وبلاگ

دانش به عنوان یک دارایی سازمان و به عنوان یک مزیت رقابتی بنادر را قادر کرده است تا با اطمینان بیشتری در عرصه رقابت گام بردارند و از طریق این منبع استراتژیک بتوانند در این عرصه باقی بمانند. اهمیت دانش و کاربرد آن در حیطه­های گوناگونی در سازمان و مدیریت به عنوان رمز بقا و موفقیت و کسب مزیت رقابتی پایدار و در اقتصاد به عنوان دارایی راهبردی بحث شده است(Dalkir, 2013). هر چند سازمان های بسیاری در زمینه ی توسعه ی دانش در سطوح متفاوت سرمایه گذاری کرده و موفق بوده اند، اما سازمان های بسیاری نیز با شکست مواجه شده اند(Maier and Hädrich, 2011). فقدان ساز و کارهای صحیح در مدیریت دانش، این نوع سرمایه گذاری را در ذهن مدیران تنها به یک هزینه ی اضافی تبدیل کرده است(Hislop, 2013). از این رو سازمان ها باید محیطی را برای اشتراک، انتقال و تبادل دانش در میان اعضای خود به وجود آورند و در بستر سازی ارائه مدل دستیابی به مدیریت دانش در سیستم حمل و نقل دریایی بنادر جنوبی کشور[1] بکوشند. و بسترها و زیرساخت های لازم جهت استقرار و کاربرد سیستم نوینی مانند مدیریت دانش از این لحاظ حائز اهمیت است که پیاده سازی این سیستم بدون توجه به آماده بودن بسترها و نقاط قوت و ضعف آنها، غالباً با شکست و ناکامی مواجه خواهد

 شد.

 

1-2- بیان مسأله

 

تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی و گسترش اینترنت، دنیایی مجازی و بدون مرزی ایجاد کرده اند که در آن سازمانها باید در عرصه جهانی با یکدیگر رقابت کنند(Easterby et al., 2011).

 

موفقیت و بقای سازمانها در این رقابت جهانی، به طور فزاینده وابسته به توانایی آنان در تبدیل داده به اطلاعات و اطلاعات به دانش می باشد که به عنوان پایه و اساس رقابت و تصمیم گیری و تولید محصولات و خدمات جدید در نظر گرفته می شود(Liebowitz et al., 2010). در این میان سازمان هایی موفّق خواهند بود که به کمک ابزار مدیریتی و فناوریهای نوین از فرصت های ایجاد شده به نفع خود استفاده کنند(Yates and Paquette, 2011). اگر چه مدیریت دانش به عنوان مفهومی تجاری مطرح و برای سازمان های انتفاعی و با هدف افزایش سود به کار گرفته شده است، اما در پی شناخته شدن نقش آن در موفّقیّت سازمانها، برای رسیدن به اهدافی متفاوت به کار می رود. هتل ها، بانک ها، صنایع نفت و گاز، خدمات مالی و اطلاعاتی، صنایع خودرو و هواپیماسازی همه از مدیریت دانش استفاده می کنند. حدود نیمی از دانش سازمانی به صورت ضمنی است و در اختیار افراد متخصص آن است. افراد سازمانی، دانش مکنون و نانوشته­ای را در سینه­ها و اذهان خود حمل می­ کنند که جلوه­ی استعدادها، مهارت ­ها، تخصص­ها، قضاوت و هدایت­های آنهاست(Ahmed et al., 2013). این دانش حاصل سنوات خدمتی افراد است که بر پایه­ علم، اطلاعات، اندوخته­های فکری، تجربی، تحلیلی، نگرش وتوانایی تشخیص و هدایت امور قرار گرفته است(Holsapple and Joshi, 2011). انسان­ها همواره سرچشمه­ی دانش تلقی شده ­اند. ایده­ها هر چند ارزشمند هستند و برای در اختیار گرفتن و به اجرا درآوردن آن، ناپایدار، پراکنده و سخت می­باشند، لیکن تولید، کسب، پرورش و غنی سازی دانش فردی در سازمان­ها بر آن پایه، ضرورتی اجتناب­ناپذیر است.بنیان تمامی پیشرفت­های علوم، فن آوری، دانش، دانایی و خردورزی در جامعه و سازمان­ها انسان­ها هستند. مباحث تحقیق هرچند بر پایه نظراتی متعددی قرار دارد اما الگو و مدل نوینی با رویکردهایی که در شرکت وجود دارد، ارائه می نماید. در جدولِ 1-1 ابعادِ اجتماعی، فن­آوری، بخش تقاضا (تولید دانش) و بخش عرضه (یکپارچه کردن دانش) ارائه شده است که عناصر مهم استقرارِ مدیریت دانش هستند(Tseng, 2010).

یکی از مشکلات موجود در مبحث مواد غذایی اکسیداسیون روغن ها است. اكسیداسیون یكی از مهم ترین و شناخته شده ترین دلایل فساد لیپیدها طی دوره ی نگه داری یا فرآوری آن ها محسوب می شود. روغن های خوراكی گیاهی حاوی مقادیر زیاد اسیدهای چرب غیر اشباع بسیار مستعد به اكسیداسیون می باشند. این فرایند نه تنها با گسترش طعم تند، عطر ناخوشایند و رنگ پریدگی همراه است، بلكه ارزش تغذیه ای روغن ها و چربی ها را نیز كاهش می دهد و با تولید برخی از تركیبات سمی و خطرناك، اثرات نامطلوبی را بر سلامتی انسان اعمال می نماید و اما برای جلوگیری از اکسیداسیون روغن های موجود در صنعت غذا از آنتی اکسیدان های سنتتیک که خود دارای اثرات مضری بر بدن انسان هستند استفاده می شود (Zhang et al, 2010). هم چنین حضور میکروارگانیسم ها و بخصوص باکتری‌ها در مواد غذایی اهمیت فراوانی از نظر بهداشت و سلامت عمومی و هم چنین از نظر کنترل کیفیت مواد غذایی برخوردار می‌باشد.(Demirci et al, 2008)

