بوده و خطای پیش بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است(کردستانی و آشتاب،1389).
و همانطور که گفته شد اهمیت سود پیش بینی شده به میزان انحرافی که با مقدار واقعی آن دارد، وابسته است. هر چه میـزان ایـن انحـراف کمتر باشد، پیش بینی از دقت بیشتری برخوردار است. پژوهشها نشان میدهد، بازار برای برآورده شدن انتظارات سود هـر سهم ارزش قابل ملاحظهای قائل است و نسبت به برآورده نشدن آن نیز واکنش نشان میدهد(ریس،2007).
ویویان[7](2008) با مطالعه نمونه بزرگی از شرکتها در سالهای 1996 تا 2006 به رابطه معکوس و محکمی بین دقـت پیش بینی مدیریت و خطای پیش بینی مدیریت دست یافت، این ارتباط برای افق زمانی کوتاهمدت ضعیفتـر و بـرای افـق زمانی بلندمدت قویتر بود.
جهانخانی و صفاریان به بررسی واکنش بازار سهام نسبت به اعلان سـود بـرآوردی هـر سـهم 4 هفته قبل از اعلان طی سالهای 1374 و 1376 در بـورس اوراق بهادار تهران پرداختند و دریافتند که سود برآوردی انتشار یافته هر سـهم دارای محتـوای اطلاعـاتی بـوده و باعـث تغییـر قیمت و حجم معاملات سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران شـده اسـت.
و اما یکی از اهداف سرمایهگذاران برای خرید سهام، دریافت سود نقدی سهام است. در نتیجه این عامل به مقدار زیادی روی تصمیم گیری آنها موثر است (هالستد[8]،2002).
و دیگر آنکه بازده کل سهام در بورس اوراق بهادار، همواره مورد توجه تصمیمگیرندگان اقتصادی و مالی است. این شاخص نشان دهنده بازدهی کل بازار سهام است و کارشناسان مالی و اقتصادی جامعه توجه زیادی به این شاخص دارند. آنها با بهره گرفتن از بازده کل سهام در بورس اوراق بهادار به تحلیل وضعیت و ارزیابی عملکرد میپردازند. علاوه بر اینکه بخشی از بازده سهام را سود دریافتی سهامداران تشکیل میدهد، سود نشانهای است که موجب تغییر باورهای سرمایه گذاران می شود و تغییر قیمت اوراق بهادار نیز معیار قابل مشاهدهای از تغییر نظاممند باورهای سرمایه گذاران است که تحت تأثیر محتوای اطلاعاتی سودهای حسابداری تغییر یافته است(پاکدامن و همکاران،1390).
چن و فیرث[9](1999) دقت پیش بینی سود و ارتباط آن بـا بـازده اولیـهی سهام شرکتهای جدیدالورود را در چین مورد بررسی قرار دادند. آنـان تمـامی شـرکتهای جدیدالورد به بورس اوراق بهادار شانگهای و بورس اوراق بهـادار شـن ژن را در طـی سالهای 1996 -1991 مطالعه کردند و دریافتند که پیش بینی سود این شرکتها بـه طور متوسط دقیق است و سود پیش بینی شده بـا ارزشـیابی شـرکتهـا ارتبـاط دارد.
فیرث و همکاران[10](2005) نیز با انتخاب 175 شرکت از 468 شرکت که طـی سـالهـای 1996-1991 در بورس اوراق بهادار تایلند به ثبت رسیده بودند به مطالعـهی رابطـهی دقت پیش بینی سود و بازده اولیهی سهام شرکتهای جدیدالورود پرداختند و دریافتند که بین خطای پیش بینی سود و بازده اولیهی سهام رابطـهی مثبـت و معنـی دار وجـود دارد.
