وبلاگ

این‌همانی فردی یا هویت شخصی معادل واژه‌ی personal Identity ، یکی از مسائل اصلی مورد بحث در فلسفه نفس است. سؤال از اصل و ماهیت انسان و این‌ که چه عاملی باعث می‌شود فرد از تولد تا زمان مرگش یک شخص باقی بماند و چگونگی تشخیص این استمرار از مباحث مطرح در مسأله این‌همانی شخصی است. سؤال اصلی در این‌همانی شخصی این است که، دلیل منطقی و شرایط کافی برای اینکه فرد P2 در زمان T2 همان شخصP1 در زمان T1 باشد چیست؟ سؤال دیگر این است که با چه شواهد ظاهری یا تجربی و یا احیاناً غیرتجربی ما می‌توانیم حکم به این‌همانی شخصی بدهیم؟ به چه دلیل، ما همان انسان ده سال قبل هستیم؟ چه دلیلی برای اثبات این ادعا داریم؟ عامل حفظ این وحدت در وجود ما چیست؟
از هنگام تولد تاکنون ظاهر بدن ما و حتی بسیاری از سلول‌های بدن ما تغییر کرده است، اما ما باز هم خود را همان فرد گذشته می‌دانیم. ممکن است در این میان بدن ما دچار تغییرات اساسی هم شده باشد: به‌عنوان مثال دست یا پای ما قطع شده باشد، آیا با وجود این تغییرات، ما هنوز همان فرد گذشته هستیم و این‌همانی ما حفظ شده است یا این‌که باید بگوییم ما تنها شبیه به فرد گذشته هستیم. این امر مسلم است که به لحاظ بدنی و ظاهری با فرد گذشته دارای این‌همانی نیستیم، اما آیا این گونه تغییرات باعث می‌شود که ما فرد دیگری باشیم؟ این سؤالات هرچند ساده به نظر می‌رسند ، اما سال های متمادی ذهن فیلسوفان نفس را به خود مشغول داشته است. سؤال از این‌همانی فردی و چیستی آن و چگونگی استمرار آن از جمله پرسش‌های اساسی و رایج در فلسفه نفس یا ذهن است. فیلسوفان ذهن پاسخ‌های متفاوتی به این گونه سؤالات داده‌اند ، اما آن چه مسلم است چگونگی دیدگاه آنان در باب حقیقت انسان تأثیر مستقیمی بر تبیین آنان از مسأله ی این‌همانی دارد؛ به‌عنوان مثال: تجربه‌گرایان و کسانی که حقیقت انسان را تنها به یک جوهر مادی تحویل می‌برند، عامل حفظ هویت فردی انسان را بدن مادی یا یکی از اجزای آن نظیر: مغز نسبت داده‌اند ، اما در مقابل کسانی که حقیقت انسان را جوهری غیرمادی می‌دانند این استمرار را در نتیجه ی استمرار یک جوهر غیرمادی یا همان نفس تلقی می‌کنند به گونه ای که برخی مانند ابن سینا و دکارت تمام حقیقت و این‌همانی انسان را چه در حیات دنیوی و هم در حیات اخروی بر اساس همین نفس مجرد تبیین می کنند ، اما دوگانه انگارانی مانند: ملاصدرا با دیدگاه ویژه خود در باب رابطه نفس و بدن این همانی انسان را در پرتو نفس و بدن هر دو ممکن می سازد.
در مقابلِ دیدگاه قائلان به این‌همانی شخصی، بعضی فیلسوفان استمرار هویت فردی یا وجود یک خود مستمر را نوعی توهم به شمار آورده‌اند. از نظر آنان این تنها یک تخیل است که ما فکر می‌کنیم، انسانی را که اکنون می‌بینیم همان انسان چند لحظه قبل یا انسان چند سال پیش است؛ درست مانند خانه‌ای که ما در مورد آن بگوییم این خانه همان خانه پنجاه سال قبل است. از نظر آنان ما هر لحظه با انسانی جدید یا خانه‌ای جدید مواجه هستیم که تنها شبیه به آن انسان گذشته یا خانه گذشته است. این خطای ذهن انسان است که با مشاهده این تصاویر مستمر و شبیه به هم، چنین وحدتی را توهم می‌کند.
نکته‌ی قابل توجه این است که مسأله ی هویت شخصی، تنها دغدغه‌ی فیلسوفان ذهن نیست بلکه، این بحث ارتباط تنگاتنگی با سایر حوزه‌های علم نظیر: علم اخلاق، حقوق و کلام دارد. با اعتقاد به وجود یک خود مستمر در وجود انسان است که می‌توان انسان‌ها را به لحاظ اخلاقی و حقوقی مسئول کارهای گذشته‌شان دانست؛ باور به چنین استمراری موجب مجازات مجرم حتی پس از سالیان دراز می‌شود. هم‌چنین مسأله ی هویت شخصی در مباحثی مانند: جاودانگی، چگونگی حیات پس از مرگ، عذاب و پاداش نقش اساسی ایفا می‌کند، بدون بیان دقیق چگونگی استمرار فرد انسان در حیات پس از مرگ، هیچ یک از این آموزه‌ها قابل توضیح و تبیین عقلانی نیست.
با توجه به اهمیت بحث این‌همانی شخصی، این پایان نامه به بررسی این مسأله در آراء یکی از مشاهیر فلسفه اسلامی؛ یعنی ملاصدرا پرداخته است.
مباحث این پایان نامه در پنج فصل تدوین گردیده است؛ پس از بیان کلیات در فصل اول، فصل دوم را به‌طور کلی به بررسی مسأله این‌همانی، دیدگاه منکران و معتقدان به آن اختصاص داده‌ایم؛ هم‌چنین در پایان این فصل سعی شده معیار این‌همانی بر اساس آراء صدرا بیان گردد. ادامه‌ی بحث این‌همانی شخصی از دیدگاه صدرا بر بحث اثبات نفس و بررسی چگونگی جاودانگی آن، متوقف است؛ به همین دلیل فصل سوم به بررسی دلایل اثبات نفس و جاودانگی آن در حیات پس از مرگ اختصاص داده‌شده است. فصل چهارم پایان‌نامه به رابطه‌ی میان جاودانگی و این‌همانی و دیدگاه‌های مختلف دراین‌باره می‌پردازد. ازآن جا که انسان شناسی صدرا بر دیدگاه او در باب حرکت جوهری استوار است، فصل آخر را به بررسی این‌همانی و مسأله حرکت جوهری اختصاص داده‌ایم تا مشخص گردد آیا دیدگاه صدرا مبنی بر تغییر لحظه به لحظه نهاد طبیعت با دیدگاه این‌همانی انسان و حفظ هویت او در طول زمان سازگاری دارد یا نه؟
1- طرح کلی تحقیق