 

میکروارگانیسم های بیماری­زای موجود در مواد غذایی هر ساله خسارات جانی و مالی فراوانی در جهان به وجود می‌آورند. علاوه بر این فساد مواد غذایی در اثر رشد میکروارگانیسم ها همچنان به عنوان یک معضل در صنعت غذایی به شمار می‌رود. یکی از راه‌های جلوگیری از رشد و کنترل باکتری‌ها در مواد غذایی استفاده از نگه دارنده ها و ترکیبات ضد میکروبی است. به منظور جلوگیری از رشد یا کشتن برخی میکروارگانیسم های مضر تا مدت‌ها از نگه دارنده های شیمیایی استفاده می­شد. اما امروزه با توجه به افزایش سطح آگاهی و نگرانی‌های عمومی در خصوص عوارض نگه دارنده­های شیمیایی، تمایل به مصرف محصولات فاقد نگه دارنده یا با نگه دارنده طبیعی روبه افزایش است. بنابراین در سال‌های اخیر مطالعات زیادی پیرامون نگه دارنده­های طبیعی مانند اسانس ­ها و عصاره­های طبیعی صورت گرفته است. عصاره­ها و اسانس ­های گیاهان دارویی و اجزای تشکیل دهنده آن ها دارای اثرات شناخته شده ضد باکتریایی می‌باشند(Burt, 2004). کاربردهای زیاد آن ها به منظور کنترل رشد باکتری‌های بیماری­زای غذایی یا عامل فساد موجب به‌کارگیری آن ها به عنوان نگه دارنده­های غذایی شده است. چون اسانس‌ها و عصاره­های گیاهی و بسیاری از مواد غذایی جهت ایجاد طعم مطبوع بکار می‌روند، وجود هم زمان خواص ضد ­میکروبی آن ها می ­تواند استفاده از آن ها را بدین منظور ترغیب نماید. اداره غذا و داروی آمریکا FDI نیز استفاده از اسانس ­های روغنی را به عنوان افزودنی­های غذایی که عموماً بی خطر هستند GRAS به رسمیت شناخته است (Oussalah et al, 2007). امروزه ایمنی غذا یک مبحث مهم سلامت عمومی جامعه است و تخمین زده می­ شود که 30 درصد مردم در کشورهای صنعتی از بیماری‌های ناشی از غذا رنج می‌برند. بنابراین هنوز به روش‌های جدید جهت کاهش یا حذف پاتوژن‌های غذایی در حد امکان با ترکیب یا روش‌های

 موجود نیاز است. یکی از روش‌های تولید غذای سالم استفاده از مواد با ساختار طبیعی است. استفاده از اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی به عنوان افزودنی‌های ضد باکتری و ضد قارچی یکی از این روش‌ها است.(Bhurinder et al, 2001 and Reiter et al, 2009)

 

عبارت Essentail oil برگرفته از اسم گذاشته شده توسط جنبش پزشکی سوئیس در قرن ١٦ میلادی است که این نام بخاطر ترکیبات موثر یک دارو به نام Quinta essential انتخاب شده است. اسانس ها یا روغن‌های اسانسی (روغن‌های فرار یا اتری) مایع‌های روغنی آروماتیکی هستند که از قسمت‌های مختلف یک گیاه تهیه می‌شوند (گل‌ها، شکوفه‌ها، دانه‌ها، برگ‌ها، شاخه‌ها، پوست، بوته‌ها، چوب، میوه‌ها و ریشه‌ها). اسانس ­ها می‌توانند به وسیله فشار، تخمیر، درگیری یا استخراج به دست آیند اما روش تقطیر بخار عموماً برای تولید اسانس‌ها به کار برده می‌شود. با یک تخمین در حدود ٣٠٠٠ نوع اسانس شناخته شده است که در حدود ٣٠٠ نوع آن ها از نظر تجاری، مخصوصاً به هدف تجارت عطر و چاشنی مهم اند و تعدادی نیز خواص ضد میکروبی دارند. در کنار خواص ضد میکروبی اسانس‌ها یا ترکیباتشان اثرات ضد ویروسی، ضد قارچی، ضد مسمومیتی، ضد انگلی و ضد حشره آن ها نیز مشخص شده است .(Bhurinder et al, 2001)

 

بیماری­های حاصل از مصرف غذاهای آلوده به باکتری‌های پاتوژن از اهمیت فراوانی در بهداشت عمومی برخوردار بوده و سالانه خسارات جانی و مالی فراوانی را به جوامع تحمیل می کند. به عنوان مثال در کشور کانادا هزینه درمان بیماری‌های ناشی از مصرف گوشت آلوده به پاتوژن های غذایی بالغ بر ۵٠٠ میلیون دلار در سال است. در سال ١٩٩٩ مرکز کنترل و پیش گیری بیماری‌ها اعلام کرد که سالانه ٧٦ میلیون نفر در ایالات متحده بر اثر پاتوژن های غذایی بیمار می‌شوند. چنین بیماری‌هایی سالانه منجر به ٢٢۵٠٠٠ مورد بستری در بیمارستان و ۵٠٠٠ مورد مرگ می‌گردد. مطابق ارزیابی دپارتمان کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA) هزینه های پزشکی و زیان های اقتصادی ناشی از دور­ ریزی مواد غذایی که ایجاد­کننده بیماری‌های غذایی هستند در محدوده ٥/٦ تا ٩/٣٤ بیلیون دلار در هر سال است (رجحان، 1378).