بررسیهای اخیر نشان میدهد كه بازده غیرعادی می تواند تحت تاثیر اطلاعات مالی شركتها باشد. به عبارت دیگر عدهای از سرمایه گذاران توانسته اند با بهره گرفتن از تعدادی از نسبتهای مالی، همانند سود -هر سهم- نرخ بازده مورد انتظاری را محاسبه كنند كه به علت عدم اطلاع سایر سرمایه گذاران از این رابطه، این اطلاعات در قیمت واقعی سهام منعكس نشده و سبب ایجاد بازده اضافی برای آن گروه از سرمایه گذارانی شده كه از این رابطه آگاهی داشته اند. بر این اساس، در صورتی كه اكثر سرمایه گذاران از وجود این رابطه آگاه شوند، بازده غیرعادی در بازار سرمایه تا حدی كاهش پیدا میكند و بنابراین كارایی بازار افزایش پیدا خواهد كرد. در نتیجه شناسایی اطلاعات مالی انتشار یافته و بررسی رابطه آن با بازدهی غیرعادی از اهمیت فراوانی برخوردار است(کوشا ،1389).
یکی از اهداف گزارشگری مالی، ارائه اطلاعاتی است که برای سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و دیگر کاربران فعلی و بالقوه در تصمیم گیری های مربوط به سرمایه گذاری و اعتبار دهی و سایر تصمیم ها سودمند باشد. از جمله معیارهای با اهمیتی که گروه های مزبور برای برآورد قدرت سودآوری شرکت، پیش بینی سود های آینده و ریسک های مربوط به آن و همچنین ارزیابی عملکرد مدیریت استفاده می کنند، سود های جاری و گذشته شرکت است. سود نیز خود متشکل از اقلام نقدی و تعهدی است و اقلام تعهدی سود تا حدود زیادی در کنترل مدیریت هستند و وی می تواند برای بهتر جلوه دادن عملکرد شرکت و افزایش قابلیت پیش بینی سود های آینده در اقلام تعهدی سود دست برده و به اصطلاح امروزی سود را مدیریت کند (سجادی و عربی، 1388).
شرکت هایی که صورت های مالی حسابرسی شده ارائه می کنند، دارای محتوای اطلاعاتی و سود با کیفیت بیشتری هستند. یکی از اشکال کنترل مدیریت، استفاده از حسابرسی است. حسابرسی می تواند از سوی مدیران مورد استفاده قرار گیرد تا به سهامداران اطمینان خاطر داده شود که مدیریت رفتار فرصتطلبانه ای ندارد. طی دو دهه اخیر بسیاری از کشورها، اقدام به کوچک سازی دولت و واگذاری بنگاه ها به بخش خصوصی کرده اند. این فرایند گسترش بخش خصوصی، افزایش توان نظارتی دولت را نیز به همراه دارد. بدین منظور، ایران نیز خصوصی سازی بنگاه ها و شرکت های دولتی را در دستور کار خود قرار داده است. روش های مختلفی برای خصوصی سازی وجود دارد که یکی از پرکاربردترین آنها در همه کشورها و از جمله کشور ما، واگذاری سهام شرکت های دولتی به بخش خصوصی از طریق بورس اوراق بهادار است (کریمی پتانلار، 1383). عرضه اولیه عمومی به روش های مختلفی انجام می پذیرد که مهمترین آنها ثبت دفتری، عرضه عمومی به روش حراج، عرضه عمومی به قیمت ثابت و روش های نوین اینترنتی میباشد. در سایر نقاط دنیا عرضه اولیه به روش ثبت دفتری انجام می شود. در ایران کشف قیمت به روش حراج صورت میگیرد. البته بورس در دستورالعمل جدیدی پیشنهاد داده است که روش عرضه اولیه از حراج را به ثبت دفتری تغییر دهند.
تحقیقات گذشته در مورد مدیریت سود به این نتیجه رسیده است كه شركت های دارای عرضه اولیه از مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه استفاده می كنند و این مدیریت سود به بازده كمتر پس از عرضه اولیه عمومی منتهی می شود (فریدلن،1994.فن،2007.چنگ و همكارانش،2010). پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه و تاثیر کیفیت حسابرسی در محدود کردن مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد.