 

1-1- تبیین موضوع
انسان تغییرات مادی جهان پیرامونش را، هم‌چنین تغییرات شدید و اضمحلال بدن مادی خود را به‌وضوح درک و دریافت می‌کند؛ ازاین‌رو، سؤال از این‌همانی برای هر انسانی در طول زمان مطرح است. این سؤال که حقیقت وجودی من با وجود تغییرات شدید مادی و بدنی چیست؟ و چه عاملی باعث می‌شود که باوجود این تغییرات، من خودم را انسان واحدی بدانم؟ سؤال اصلی در بحث این‌همانی است.
دانشمندان غربی به ‌ویژه جان لاک به ‌وضوح و آشکار، در آثار خود به‌ نقد و بررسی ملاک این‌همانی انسان پرداخته‌اند و برای آن ملاک‌های گوناگونی ارائه داده‌اند. در میان فیلسوفان غربی اولین کسی که با دغدغه ی فلسفی به‌طور مستقل به این بحث پرداخته است، فیلسوف تجربی مسلک انگلیسی جان لاک بوده است. او اولین باراین بحث را در اثر معروفش به نام Concerning human understanding مطرح کرد؛ بعد از لاک، نظریات مختلفی توسط فیلسوفان غربی به‌عنوان معیار این‌همانی مطرح شد. هیوم دیدگاه لاک را نقد کرد و درنهایت منکر این‌همانی شخصی گردید. برخی فیلسوفان نیز مانند: فلو و هاسپرس هویت شخصی را در حد بدن مادی دانسته و قائل به ملاک بدنی برای آن شدند. عده‌ای نیز مسأله هویت شخصی را فراتر از امر مادی و بدن قلمداد کرده و دیدگاه‌های فراحسی را برای آن برگزیده‌اند. در هر صورت بحث این‌همانی شخصی با این عنوان در آثار فلاسفه اسلامی مطرح نبوده است؛ ، اما به هر حال بحث از حفظ هویت شخصی انسان در کنار تغییرات بدنی از دغدغه‌های مورد بحث در آثار فلاسفه اسلامی است، به‌گونه‌ای که گاه این امر؛ یعنی استمرار هویت شخصی با وجود تغییرات و فساد تدریجی بدن را، یکی از دلایل اثبات نفس عنوان کرده‌اند. در ضمن، این بحث؛ یعنی این‌همانی فردی از مباحثی است که در ذیل بحث معاد در آثار فلاسفه اسلامی مطرح شده است. درهرصورت در حال حاضر بیشتر مباحث پیرامون این‌همانی ترجمه ی مباحث مطرح در فلسفه غرب است و بررسی چندانی پیرامون این بحث در آثار فلاسفه اسلامی صورت نگرفته است.
1-2-سؤال های تحقیق
1- این‌همانی شخصی و ملاک آن بر اساس مبانی صدرا چگونه تبیین می شود؟
2- با توجه به دیدگاه ویژه ی صدرا در باب بدن انسان، می‌توان معیار این‌همانی از نظر وی را، نفس و بدن دانست؟
3- مبانی انسان شناسی و وجود شناسی صدرایی این‌همانی انسان را در طول زمان و در حیات پس از مرگ توجیه می کند؟
1-3-فرضیه‌ های تحقیق
1- این‌همانی شخصی از دیدگاه صدرا همان نفس است که در دو ساحت نفس و بدن ظهور می یابد.