 

کاهش تعداد میکروارگانیسم ها در مواد غذایی هم از نظر صنایع غذایی و کنترل کیفیت و هم از نظر بهداشت و سلامت عمومی حائز اهمیت فراوان است. یکی از راه‌های کنترل رشد باکتری‌های پاتوژن در مواد غذایی استفاده از نگه دارنده ها و ترکیبات ضد میکروبی می باشد. افزودن مواد شیمیایی به منظور نگه داری مواد غذایی معمولاً بر مبنای جلوگیری از رشد میکروبی یا کشتن و از بین بردن گروه هایی از میکروارگانیسم های مضر می باشد (Bhurinder et al, 2001).

 

 

 

 

 

• بیان مسئله و ضرورت اجرای طرح

بیماری‌های حاصل از مصرف غذاهای آلوده به باکتری‌های پاتوژن و غذاهای فاسد از اهمیت فراوانی در بهداشت عمومی برخوردار بوده و سالانه خسارت‌های مالی و جانی فراوانی را به جوامع تحمیل می نماید. به عنوان مثال در کشور آمریکا در سال ٢٠٠٧ گزارش شده که هزینه درمان بیماری‌های ناشی از مصرف غذای آلوده به پاتوژن‌های غذایی بالغ بر ٣٠٠ میلیارد دلار می باشد (Oussalah et al, 2007). در طول دهه گذشته وقوع بیماری‌های میکروبی ناشی از مواد غذایی نه تنها در کشورهای در حال توسعه یا فقر بهداشتی بلکه در کشورهای توسعه یافته با استاندارد بالای بهداشتی نیز رو به افزایش بوده و این در حالی است که وقوع عفونت‌ها و مسمومیت های غذایی اغلب گزارش نشده باقی مانده و آمار دقیق از میزان ابتلا خصوصاً در کشورهای در حال توسعه امکان پذیر نمی_ باشد .(Sing, 2007) بیماری‌های غذایی از نظر تقسیم بندی جزء بیماری‌های روده ای تقسیم بندی می‌شوند و از نظر اهمیت در آمریکا بعد از بیماری‌های ریوی در مقام دوم قرار دارند. باکتری ها مهم‌ترین عامل میکروبی بیماری‌های ناشی از مواد غذایی می باشند. دو تیپ باکتری مولد بیماری در مواد غذایی وجود دارند، تیپ اول تحت عنوان باکتری‌های عامل مسمومیت غذایی است که از طریق مصرف مواد غذایی حاوی سم باکتری منتج از رشد باکتری در غذا حاصل می­ شود که نمونه های مهم آن کلستریدیوم بوتولینوم و استافیلوکوکوس ارئوس می‌باشد. تیپ دوم باکتری تحت عنوان باکتری های عامل عفونت غذایی است که از طریق مصرف غذای حاوی باکتری های زنده باعث بیماری می گردد و باکتری با تکثیر خود یا تولید متابولیت های خاص عوارضی در بدن میزبان ایجاد می کند مثل اکثر باکتری های عامل عفونت غذایی (Bhurinder et al, 2001). یکی از راه‌های کنترل رشد باکتری‌های پاتوژن در محصولات غذایی استفاده از نگه دارنده ها و ترکیبات ضد میکروبی می باشد (Kamkar et al, 2010).

 

اكسیداسیون یكی از مهم ترین و شناخته شده ترین دلایل فساد لیپیدها طی دوره ی نگه داری یا فرآوری آن ها محسوب می شود. این فرایند نه تنها با گسترش طعم تند، عطر ناخوشایند و رنگ پریدگی همراه است، بلكه ارزش تغذیه ای روغنها و چربیها را نیز كاهش می دهد و با تولید برخی از تركیبات سمی و خطرناك، اثرات نامطلوبی را بر سلامتی انسان اعمال می نماید (Zhang et al, 2010).

 

برای جلوگیری از این اثرات نامطلوب در صنعت غذا از آنتی اکسیدان های سنتتک استفاده می شد ولی امروزه با مطالعات انجام شده در مورد این آنتی اکسیدان ها ثابت شده که خود این مواد شیمیایی برای سلامتی مضر هستند .(Zhang et al, 2011 and wojcik et al, 2010)

از آنجا­ییکه فروش کالا به عنوان شریان اصلی هر سازمان محسوب می­ شود. بنابراین  بهبود کارایی در عملکرد کاری فروشندگان و افزایش سطح رضایتمندی آن­ها کمک بسزایی در افزایش سطج تحقق اهداف تعیین شده فروش سازمان می­نماید. . بیشتر مسایل حوزه تخصیص مسیر مناسب و بهینه می­توانند به صورت مساله مسیریابی وسیله نقلیه[1] (VRP) درنظر گرفته شوند که تعمیم مساله فروشنده دوره گرد[2] است و یکی از مسایل مهم در محدوده مسایل بهینه سازی ترکیبی است که روش­های مکاشفه­ای زیادی برای حل آن ایجاد شده است.

 

مساله مسیریابی وسیلهء نقلیه، شامل تعدادی مشتری است که هر یک به میزان خاصی کالا نیاز دارند که باید به آنها تحویل گردد. هدف، تعیین مجموعه ­ای از مسیرها (یا تورها) است که کمترین مجموع هزینه را دارا بوده، در انبار آغاز شده و در آن پایان یابند، هر مشتری دقیقا یکبار و توسط یک فروشنده بازدید شود و کل تقاضای گره­های هر مسیر از ظرفیت وسیله تجاوز نکند.که در این پژوهش فروشنده نقش وسیله نقلیه را در مدل VRP بازی می کند.

 

از آنجا که VRP یک مساله بهینه سازی ترکیبی است و حل آن با روش های دقیق به زمان نمایی نیاز دارد، روش های مکاشفه­ای زیادی برای حل آن به کاررفته است. در این پژوهش از  الگوریتم ژنتیک(GA) و مورچگان(ACO) برای حل VRP استفاده  شده است.