در تحقیقات پیشین رابطه بین كیفیت حسابرسی و مدیریت سود بر مبنای اقلام تعهدی به خوبی اثبات شده است در حالی كه تحقیقات محدودی در رابطه با تاثیر كیفیت حسابرسی بر مدیریت سود بر مبنای اقلام واقعی انجام شده است. الدرو ژو (2002) وچن و همکاران (2005) نشان داده اند كه ظهور سازمان های حسابرسی باعث تعدیل مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه شده است. بنابراین و بر اساس شواهد قبلی، سازمان های حسابرسی موجب تحریک مدیریت سود تعهدی شده و شركت های دارای عرضه اولیه را به سوی مدیریت سود واقعی هدایت كرده است. بنابراین، ما، در این پژوهش نقش سازمان حسابرسی را بر مدیریت سود واقعی و تعهدی، در شركت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی میكنیم.
1-1- بیان مساله تحقیق
مدیریت سود برآیند درجه ای از قابلیت انعطاف و اعمال نظری است كه مدیران در گزارشگری مالی خود دارند. مدیران ممكن است از این قدرت خود برای مدیریت فرصت طلبانه سود (زیمرمن،1994) یا انتقال اطلاعات محرمانه درباره عملكرد آتی شركت استفاده كنند. مدیریت سود یعنی اینكه مدیر بتواند رویه ای از حسابداری را انتخاب كند كه به هدف خاصی دست یابد. یكی از مواقعی كه انگیزه های مدیریت برای
مدیریت سود بر انگیخته می شود، عرضه اولیه عمومی است. هرگونه عرضه عمومی اوراق بهادار كه برای اولین بار به عموم مردم و سرمایه گذاران عرضه می شود، عرضه اولیه عمومی IPO)) نامیده می شود. شركت هایی كه سهام خود را برای نخستین بار به مردم عرضه می كنند ممكن است در آخرین دوره پیش از عرضه سهام با بهره گرفتن از اقلام تعهدی اختیاری، سود را افزایش دهند تا وضعیت اقتصادی شركت را مطلوب نشان دهند. اقلام تعهدی سود تاحدود زیادی در كنترل مدیریت هستند و وی میتواند برای بهتر جلوه دادن عملكرد شركت و افزایش قابلیت پیش بینی سود های آینده در اقلام تعهدی سود دست برده و به اصطلاح امروزی سود را مدیریت كند. یكی از راه های كاهش مدیریت سود ارتقای كیفیت حسابرسی است. كیفیت حسابرسی میزان اقلام تعهدی اختیاری و مدیریت سود را كاهش می دهد.
دی آنجلو كیفیت حسابرسی را اینگونه تعریف كرده است: ارزیابی بازار از احتمال اینكه حسابرس موارد تحریفات بااهمیت در صورت های مالی و سیستم های حسابداری صاحب كار را كشف كند و تحریفات با اهمیت كشف شده را گزارش دهد. اگر مدیریت سود به شیوه ی مسئولانه اعمال شود، چندان بد نخواهد بود. تاثیر کیفیت حسابرسی در محدود کردن مدیریت سود در شرکتهای دارای عرضه اولیه از جمله مباحث مطرح و مورد علاقه در مدیریت مالی، حسابداری، و ارتباط متقابل آنها با دانش حسابرسی است. یکی از مسائل اساسی این است که شرکت های دارای عرضه اولیه، لازم است، رفتار مدیریت را از طریق حسابرسی کنترل کنند تا در نتیجه به مالکان (سهامداران) اطمینان داده شود که مدیریت شرکت به نحوی فرصت طلبانه رفتار نخواهد کرد.