2- هر چند نظر صدرا در باب معیت ذاتی و همیشگی نفس و بدن این‌همانی انسان مرکب از نفس و بدن را به خوبی تو جیه می کند ، اما به هر حال او ملاک این‌همانی را اولا ًو بذات به نفس نسبت می دهد و این‌همانی بدن را در پرتو این‌همانی نفس تبیین می کند.
3- مبانی فلسفی صدرا مانند: رابطه ی اتحادی نفس و بدن، حرکت جوهری و تجرد خیال و عوالم تشکیکی وجود، دیدگاه وی در رابطه با این‌همانی شخصی را به خوبی تبیین و توجیه می کند.
1-4-سابقه و پیشینه تحقیق
کتب و مقالات متعدد انگلیسی مربوط به بحث این‌همانی موجود است که از آن میان می‌توان به کتاب‌های Personal Identity اثر ریچارد سویین برن و سیدنی شوماخر؛ هم‌چنین Personal Identity اثر هارولد نونان اشاره کرد. اما تاکنون کتاب و پایان‌نامه مستقلی در باب این‌همانی شخصی به زبان فارسی یافت نشده است، هرچند که در کتب متعدد فارسی بخش هایی به این بحث اختصاص یافته است که از آن میان می‌توان به کتاب‌های جاودانگی اثر رضا اکبری و حیات جاودانه از آقای امیر دیوانی اشاره کرد. از میان کتب ترجمه شده هم کتاب مبانی مابعدالطبیعه بروس آونی و عقل و اعتقاد دینی اثر مایکل پترسون و دیگران قابل ذکر است. هم‌چنین مقالات کمی که به‌صورت مستقل به این بحث پرداخته شده باشند، یافت شده است از آن میان می‌توان به مقاله هویت شخصی نگاهی به چند رویکرد رایج از آقای حسین شیخ رضایی و این‌همانی شخصی از مرتضی شاهرودی و وحیده فخر نوقانی اشاره کرد. به همین دلیل اختصاص پایان‌نامه‌ای مستقل به موضوع این‌همانی کاری جدید در این حوزه است، همان‌طور که اشاره گردید تاکنون مسأله این‌همانی در آثار فلاسفه مسلمان مورد بررسی و نقد صورت قرار نگرفته است؛ ازاین‌رو بررسی این مسأله در آراء ملاصدرا از نوآوری‌های این پایان‌نامه است.
1-5- ضرورت انجام تحقیق
مسأله این‌همانی فردی از مباحث بسیار مهم در فلسفه نفس است. بررسی این بحث نتایج بسیار گسترده و مهمی در سایر مباحث نظیر بحث جاودانگی، چگونگی حیات پس از مرگ، اخلاق و بسیاری از عقاید دینی مانند: عذاب و پاداش اخروی دارد. به‌گونه‌ای که با انکار این‌همانی فردی یا یک خود مستمر در وجود انسان، اعتقاد به بسیاری عقاید دینی مانند: معاد ، عذاب و پاداش اخروی امری محال به نظر می‌رسد. در سایه اثبات این‌همانی فردی و حضور یک خود مستمر در وجود انسان، بسیاری از عقاید دینی و حتی مسائل حقوقی در این جهان قابل بحث است؛ ازاین‌رو بررسی مسأله این‌همانی فردی و یافتن ملاکی برای آن و گشودن مسائل مبهم آن، می‌تواند ما را در تبیین بهتر این مسائل یاری دهد.