 

سیاست های اجرایی در این پایان نامه عبارت است از :

 

1. بهبود مسیر ویزیت فروشندگان

 

1. یکنواختی بار کاری فروشندگان

 

1. افزایش سطح رضایتمندی فروشندگان

 

1. افزایش سطح درصد تحقق اهداف و افزایش فروش سازمان

1-2- تعریف موضوع

 

مسائل مسیریابی وسایل نقلیه یکی از مفاهیم مورد توجه در زمینۀ تحقیق در عملیات است که در دو دهۀ اخیر تلاش‌ها و به تبع آن پیشرفت های عظیمی در این زمینه انجام گرفته است. مسأله مسیر یابی وسایل نقلیه به مسائلی گفته می­ شود که در آن ناوگانی از چندین وسیلۀ نقلیه از یک یا چند تسهیل (قرارگاه) به سرویس­دهی مشتریان در نقاط تقاضا می پردازند. به نحوی که هزینه­ های انجام کار حداقل گردد. وسیلۀ نقلیه با شروع از قرارگاه­های مرکزی پس از ارائه خدمت به متقاضیان باز می­گردد.

 

هر وسیله می ­تواند دارای ظرفیت محدود بوده و همۀ مسیرهای مربوط از مبدأ (قرارگاه مرکزی) شروع و بعد از خدمت­رسانی به آن باز می­گردد. تابع هدف این مسائل می ­تواند ارائه خدمت به مشتریان با کمترین تعداد خودرو،  برآورده شدن همۀ تقاضاها و حداقل مسافت طی

 شده تعریف گردد.

 

مسأله مسیر­یابی وسیله‌ی نقلیه، تعمیم یافته‌ی مدل فروشنده‌ دوره گرد است. مسأله فروشنده‌ی دوره گرد یکی از بنیادی ترین مسائل مسیر یابی و برنامه ریزی حمل و نقل است. در مسأله فروشنده دوره گرد هدف یافتن کوتاه ترین مسیری است که از همه‌ی شهرها عبور کند و از هر شهر فقط یک بار ملاقات به عمل آید و سپس به شهر اولیه که از آن شروع به حرکت کرده است، باز گردد.

 

• هر مشتری دقیقاً از یک وسیله‌ی نقلیه خدمت بگیرد

 

• تمام مسیرهای وسایل نقلیه از قرارگاه مرکزی شروع و به آن ختم می شود

 

• محدودیت های واقعی موجود در نظر گرفته می شود.

به وضوح مشخص است که مسأله مسیر یابی وسیلۀ نقلیه پیچیده­تر از مسأله فروشنده‌ی دوره گرد است، زیرا مسأله فروشنده‌ی دوره گرد همان مسأله مسیریابی وسایل نقلیه است؛ با یک وسیلۀ نقلیه، بدون محدودیت و مبدأ مشخص، به طوری که مشتریان فاقد تقاضا هستند. در واقع حالت ساده‌ی مسأله مسیریابی وسیلۀ نقلیه مسیرها به گونه­ ای تعیین می شود که از هر گره فقط یک بار و با یک وسیله‌ی نقلیه ملاقات شود، و این در حالی است که پایان مسیرها یک نقطه است.

 

در نتیجه مسأله مسیریابی وسایل نقلیه به دنبال آن است تا مسافت طی شده، زمان کل سفر، تعداد وسایل حمل و نقل، جریمه های دیرکرد و در نتیجه تابع هزینۀ حمل و نقل حداقل گردد و در نهایت رضایت مشتریان به حداکثر برسد. شکل های1-1 و 1-2 به ترتیب مربوط به مسیریابی وسیله نقلیه و مسأله فروشنده دوره گرد می باشد.

 

مسائل VRP در حالت‌های متنوعی قابل بررسی می باشد. ولی در حالت کلی به 5 دسته عمده تقسیم می شوند:

 

1)مسیر یابی وسیلۀ نقلیه ظرفیت دار شده با محدودیت ( CVRP )

 

2) مسیر یابی وسیلۀ نقلیه با پنجره زمانی ( VRPTW )

 

3)مسیر یابی وسیلۀ نقلیه با حمل در بازگشت ( VRPB )

 

4) مسیر یابی وسیلۀ نقلیه با حمل در بازگشت و پنجرۀ زمانی ( VRPBTW )

 

5) مسیر یابی وسیلۀ نقلیه با جمع آوری و توزیع ( VRPPD )

 

-3- بیان مساله

 

سازمان­های امروزی در عرصه ملی و جهانی به منظور کسب جایگاهی مناسب و حفظ آن،  نیازمند بهره گیری از الگویی مناسب برای سیستم فروش خود که به عنوان شاهرگ اصلی سازمان تلقی می شود ، می باشند.  در این پژوهش نگارنده با مدیریت و بهینه سازی مسیر بندی ویزیت فروشندگان و یکنواختی بار کاری آن ها به دنبال اتخاذ راهکارهایی جهت تحقق هرچه بهتر اهداف تعیین شده برای سازمان فروش می باشد و  با تعیین مسیر ویزیت مناسب و بهینه با درنظر گرفتن مهارت فروشندگان ، سعی در افزایش سطح رضایتمندی ویزیتور ها دارد. هدف از اجرای این پایان نامه ، تخصیص مسیر ویزیت مناسب به ویزیتور ها به گونه ای فشار کاری بین آن ها متعادل شود و توانایی آن ها برای رسیدن به اهداف فروش با برنامه ریزی صحیح افزایش یابد که منجر به تحق اهداف فروش آن­ها شود . از آن جا که تحقق اهداف فروش مستقیما با سطح در آمد آن ها رابطه مستقیم دارد و افزایش سطح درآمد به عنوان متغییر مهمی در افزایش سطح رضایتمندی ویزیتورها تلقی می­ شود تاثیر زیادی در افزایش فروش سازمان خواهد داشت.