تحقیقات گذشته در مورد مدیریت سود به این نتیجه رسیده است كه شركت های دارای عرضه اولیه از مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه استفاده می كنند و این مدیریت سود به بازده كمتر پس از عرضه اولیه عمومی منتهی می شود. (فریدلن،1994.فن،2007.چنگ وهمكارانش،2010). در پژوهش حاضر به بررسی مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه و تاثیر کیفیت حسابرسی در محدود کردن مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازیم. در تحقیقات پیشین رابطه بین كیفیت حسابرسی و مدیریت سود تعهدی به خوبی اثبات شده است در حالی كه تحقیقات محدودی در رابطه با تاثیر كیفیت حسابرسی بر مدیریت سود واقعی وجود دارد. مطالعات پیشین شواهدی را فراهم كرده است كه حسابرسی با كیفیت بالا بر مدیریت سود تعهدی با سطح بازده سود كمتر همراه بوده است. الدر و ژهو(2002) وچن و همکاران (2005) نشان داده اند كه ظهور سازمان های حسابرسی باعث تعدیل مدیریت سود تعهدی در طول دوره عرضه اولیه شده است. بنابراین و بر اساس شواهد قبلی، سازمان های حسابرسی، موجب تحریک مدیریت سود تعهدی شده و شركت های دارای عرضه اولیه را به سوی مدیریت سود واقعی هدایت كرده است. یکی از جنبه های مهم پژوهش حاضر این است که نشان دهد آیا حسابرسی با کیفیت بالا، مدیریت سود در شرکت های دارای عرضه اولیه را کاهش میهد یا خیر؟
به عبارت دیگر در پژوهش حاضر تلاش گردیده است تا به این سوال پاسخ داده شود که آیا شرکت های دارای عرضه اولیه ای که توسط سازمان حسابرسی مورد حسابرسی قرار میگیرند، برای مدیریت سود، بیش تر از اقلام واقعی استفاده می کنند؟
بنابراین، ما، در این پژوهش نقش سازمان حسابرسی را بر مدیریت سود واقعی، در شركت های دارای عرضه اولیه، پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی میكنیم.
1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:
در سالهای اخیر با توجه به اصل 44 قانون اساسی، بسیاری از شركت های دولتی در حال واگذاری به بخش خصوصی بوده و البته این امر با چالش هایی نیز مواجه میباشد. در این خصوص كیفیت اقلام حسابداری و نیز میزان موفقیت شركت های مذكور در راستای رسیدن به اهداف اولیه بسیار مهم میباشد. کیفیت حسابرسی یکی از موضوعات با اهمیت در حوزه سیاسی و بازار سرمایه است. به منظور شناخت مفاهیم و ابعاد مختلف کیفیت حسابرسی، مطالعات گوناگونی توسط محققان انجام شده است تا رابطه بین کیفیت حسابرسی و متغیرهای دیگر کشف شود. به هر حال از آنجا که کیفیت حسابرسی در عمل به سختی قابل مشاهده است، تحقیقات در این زمینه همواره با مشکلات زیادی روبرو بوده است. بدیهی است به دلیل نوپا بودن حرفه حسابرسی مستقل در کشور ما و ضرورت تقویت امر حسابرسی و نیز به دلیل گسترش حیطه حسابرسی که امروزه مد نظر نهادهای قانون گذار قرار گرفته، انجام تحقیقات بیش تر در موضوعات حسابرسی بیش از پیش مورد نیاز و بلکه از ضروریات دانش حسابداری و حسابرسی است. با توجه به مرور تحقیقات انجام شده از گذشته، به این موضوع اصلی پرداخته شده است. عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در جهان و به دنبال آن رشد اقتصادی در بازار های نوظهور و تغییرات سریع در محیط شركت ها، عرضه های اولیه را در این بازار ها افزایش داده است. هدف اصلی از عرضه های اولیه، افزایش سرمایه برای شركتها است. بیشتر شركت هایی كه سهام خود را برای نخستین بار به عموم عرضه می كنند ممكن است در آخرین دوره پیش از عرضه سهام، با بهره گرفتن از اقلام تعهدی اختیاری، سود را افزایش دهند تا وضعیت اقتصادی شركت را مطلوب نشان دهند. ازآنجایی كه اقلام تعهدی سود تا حدود زیادی در كنترل مدیریت است بنابراین ممكن است برخی مدیران در این شرایط از مدیریت بر سود، سوء استفاده كنند. حسابرسی می تواند یكی از راه های جلوگیری و كاهش مدیریت سود باشد. ارزیابی تاثیر كیفیت حسابرسی بر مدیریت سود واقعی و تعهدی در شركت های دارای عرضه اولیه و به ویژه شركت های دارای عرضه اولیه ای كه توسط سازمان حسابرسی مورد رسیدگی قرار می گیرند از ضروریات تحقیق حاضر است .