 

1
1-تعریف مساله و بیان سوالهای اصلی تحقیق 2
2-فرضیه‌های تحقیق 5
3- روش، انگیزة و منابع تحقیق 6
4- مروری بر فصول رساله 8
کلیات 11
1-تاریخچة موضوع معقولیت 12
2- تاریخچة موضوع عقل 17
3-کتابشناسی ابن سینا 23
4- مسایل محوری عقل و عقلانیت نزد ابن سینا 24
یادداشتهای کلیات 29
بخش اول: ابن سینا 32
فصل 1: عقلانیت در فلسفه مغربی ابن سینا 33
1-1- ماهیت علم و باور 34
2-1- رابطه انواع بدیهیات و وضوح 37
3-1- عقلانیت در برهان 45
4-1- عقلانیت در نظریه توجیه ابن سینا 49
5-1- جمع بندی و نتیجه 54
یادداشتهای فصل اول 56
فصل 2- عقلانیت در فلسفه مشرقی ابن سینا 60
1-2- تدرج و تشکیک در نفس 61
2-٢- ماهیت عقل 64
3-2- عقل قدسی 69
4-2- تدرّج و تشکیک معنای عقلانیت در حقایق دینی و عرفانی 71
5-2- اندیشه‌های تمثیلی و عرفانی ابن سینا 77
6-2- مصادیق تشکیک معنای عقلانیت در داستانها و سه نمط آخر اشارات 83
7-2-جمع‌بندی و نتیجه 93
یادداشتهای فصل دوم 98
بخش دوم: ویتگنشتاین 108
فصل 1- ویتگنشتاین و رویكرد متفاوت در فلسفه 109
1-1- تعریف فلسفه 110
2-1- فلسفه یگانه ویتگنشتاین و نقد فلاسفه 113

 

3-1- فلسفه در دو دوره حیات فکری ویتگنشتاین 118
4-1- جمع‌بندی و نتیجه 123
یادداشتهای فصل اول 126
فصل 2: گرامر زبان 129
١-2- گرامر سطحی وعمیق 130
2-2- تغییر گرامرعمیق و معقولیت 134
3-2- معقولیت و سولیپسیسم یا تنهاخودباوری 137
4-2- جمع بندی و نتیجه 146
یادداشتهای فصل دوم 149
فصل 3: معناداری و معقولیت 153
١-3- فرق معناداری و ارزش صدق 154
٢-3- معقولیت گزاره های ارزشی(4) 155
٣-3- معقولیت و معناداری شک 159
4-3- معقولیت، بازی زبانی وشکل زندگی 161
5-3- معقولیت در دیدن به منزله 167
6-3- جمع بندی و نتیجه 171
یادداشتهای فصل سوم 173
فصل 4- معقولیت باور دینی 175
1-4- ماهیت باور 176
2-4- ماهیت باور دینی 180
3-4- معقولیت باور دینی 186
4-4- آرای بعضی از پیروان ویتگنشتاین 200
٥-٤-تفسیرها و نقدها 206
6-4- جمع بندی و نتیجه 223
یادداشتهای فصل چهارم 227
بخش سوم: وجوه تشابه و تفاوت 234
فصل 1: مشابهت در دیدگاه ها، مواضع و رویکردهای ابن سینا و ویتگنشتاین 235
فصل 2: اختلاف در دیدگاه ها، مواضع و رویکردهای ابن سینا و ویتگنشتاین 245
یادداشتهای بخش سوم 256
نتیجه 260
منابع فارسی و عربی 265
منابع انگلیسی 272
پیوست: ترجمه فارسی رساله الطیر 279