 

در جهت آزمون مدل یکی از مناطق ویزیت ، شرکت فروش و توزیع مویرگی بریون با هدف بهینه سازی مسیر ویزیت فروشندگان و تعادل بار کاری و افزایش درآمد بنگاه مورد نظر مورد آزمون قرار گرفته است.

:

 

امروزه پدیده گردشگری از یک پدیده ساده ی دید و بازدید فراتر رفته و ابعاد و اهمیت ویژه ای یافته است تا جایی که از آن به عنوان یک صنعت بزرگ و مولد و مادر نام برده می شود. به طوری که در بسیاری از کشورهای پیشرفته اقتصادی و برخی کشورهای در حال توسعه که از جاذبه های فراوان تاریخی ، فرهنگی ، طبیعی و امکانات و تسهیلات خوب گردشگر برخوردار می باشند سهم بزرگی از درآمد ملی از محل توسعه گردشگری تامین می گردد. بی جهت نیست که اغلب کشورها به ویژه آنهایی که از قدمت تاریخی و جاذبه های فرهنگی و طبیعی بیشتری برخوردارند از طریق ایجاد ، احداث ، استقرار و توسعه تسهیلات  و تأسیسات لازم گردشگری در تلاشند تا سهم بالاتری از موج فزاینده میهمانان به ویژه جهانگردان کشورهای همجوار خارجی را که ارز آوری بیشتری دارند ، به سوی خود جلب کنند.

 

در قالب فعالیت های اکوتوریسم نیز، انسان خسته شهرنشین را به دامان شیوه های معیشت و زندگی طبیعی پناه داده و حجم زیادی از پرخاشگری ها و هیجان های کاذب محیط شهری را از میان می برد ویژگی های شاخص محیط های انسانی ، فرهنگی ، طبیعی و … را به جامعه جهانی معرفی می نماید (قرخلو،1386،ص3).

 

در سال های اخیر گردشگری به عنوان راهکاری جدید برای رهایی از  شرایط فقر ، بیکاری، آشفتگی های محیطی و توسعه نیافتگی کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه  مورد توجه قرار گرفته است. به نظر می رسد کشورهایی که از قابلیت های بالقوه مناسبی در این زمینه برخوردارند بتوانند توسعه گردشگری را در برنامه های توسعه ملی خود گنجانده و راه تکاملی را طی نمایند.

 

 

از سویی دیگر رشد سریع صنعت گردشگری در نیم قرن اخیر فشار روزافزون بر محیط زیست را در پی داشته است و اولیت دادن به به منافع اقتصادی ناشی از توسعه عنان گسیخته صنعت گردشگری و عدم توجه به توسعه و رشد هماهنگ گردشگری شهری و روستایی  موجب خدشه دار شدن اصول توسعه پایدار در جوامع مختلف شده است و محیط زیست را با خطرات روزافزونی مواجه کرده است.

 

استان مازندران و شهرستان رامسر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و علارغم داشتن جاذبه های طبیعی فراوان در عمل با تبعات مثبت و منفی رشد این صنعت مواجه است. ارزیابی روند توسعه این صنعت و پستی ها و بلندی های پیش روی آن  امری است که نیاز به شناخت و بررسی دقیق و کاربردی  دارد.

 

1-1-2 بیان  مسئله تحقیق:

 

در حال حاضر صنعت گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین منابع اقتصادی جهان محسوب می شود و پیش بینی می شود که در دهه 2020 میلادی به صنعت شماره یک جهان تبدیل گردد. بنابر آمار سازمان جهانی گردشگری در سال 2001 نزدیک به 700 میلیون نفر در جهان سفر توریستی انجام داده اند و درآمدهای ناشی از صنعت گردشگری در حدود 500 میلیارد دلار آمریکا بوده است. این ارقام در سال 2009 ، برای گردشگران به 922 میلیون نفر و درآمد حاصل از آن به 944 میلیارد دلار رسیده است (www.unwto.com). با اینکه کشور ایران از نظر جاذبه های توریستی یکی از برجسته ترین کشورهای دنیا محسوب می شود ولی سهم ایران از درآمد های بازار جهانی توریسم بسیار اندک و ناچیز است که بیانگر چالشهای بزرگ توسعه توریسم در ایران است ) حیدری چیانه،1383).

 

شمال ایران به عنوان یكی از قطب های گردشگری كشور با داشتن میراث های طبیعی بی نظیر سالانه میلیون ها گردشگر را به خود جذب می كند. فارغ از بحث درآمد زایی و ایجاد اشتغال در منطقه به نظر می آید تبعات منفی اكولوژیكی آن نگرانی های جدی را بوجود آورده است. و این در حالی است كه مراكز مهم گردشگری جهان با جذب گردشگران انبوه بر تبعات منفی زیست محیطی نیز غلبه كرده اند.

 

شهرستان رامسر در منتهی الیه غرب استان مازندران در گستره جلگه ای بین  دریا و کوه با آب و هوایی معتدل و مرطوب قرار گرفته وبا داشتن جاذبه های منحصر به فرد طبیعی دارای شرایط بسیار مناسبی برای جذب گردشگر محسوب می شود (حلاج ثانی، 1376). این تحقیق تلاش می كند تا با ارزیابی نقش صنعت گردشگری در شمال ایران به بررسی تأثیرات مثبت و منفی رشد گردشگری بر میراث های طبیعی شهرستان رامسر بپردازد. به نظر می آید مسئله اساسی در شمال ایران به طور عام تمركز بیش از حد گردشگران در عرصه های طبیعی بطور فصلی باشد. لذا با توجه به اهمیت مسئله مورد تحقیق سوالاتی به شرح زیر طرح می گردد:

 

