سرطان یا چنگار[1] تقسیم نامتقارن سلول­های بدن است. سرطان زمانی ایجاد می­ شود که سلولهای قسمتی از بدن شروع به رشد غیر قابل کنترل کنند. سرطان­ها انواع مختلفی دارند ولی همه آنها زمانی ایجاد می­شوند که سلولهای غیر طبیعی خارج از کنترل شروع به رشد می­ کنند، سلولهای سرطانی بیشتر از سلولهای طبیعی عمر کرده و تکثیر می شوند­[1]. سرطان یکی از علل عمده مرگ و میر در سراسر جهان است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی[2] سرطان عامل 13% از مرگ­ها می­باشد. همچنین انجمن بهداشت امریکا گزارش می­دهد که 6/7 میلیون نفر در سال 2007 بر اثر سرطان جان خود را از دست داده­اند. و در گزارش دیگری WHO اعلام می­ کند که 84 میلیون نفر در سال­های 2015-2005 بر اثر سرطان جان باختند­[2]. روش­های درمانی موجود علیرغم پیشرفت­های چشمگیر هم چنان نمی­توانند به درمان قطعی این بیماری اذعان نمایند. انتخاب پذیری پایین داروهای شیمیایی موجود در روش­های شیمی درمانی و نیز قرار گرفتن بافت­های سالم در معرض تابش پرتوهای پرانرژی موجب می­گردد که درمان­های متداول کنونی هدفمند نباشند. از سوی دیگر سیستم دفاعی بدن به عنوان سدی در برابر هجوم عوامل دارویی مانع از انتقال کامل دارو به بافت تومور می­گردد. از این رو دانشمندان به منظور غلبه بر این مشکلات به سوی روش­های کمتر تهاجمی مانند فتوداینامیک تراپی متمایل گشته اند. این روش درمانی با بهره گیری از منابع نور بی خطر به طور انتخابی تواماً هدف را مورد هجوم قرار داده و کمترین آسیب به بافت سالم وارد خواهد شد. از سویی دیگر هدایت مواد حساس به نور به بافت تومور نیازمند عبور از سدهای زیستی است که می ­تواند تأثیر چشمگیری در راندمان درمانی و افزایش طول عمر بیماران داشته باشد.

1-2 سرطان

سلول­های سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول­ها تبعیت نمی­نمایند. به عبارتی سرطان در اثر تغییر در برنامه حیاتی یک یا چند سلول بدن رخ می­دهد، به طوریکه روند مرگ کنترل شده سلول از حالت عادی خارج شده و جمعیت این نوع از سلول­های جهش یافته به طور کنترل ناپذیری افزایش می­یابد. دلایل متعددی همچون عوامل ژنتیکی یا مواردی که موجب اختلال در فعالیت سلول­ها می شوند، از جمله قرار گرفتن در معرض مواد سرطانزا و تشعشعات خطرناک و بسیاری عوامل محرک دیگر در شکل­ گیری سرطان مطرح شده است. از

 سویی دیگر این سلول­ها قابلیت انتشار در سایر بافت­های بدن را دارا می­باشند که خطر نفوذ در بافت­های حیاتی را به وجود آورده و کنترل بیماری را دشوارتر می­نمایند. روش­های تشخیصی موجود با مکانیسم­های متعدد می­توانند در مراحل مختلف این بیماری آن را شناسایی نمایند. در صورت تشخیص زود هنگام این بیماری می­توان روند رشد این بیماری را تحت کنترل در آورد و عمر بیمار را به طور چشمگیری افزایش داد. این در حالی است که تشخیص دیر هنگام این بیماری با چالش های متعددی همراه بوده و عمدتاً نتایج مناسبی نخواهند داشت ]3[.

1-2-1 راه های گسترش سرطان

سرطان به سه طریق در بدن گسترش می­یابد که عبارتند از:

• بافت: سرطان به بافت سالم مجاور حمله می­ کند.

• دستگاه لنفاوی: سرطان به دستگاه لنفاوی حمله می­ کند و در عروق لنفاوی حرکت می­نماید و به دیگر نقاط بدن می­رسد.

• خون: سرطان به سیاهرگها و مویرگها حمله می­ کند و به همراه خون به دیگر نقاط بدن می­رسد.

  1-2-2 روش­های تشخیص

روش­هایی برای تشخیص سرطان وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها می­پردازیم:

1-2-2-1 غربالگری(بیمار­یابی) :

غربالگری به مفهوم تشخیص زودرس سرطان در افراد بی علامت است كه حیات بیمار را تضمین می­كند. غربالگری سرطان برای گروه­های زیر در دسترس است:
 ‌الف) عموم مردم:  سرطان­های pestan، روده بزرگ، دهانه رحم و پروستات از دسته سرطان­هایی می­باشند که توسط غربالگری تشخیص داده می­شوند.
ب) گروه­های با احتمال بالای ابتلا به سرطان: سرطان­های ریه، كبد در هپاتیتB  و C مزمن، معده، بیضه نیز از دسته سرطان­هایی می­باشند که در این گروه غربالگری می­شوند.

1-2-2-2 آزمایش خون:

گاهی در تشخیص بیمارانی که علائم مبهم دارند اندازه ­گیری سطح تومورمارکرها برایشان درخواست می­گردد. تومورمارکرها مواد پروتئینی هستند که در ادرار یا سرم فرد وجود دارند و توسط تومور یا بدن فرد در پاسخ به سرطان تولید می­شوند. تومورمارکرها انواع مختلفی دارند، برخی در نوع خاصی از سرطان تولید می­شوند و به اصطلاح اختصاصی اند و برخی در انواع مختلفی از سرطان ها دیده می­شوند. تومورمارکرها اسامی متفاوتی دارند و برای بررسی سرطان­های متفاوت مورد بررسی قرار می­گیرند مثلا  PSA برای سرطان پروستات،CEA   برای سرطان روده بزرگ و pestan، CA125  برای سرطان تخمدان و CA19-9 برای سرطان لوزالمعده و غیره.