 

 

 

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

 

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

 

موجود است

:
امروزه در ایران و سایر كشورهاى اسلامى، اندیشه‌هاى انتقادى روشنفكران به دیدگاه سنتى دین، مورد توجه بخش مهمى از طبقات گوناگون جامعه، به خصوص اقشار تحصیل كرده و نسل جوان قرار گرفته است. چشم پوشى و كم توجهى به این دگرگونى های فرهنگى، نه تنها از قدرت آن نمى‌كاهد، بلكه زمینه را براى پیشرفت آسان، بى دغدغه و فارغ از نقد آن فراهم مى‌سازد. از این رو، بر داعیه داران اسلام بخصوص دانش‌پژوهان حوزه و دانشگاه واجب است بعد از آگاهى و اشراف براندیشه‌ها و نقدهاى نوینى كه امروزه متوجه آنان است، اشتباهات و انحرافات را در بسترى آكنده از علم و حلم حكیمانه پاسخ دهند. و زمینه را هم برای آن اندیشه ها و هم براى نقدی که به آنان وارد استفراهم کنند چه آنکه مهم ترین علت از علت های رکود علم تکروی کردن و تک صدا بودن نظریه ها و فرضیه های علمی است.

 

موضوع تحقیق:
موضوع این پایان نامه مسئله مهم و نو و در عین حال چالش برانگیز ” دو نظریه انسان دینی، یا دین انسانی ” است. این مسئله از مباحث جدید و نو پیدای دین پژوهان مدرن است، که امروزه در حوزه فلسفه دین و کلام جدید اهمیت خاصی پیدا کرده و نظر دین پژوهان و اندیشمندان دینی و حتی اندیشمندان غیر دینی را به خود جلب کرده، که هر کدام از منظرهای مختلف، جوابی متفاوت به این مسئله داده اند.

 

اهمیت موضوع:
همانطور که ذکر شد یكى از مباحث مهم فلسفه دین، موضوع انسان و دین و چگونگى ‏رابطه آنها است. رابطه انسان و دین زمانى درست ترسیم مى‏شود كه ‏حقیقت دین و حقیقت انسان به خوبى شناخته شود، وقتى حقیقت دین وانسان، درست تبیین گردید، پیوند انسان و دین نیز به خوبى روشن‏مى‏شود. سر اینكه در آغاز بحث ‏باید حقیقت دین وانسان تبیین شود آن ‏است كه اولا شناخت هر مركبى متفرع بر شناخت اجزاء آن مركب است و ثانیا با شناخت طرفین ارتباط روشن مى‏شود كه دین چگونه انواع ‏روابط انسان، یعنى رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با انسان‏هاى دیگر، رابطه انسان با طبیعت و جهان آفرینش و رابطه ‏انسان با خود را تنظیم كند. مهم ترین وظیفه انسان امروزی در شناخت بهتر دین، شناخت دقیق «گستره پاسخگویی آن به نیازهای انسان بویژه انسان معاصر» می‏باشد. همان‏گونه که گزینش عاطفی و عرفی یک پدیده مسبوق به وجود عاطفه، قبول فرایند جبری و تسلیم به مشهورات عرفی می‏باشد، گزینش عقلی آن نیز مسبوق به علم و آگاهی مستدل از سازه‏های آن پدیده و لوازم و تبعات برخاسته از آن می‏باشد. آگاهی از این که چه نیازها و توقعات انسانی به وسیله دین محقق می‏شوند، و دین در برآوردن کدام حاجت بشری بی بدیل و بی رقیب است، در دینداری افراد و جامعه نقش اساسی دارد. البتّه دینداری و دین‏مداری محقّقانه، نه مقلّدانه؛ خودیاب و خودفهم، نه پدریاب و پدرفهم. لذا ضروری است، در عصری که عصر ماهواره‏ها و انفجار اطلاعات است که حیات اجتماعی با برنامه‏ ریزی‏های دقیق، ریز و فراگیر سامان‏یافته و جامعه در قالب نهادها و سازمان های پیچیده که

 هر یک قوانین و آثار بخصوص خویش را دارند، تشخص پیدا کرده است، زندگی افراد در کنار این که از جهتی دارای فردیت افزون شده است، ولی از جنبه دیگر بقاء آن فردیت در شبکه‏ای به هم پیوسته، با حیات فردی و اجتماعی جامعه‏ای که در آن زیست می‏کنند و هم با حیات جامعه جهانی، ارتباط پیوسته و ناگسستنی دارد.