آیا رشد  گردشگری در شهرستان رامسر منجر به آسیب میراث طبیعی منطقه شده است؟

 

آیا تسهیلات و امكانات گردشگری موجود ضامن حفظ و ارتقای كیفیت منابع طبیعی گردشگری در محیط های روستایی و شهری است؟

 

آیا عدم وجود رشد مناسب و هماهنگ گردشگری تلفیقی (شهری-روستایی) فشار زیادی را بر محیط زیست شهرستان رامسر وارد کرده است؟

……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……5

 

2-1-2. تاریخچه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……7

 

2-1-3. التهاب…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……7

 

 

 

2-1-3-1. علایم التهاب……………………………………………………………………………………………………………………………………9

 

2-1-3-2. مدیاتور های التهاب………………………………………………………………………………………………………………………..9

 

2-1-3-3. پاسخ التهابی…………………………………………………………………………………………………………………………………….9

 

2-1-4. ایكوزانوئیدها……………………………………………………………………………………………………………………………………….11

 

2-1-4-1. تعریف………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

 

2-1-4-2. ساختمان و بیوسنتز……………………………………………………………………………………………………………………..11

 

2-1-5. مسیر سیكلواكسیژناز…………………………………………………………………………………………………………………………14

 

2-1-5-1. پروستاگلاندین‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………18

 

2-1-5-1-1. تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 18

 

2-1-5-1-2. ساختمان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

 

2-1-5-2. اثرات بیولوژیک پروستانوئیدها……………………………………………………………………………………………………. 19

 

2-1-5-2-1. نقش پروستانوئیدها در فرایند درد و التهاب…………………………………………………………………………. 21

 

2-1-6-3.آنزیم سیکلواکسیژناز  و  ایزوفرمهای  آن……………………………………………………………………………………..21

 

2-1-5-3-1.ساختمان بیوشیمیایی ایزوفرم‌های آنزیم سیکلو اکسیژناز……………………………………………………..22

 

2-1-5-3-2.ساختمان سه بعدی آنزیم سیکلو اکسیژناز………………………………………………………………………………23

 

2-1-5-3-3.جایگاه فعال سیکلواکسیژنازی……………………………………………………………………………………………….. 25

 

2-1-5-3-4.مقایسه‌ی جایگاه فعال سیکلواکسیژنازی cox-1وcox-2 ………………………………………………….. 27

 

2-1-5-3-5.مقایسه‌ی cox-1 و cox-2 دراتصال به مهارکننده‌های سیکلو اکسیژناز……………………………..29

 

2-1-5-3-6. بررسی ساختار کریستالی کمپلکس آنزیم cox-1 و مهار کننده……………………………………….. 30

 

2-1-5-3-7.بررسی ساختار کریستالی کمپلکس آنزیم cox-2-مهار کننده …………………………………………. 31

 

2-1-6.مهار كننده‌های سیكلواكسیژناز……………………………………………………………………………………………………… 33

 

2-1-6-1.مهار كننده‌های كلاسیک (غیرانتخابی)…………………………………………………………………………………….. 34

 

2-1-6-1-1.طبقه‌بندی ساختمانی مهار کنندگان غیر انتخابی آنزیم سیکلو اکسیژناز…………………………… 34

 

2-1-6-1-1-1.سالیسیلات‌ها…………………………………………………………………………………………………………………… 38

 

2-1-6-1-1-2. آریل آلکانوئیک اسیدها……………………………………………………………………………………………………39

 

 

 

2-1-6-1-1-3. N–آریل آنترانیلیک اسید ها (فنامات ها)……………………………………………………………………. 40

 

2-1-6-1-1-4. انوئیک اسیدها (اکسیکامها)………………………………………………………………………………………….. 41

 

2-6-1-2.مکانیسم مهار آنزیم سیکلو اکسیژناز توسط مهار کنندگان غیر انتخابی……………………………….. 42

 

2-1-6-1-3.کاربردهای درمانی مهار کنندگان غیر انتخابی آنزیم سیکلو اکسیژناز………………………………..43

 

2-1-6-1-3-1. فعالیت  ضد التهابی داروهای ضد التهاب غیر استروئی……………………………………………… 43

 

2-1-6-1-3-2.اثرات ضد تب داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی………………………………………………………. 44

 

2-1-6-1-3.عوارض جانبی مهار کنندگان غیر انتخابی آنزیم سیکلو اکسیژناز……………………………………… 44

 

2-1-6-1-4-1. عوارض گوارشی…………………………………………………………………………………………………………….. 45

 

2-1-6-1-4-2. عوارض پوستی :……………………………………………………………………………………………………………. 47

 

2-1-6-1-4-3. عوارض كلیوی :…………………………………………………………………………………………………………….. 47

 

2-1-6-1-4-4. عوارض کبدی :……………………………………………………………………………………………………………… 48

 

2-1-6-1-4-5. اثرات داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بر پلاکت ها……………………………………………… 48

 

2-1-6-1-4-6. واکنش حساسیت به نور:………………………………………………………………………………………………   48

 

2-1-6-2. مهارکننده های انتخابی COX2 …………………………………………………………………………………………  48

 

2-1-6-2-1. طبقه‌بندی ساختمانی مهار کنندگان انتخابی cox-2 …………………………………………………….  49

 

2-1-7. مسیر لیپوكسیژناز………………………………………………………………………………………………………………………. 50

 

2-1-8-1.  لكوترین‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………….  50

 

2-1-7-1-1. بیوسنتز……………………………………………………………………………………………………………………………..  51

 

2-1-7-1-2. اثرات بیولوژیک لكوترین‌ها……………………………………………………………………………………………….  54

 

2-1-7-1-3. اثرات لكوترین‌ها در فرایند التهاب…………………………………………………………………………………..  55

 

2-1-7-2. مهارکننده‌های لکوترینها:………………………………………………………………………………………………………  56

 