گزارشهای مالی، از مهمترین فرآورده های سیستم حسابداری است، که از اهداف عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. یکی از اقلام حسابداری که در گزارشهای مالی (صورت سود و زیان) تهیه و ارائه می شود سود خالص است، که کاربردهای متفاوتی دارد. معمولا سود به عنوان مبنایی برای محاسبه مالیات، عاملی برای تدوین سیاستهای تقسیم سود و راهنمایی برای سرمایه گذاری و تصمیم گیری و بالاخره عاملی برای پیش بینی عملکرد آتی شرکت به شمار میآید.
محاسبه سود خالص بنگاه اقتصادی متاثر از روشها و برآوردهای حسابداری است، بدین لحاظ امکان دستکاری سود توسط مدیریت وجود دارد. وجود زمینه مناسب برای تخریب سود (ناشی از تضاد منافع و همچنین به علت پارهای از محدودیتهای ذاتی حسابداری از جمله نارساییهای موجود در فرایند برآوردها و پیشبینیهای آتی و همچنین امکان استفاده از روشهای متعدد حسابداری توسط بنگاه) موجب شده است که سود واقعی بنگاه از سود گزارش شده در صورتهای مالی متفاوت باشد. در همین راستا از آنجایی که سود از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین کننده ارزش بنگاههای اقتصادی تلقی میگردد، موضوع کیفیت سود مورد توجه محققان و دستاندرکاران حرفه حسابداری و مدیریت سرمایهگذاری قرار گرفته است. توجه حرفه حسابداری برمحور این هدف استوار است که آیا سود خالص گزارش شده عملکرد عملیاتی واحد تجاری را به طور منصفانه منعکس می کند یا خیر. با توجه به اهمیت کیفیت سود این پژوهش سعی دارد به بررسی تاثیر کیفیت سود بر میزان و نوع واکنش بازار و سرمایه گذاران (به گزارشات تعدیلی) بپردازد.
1-2- بیان مسأله
سود یکی از با اهمیتترین اقلام صورتهای مالی است که در شرکتها به عنوان یکی از معیارهای تصمیم گیری برای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاه اقتصادی محسوب میشود. هدف از گزارش سود، تامین و ارائه اطلاعات مفید برای اندازهگیری کارایی مدیریت، پیش بینی آینده واحد انتفاعی و توزیع آتی سودسهام، مبنایی برای تشخیص مالیات، بررسی قیمت محصولات و… برای ذینفعان میباشد. (احمدپور، 1388).