2-1-7-2-1. آنتی‌اکسیدانها:…………………………………………………………………………………………………………………..  56

 

2-1-7-2-2. شلات کننده‌های آهن:……………………………………………………………………………………………………..  57

 

2-1-7-2-3. مهار کننده‌های رقابتی:…………………………………………………………………………………………………….  58

 

…………………………………………………………………………………………………  59FLAP. مهارکننده‌های   2-1-7-2-4

 

2-1-7-2-5. آنتاگونیست رسپتور لکوترین‌ها:……………………………………………………………………………………….  60

 

2-1-8. مسیرهاغیر آنزیماتیك……………………………………………………………………………………………………………….  61

 

2-1-8-1. مسیر ایزوپروستان…………………………………………………………………………………………………………………  61

 

2-1-8-2. مالون دی آلدهید…………………………………………………………………………………………………………………..  64

 

2-1-8-4.3 هیدروکسی نوننال 4-Hydroxynonenal   ………………………………………………………………..  65

 

2-1-8-4. نقش سوپراکسید و نیتریک اکسید در فرایندهای التهابی…………………………………………………..  66

 

بخش دوم:مطالعات دیگران دراین زمینه

 

2-2-1. بررسی مطالعات دیگران در این زمینه………………………………………………………………………………………. 70

 

2-2-2. مهار کننده‌های همزمان COX/LOX :………………………………………………………………………………..  71

 

2-2-2-1.NSAID ‌های اصلاح شده: …………………………………………………………………………………………………  71

 

2-2-2-2. مشتقات ان-آریل فتالیمیدها:………………………………………………………………………………………………….71

 

فصل سوم: مواد وروش‌ها

 

3-3.مراحل فارماکولوژیک……………………………………………………………………………………………………………………….. 76

 

3-3-1.حیوانات……………………………………………………………………………………………………………………………………….  76

 

3-3-2.تهیه‌ی نمونه‌ها جهت انجام تست‌های فارماکولوژیک…………………………………………………………………  76

 

3-3-3.اثرات ضد التهابی…………………………………………………………………………………………………………………………  77

 

3-3-5.انالیز اماری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………..78

 

فصل چهارم: نتایج

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………  94

 

 

 

خلاصه انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….99 منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..101

 

 

 

 

 

عنوان                                          فهرست جداول                                           صفحه

 

 

 

 

 

جدول 1. مقایسه درصد مهار ضد التهابی مشتقات در ساعت 1 الی 4 …………………………………………………..91

 

جدول2. بررسی اثرات ضد التهابی مشتقات سنتز شده………………………………………………………………………….92

 

عنوان                                      فهرست نمودارها                                          صفحه

 

 

 

نمودار شماره 1. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق  4-Fluroبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

 

نمودار شماره 2. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 2,6 di-Chloro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………….81

 

نمودار شماره 3. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق  4-Fluroبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………….82

 

نمودار شماره 4.مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 4-Chloro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………83

 

نمودار شماره 5. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق  2-Chloroبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………84

 

نمودارشماره6. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 2-Fluro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

 

نمودار شماره 7. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 3-Chloro با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………86

 

نمودار شماره 8. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق Furanبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………87

 

نمودار شماره 9. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق Pirazol با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

 

نمودار شماره 10. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق4-Nitro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………89

 

نمودار شماره 11. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 12(pirazol) با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………….90

 

 

 

عنوان                                          فهرست تصاویر                                        صفحه

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2-1.مسیرهای اصلی سنتز ایکوزانوئیدها…………………………………………………………………………………………14

 

شكل 2-2. اثرات پروستاگلاندین‌های تولید شده توسط COX-1 و COX-2…………………………………….15

 

شکل 2-3. دو مرحله‌ی ابتدایی بیوسنتز پروستانوئیدها……………………………………………………………………………16

 

شكل 2-4. مسیر سیكلواكسیژناز……………………………………………………………………………………………………………….17

 

شکل2-5.  ساختار عمومی پروستاگلاندینها……………………………………………………………………………………………..18

 

شکل 2-6.ساختمان سه بعدی آنزیم سیکلواکسیژناز………………………………………………………………………………..24

 

شکل 2-7. طرح شماتیک جایگاه های فعال cox-1و cox-2……………………………………………………………….26

 

شکل 2-8. نقش کلیدی جایگزینی  اسید آمینه ی والین به جای ایزولوسین درcox-2 و افزایش حساسیت cox-2 در  مهار اختصاصی توسط سلکوکسیب………………………………………………………………………………………28

 

شکل 2-9. مقایسه ی جایگاه فعال سیکلو اکسیژنازی cox-1و cox-2………………………………………………..29

 

 

شکل 2-10. ساختمان مولکولی sc-558………………………………………………………………………………………………..31

 

شکل 2-11. ساختار کریستالی کمپلکس cox-1 با فلوربی پروفن و cox-2 باsc-558………………….32

 

شکل2-12. ساختار مشتقات سالیسیلیک اسید………………………………………………………………………………………..34

 

شکل 2-13. ساختار مشتقات آریل و هترو آریل استیک اسید………………………………………………………………..35

 

شکل2-14. ساختار مشتقات آریل پروپیونیک اسید…………………………………………………………………………………36

 

شکل 2-15 .ساختار مشتقات فنامات……………………………………………………………………………………………………….36

 

شکل 2-16.ساختار مشتقات انولیک اسید………………………………………………………………………………………………..37

 

شکل 2-17.واکنش انولیزاسیون ………………………………………………………………………………………………………………37

 

شکل 2-18.نقش های فیزیولوژیک پروستانوئید ها در بدن……………………………………………………………………..45

 

شکل 2-19.آسیب اولیه و ثانویه توسط NSAIDs………………………………………………………………………………..47

 

شکل2-20. دو مهار کننده ی اختصاصی cox-2…………………………………………………………………………………..49

 

شکل 2-21.طبیعت رادیکالی واکنش تشکیل 5-HPETE……………………………………………………………………52

 

شكل 2-22. مسیر لیپوكسیژناز…………………………………………………………………………………………………………………53

 

شكل (2-23)……………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

 

شکل(2-24)………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

 

شکل(2-25)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….58

 

شکل(2-26)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

 

شکل(2-27)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

 

شکل(2-28)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….60

 

شکل(2-29)شمای کلی از مسیرهای آنزیماتیک و غیر آنزیماتیک آراشیدونیک اسید……………………………61

 

شکل(2-30)شمایی از تشکیل تعدادی از ایزوپروستان ها………………………………………………………………………..62

 

شکل(2-31)تشکیل ایزوپروستان‌ها از آراشیدونیک اسید…………………………………………………………………………62

 

شکل(2-32)F3-isoprostane………………………………………………………………………………………………………………64

 

شکل(2-33)مراحل لیپید پراکسیداسیون و تشکیل مالون دی آلدهید……………………………………………………65

 

شکل(2-34)4-هیدروکسی نوننال…………………………………………………………………………………………………………….66

 

شکل(2-35)شمایی از NO و سوپراکسید و تولید پراکسی نیتریت………………………………………………………..67

 

شکل (2-36) تصویری از تخریب سلولی ایجاد شده بر اثر پراکسی نیتریت تولید شده بوسیله‌ی سوپر اکسید و NO………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

 

شکل (2-37) شکل مربوط به ترکیبات مشابه ترکیبات بررسی شده………………………………………………………71

 

شکل (2-38) تالیدوماید……………………………………………………………………………………………………………………………72

 

شکل (2-39) فتالیمید……………………………………………………………………………………………………………………………..72

 

شکل (2-40) نحوه سنتز ترکیبات مورد بررسی……………………………………………………………………………………….73

 

شکل (2-41) ترکیبات مورد آزمایش به ترتیب از سمت چپ به راست از شماره 1-9 و 3 ترکیب 10و11و12…………………………………………………………………………………………………………………………………………………74

 

شكل (3-1) گاواژ موش صحرایی………………………………………………………………………………………………………………76

 

شكل (3-2) نحوه گرفتن موش صحرایی…………………………………………………………………………………………………..77

 

 

 

 

 

خلاصه فارسی

 

گروهی از مشتقات N– آریل فتالیمید برای بررسی فعالیت ضد التهابی مورد ارزیابی قرار گرفتند.داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به عنوان ضد درد و ضد التهاب محسوب میشوند و مکانیسم اولیه آنها مهار آنزیم سیکلواکسیژناز است. سیکلواکسیژناز آنزیم کلیدی در تهیه پروستاگلاندین و ترومبوکسان است و این محصولات سیکلواکسیژناز مدیاتورهای مهم در درد,تب و التهاب هستند.

 

در این پروژه برای سنجش پاسخ ضد التهابی مشتقات جدید N– آریل فتالیمید از تست Carrageenan induced rat Paw edema استفاده می شود.

 

ادم از طریق تزریق زیر جلدی 0.1ml از محلول   کاراژینان که در نرمال سالین حل شده است به کف پای راست موش صحرایی نیم ساعت بعد از گاواژ دوزهای مختلف مشتقات (تست) ایجاد می شود و سپس ضخامت کف پا، بخش داخلی تا خارجی توسط کولیس دیجیتال به فاصله زمانی 5/0، 1، 2، 3، 4 و 5 ساعت بعد از تزریق کاراژینان اندازه گیری می شود و ادم توسط تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق کاراژینان اندازه گیری می شود.

 

اثر ضد التهابی توسط درصد مهار ادم توسط فرمول زیر محاسبه می گردد:

 

 

 

: تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق (گروه کنترل)

 

: تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق (گروه تست)

 

 

 

البته یک گروه به عنوان گروه کنترل نیز داریم که فقط کاراژینان را به کف پای موش تزریق کرده و قطر التهاب را در زمان های 0.5، 1، 2، 3، 4 و 5 ساعت بررسی می کنیم.

 

گروه دیگر که به عنوان گروه استاندارد هستند که شامل 5 ترکیب (دیکلوفناک، ایندومتاسین، آسپرین، بروفن و مفنامیک اسید) می باشند به مقدار  به صورت خوراکی به موش داده می­ شود.

 

• ضرورت و اهمیت موضوع

تلاش برای دستیابی به داروهای ضد التهاب جدید با هدف افزایش کارایی و کاهش عوارض جانبی وجود دارد.سیکلواکسیژناز «COX» آنزیمی است که سنتز پروستاگلاندین از آراشیدونیک اسید «A.A» را کاتالیز می کند.از این جهت مهار فعالیت این آنزیم موجب توقف تولید پروستاگلاندین ها می شود و مهار پروستاگلاندین ها باعث بروز اثرات ضد دردی و ضد التهابی می گردد.(1و2) آنزیم سیکلواکسیژناز به دو ایزوفورم به نامهای-1 COX و COX-2 وجود دارد.COX-1 در بیشتر سلولهای نرمال و بافتها یافت شده وظیفه سنتز پروستانوئیدها را بر عهده دارد که در حفظ فیزولوژی نرمال مخاط گوارش,کلیه و همچنین تنظیم فعالیت پلاکت نقش دارد.(3) آنزیم COX-2 به طور معمول در بافت وجود ندارد به طور عمده با تاخیر آزاد می شود. تنها در هنگام صدمه بافتی و التهابی وارد عمل می گردد.از آن جهت سنتز مشتقات فتالیمید به جهت افزایش اثرات ضد دردی و ضد التهابی مورد توجه قرار گرفته است.(4)