در تعیین ارزش شرکت علاوه بر کمیت سود، به کیفیت آن (زمینه بالقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی) نیز باید توجه کرد. سود حسابداری و اجزای مربوط به آن از جمله اطلاعاتی است كه در تصمیم گیری استفادهكنندگان موثر است. در صورتیكه سود حسابداری گزارش شده فاقد كیفیت باشد، عدم اطمینان ایجاد میگردد، عدم اطمینان مزبور منجر به ایجاد ریسك و در نهایت تقاضای یک نرخ بازده بالاتر از جانب سهامداران می شود. افزایش نرخ بازده مورد انتظار سهامداران، هزینه سرمایه سهام عادی را افزایش داده و به تبع آن هزینه سرمایه شركت افزایش مییابد. (احمدپور، 1388)
کیفیت سود و به صورت عامتر کیفیت گزارشات مالی، مورد علاقه کسانی است که از گزارشهای مالی برای تصمیم گیری های سرمایه
گذاری و انعقاد قراردادهای مختلف استفاده می کنند. از دیدگاه سرمایه گذاری، کیفیت سود پایین مطلوب نیست زیرا نشانگر وجود ریسک در تخصیص منابع به آن بخش میباشد و باعث کاهش رشد اقتصادی از طریق تخصیص نادرست سرمایهها خواهد شد. از طرفی،کیفیت سود پایین باعث انحراف منابع از طرحهای با بازده واقعی به طرحهای با بازده غیرواقعی می شود که کاهش رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت.(اسماعیلی، 1389)
به همین جهت سرمایه گذاران و سایر استفادهکنندگان از صورتهای مالی عموما با اطلاعات منتشر شده توسط شرکتهایی که از کیفیت سود پایینتری برخوردارند با تردید بیشتری برخورد مینمایند. به همین جهت این تحقیق در پی پاسخگویی به این سئوال است که تفاوت در کیفیت سود شرکتها چه تاثیری بر میزان و نوع واکنش بازار و سرمایه گذاران به گزارشات تعدیلی دارد. انتظار این تحقیق بر آن است که سرمایه گذاران در مورد شرکتهایی که از کیفیت سود پایینتری برخوردارند در مقایسه با شرکتهایی که از کیفیت سود بالاتری برخوردارند نسبت به گزارشات تعدیلی سود واکنش کمتری نشان دهند. در این تحقیق واکنش بازار با بهره گرفتن از بازده اضافی سهام در بازه زمانی انتشار گزارشات تعدیلی اندازه گیری و مورد مطالعه قرار گرفته است.
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
1-4- جنبه جدید و نوآوری بودن تحقیق
با توجه به بررسیهای صورت گرفته مشخص گردید كه این تحقیق تاكنون در ایران انجام نشده است، لذا از این جهت دارای تازگی بوده و همراه با نوآوری است، همچنین مدلهای مورد استفاده در این تحقیق بالاخص مدل مورد استفاده برای واکنش بازار به گزارشات تعدیلی نیز از دیگر جنبه های جدید و نوآوری تحقیق به شمار میآید.
1-5- اهداف تحقیق
1-6- سوال تحقیق
با توجه به مطالب مطرح شده فوق سوالات پزوهش به صورت زیر گسترش مییابد:
سوال اول: آیا شرکتهایی که کیفیت سود پایینتری دارند در مقایسه با شرکتهای با کیفیت سود بالاتر، واکنش ضعیفتری در خصوص گزارش تعدیلی از بازار دریافت خواهند کرد؟
سوال دوم: آیا کیفیت سود اندازه گیری شده با بهره گرفتن از الگوی اسلوان (1996)، از کیفیت سود اندازه
گیری شده با بهره گرفتن از شاخص اقلام تعهدی بر اساس مدل دی چو و دی شف[2] (2002) در پیش بینی واکنش بازار مفیدتر است؟
1-7- فرضیه تحقیق
با توجه به سوالات تحقیق، فرضیات این پژوهش به صورت زیر مطرح میگردد:
فرضیه اول: شرکتهایی که کیفیت سود پایینتری دارند در مقایسه با شرکتهای با کیفیت سود بالاتر، واکنش ضعیفتری در خصوص گزارش تعدیلی از بازار دریافت خواهند کرد.
فرضیه دوم: کیفیت سود اندازه گیری شده با بهره گرفتن از الگوی اسلوان (1996)، از کیفیت سود اندازه گیری شده با بهره گرفتن از شاخص اقلام تعهدی بر اساس مدل دی چو و دی شف (2002) در پیش بینی واکنش بازار مفیدتر است.