در چنین جامعه‏ای استمرار، ثبات و کارآمدی هر جریان؛ خواه دینی ـ فرهنگی، خواه سیاسی ـ اقتصادی و… در گرو آن است که حدود و قلمرو زیست و پاسخگویی‏اش به پرسشهای فراروی قرار گرفته و توانمندی اش در حل مشکلات و بحرانها، معین و روشن باشد و همین ویژگی سبب می‏شود تا جریان را به صورت یک نظام در آورد و در چنین وضعیتی کارآیی آن چند برابر می‏شود و شکنندگی آن از میان می‏رود. و با تعیین قلمرو دین و انسان است که سوال اساسی «انسان دینی است؟ دین انسانی است؟» جواب روشن پیدا می کند چه اینکه با دست یازیدن به حدود قلمرو دین می توان بحث کرد که دین در تمام ساحت ها معنوی انسان خدمت گذار است.
شاید دور از انصاف نباشد که بگوییم از عوامل مهم رویکرد مردم به فرهنگ مدرن، روشن بودن قلمرو تحت پوشش آن وتوانمندی اش در ارائه روشها و برآوردن نیازهای جوامع بوده است. البته این بدان معنی نیست که این فرهنگ پیامدهای منفی و ناکارآمد نداشته است. لذا برای ضرورت این بحث اگر تنها همین یک عامل هم باشد، کافی است که قلمرو دین و جهت ارتباط اش با انسان روشن شود.

 

اهداف:
اصل انگیزه در روانشناسی و علت غایی در فلسفه توجه به اهداف وغایات در مباحث علمی است. دو نظریه انسان دینی است؟ یا دین انسانی است؟ هم از مباحث مهم فلسفی است. بنابراین اهداف عالیه ای که بر این موضوع مترتب است، عبارت است از: کشف نیازهای واقعی انسان، تفکیک نیازهای دینی از نیاز های غیر دینی،تعییین محدوده و قلمرو دین، که آیا سعادت اخروی تنها را باید از دین انتظار داشت یا علاوه بر سعادت اخروی در امور دنیوی هم دستگیری از انسان خواهد کرد.
پرسش های پژوهش:
برخی بر این باورند که دین (یعنی شریعت یا متون دینی) تحول پذیرند و با تکامل سایر معارف بشری دین هم متحول می شود و چه بسا حکمی در زمانی برای مردمی لازم و از مسلمات و ضروریات دین به شمار می آمد ولی در زمان دیگر لازم الاجراء نباشد، و حکمی دیگر جایگزین آن شود، به اصطلاح احکام در خدمت انسان هستند، نه مردم برای احکام، لذا اگر خواست مردم تغیییر پیدا کرد، احکام هم بابد عوض شوند.
در مقابل این نوع قرائت از دین، قرائت غیر انسانی یا فوق انسانی از دین و دین داری قرار دارد، و آن این است که بگوییم دین مجموعه ای از علوم و احکام غیبی است که از عالم غیب وارد زندگی انسانها شده و انسان هر چه را دارد با آن عاملی بسنجد که از غیب وارد شده و صحت و سقم آن مسائل را با عامل غیبی مشخص کند. لذاسعی خواهد شد که موضوع انسان و دین و چگونگی رابطه آنها مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد، که آیا دین برای خدمت به بشر آمده یا بشر برای خدمت به دین آمده است؟ به عبارت دیگر انسان باید در خدمت دین باشد و برای دین؟ یا که دین برای انسان ودرخدمت انسان باشد؟و با جواب دادن به این سوال مهم و اساسی بحث رسالت اصلی دین و تعیین قلمرو آن و به تبع انتظارات بشر از دین آغاز می شود، که آیا انتظارات بشر در قلمرو دین حداقلی است؟ یا حداکثری است؟ لذا بر این مبنا سوال های این پژوهش عبارت اند از:

 

سوال اصلی:
آیا انسان باید در خدمت دین باشد یا اینکه دین در خدمت انسان و برای انسان باشد؟

 

سوالات فرعی:
1.) رسالت اصلی دین چیست؟
2.) انتظارات بشر در حوزه قلمرو دین اقلی است یا اکثری؟
3.) رابطه دنیا با آخرت چگونه است؟
4.) قلمرو دین علاو ه بر کارکرد های اخروی و آن دنیایی، مسائل دنیوی را نیز شامل است؟
5.) نیاز های واقعی انسان کدام است؟
فرضیات:
از منظر جهان بینی توحیدی پیدایش انسان با دین ورزی همراه بوده است و اصولا دین در فطرت آدمی ریشه دارد. چنانکه سرچشمه آن نیز وحی و الهام الهی است. وحیانی و توحیدی بودن دو ویژگی بارز دین در جهان بینی توحیدی است. فرضیه ای که پژوهش حاضر در صدد اثبات آن است، این است؛ که انسان هم از جنبه زندگی دنیوی به دین نیاز دارد و هم از جنبه زندگی اخروی و هم از منظر حیات فردی و هم زندگی اجتماعی، و این دین است که می تواند در ساحت های گوناگون انسانی خادم وی باشد و حوائج وخواسته های انسان را به بهترین شکل ممکن پاسخ گو باشد، بدین معنی که دین ورزی یک کار انسانی و بشری است و چون اینگونه می باشد دین نمی تواند نفی کننده انسان باشد.

حمد و سپاس خداوندی را سزاست كه شدت ظهورش او را مخفی ساخته است. حقیقت آن است که در این عبارت که هیچگونه شکی در آن نمی باشد هر موجودی که دارای نفس باشد اعم از نباتی و حیوانی و ناطقه ، بدنبال کمال نهایی می باشند که بعضی از این موجودات مانند نبات و حیوان کمال نهایی آنها تا یک قلمروی است و تنها انسان یا چیزی شبیه به انسان است ، یعنی موجودی که دارای عقل و اختیار باشد و در مرتبه دیگری از وجود باشد که تا به آن غایت نهایی خود یعنی بیرون آمدن از کثرت و تا رسیدن به آن وحدت ناب و صرف لحظه ای قرار و آرام ندارد که ما این مسئله را به بداهت در خود و دیگران در می یابیم.
بنابرین باید گفت هدف و غایت یکی است ولی بعضی بیراهه می روند و تعداد اندکی که این مسیر را به درستی می پیمایند.یافتن حقیقت چیزی است که همواره هر کسی بدنبال آن است «هر انسانی طالب حقیقت است» که این خود یک قضیه موجبه کلیه است .لذا ما بر حسب تمایل درونی ، موضوعی که انتخاب نموده ایم مثل افلاطونی است. هر جا سخن از افلاطون به میان می آید واژه مثل، در ذهن تداعی می شود. و هر گاه سخن از مثل به میان می آید نام افلاطون به ذهن متبادر می شود.گویی چنین است که این دو واژه دارای تقابل تضایف اند.افلاطون تلاش می نماید با اثبات مثل طرحی نو در معرفت پیش روی بشر بگشاید و جهان هستی را از آن زاویه به تماشا بنشیند لذا با توجه به انگیزه و علاقه درونی ام این موضوع را برگزیدم.
برداشت اینجانب آن است که در این زمینه شاید بتوانم کار مفیدی انجام دهم. یكی از ویژگی های ذاتی بشر اعم از فلاسفه و دیگر انسان ها همواره دست یابی به حقیقت بوده است و در این راستا عده ای برای یافتن حقیقت، مقوله «معرفت» و چگونگی حصول آنرا پیش رو كشیدند و از آنجائیكه معرفت درست و یقینی به عنوان دانشی درست و مطمئن را نمی توان در میان محسوسات بدست آورد چونكه پیوسته در معرض تغییرند لذا باید به اموری ثابت و جاودان دست پیدا كنیم كه در معرض تغییر و زوال نباشند لذا این امر نگارنده را بر آن داشت كه این مهم را در مثل افلاطونی جستجو و بررسی نماید لذا دیدگاه دو فیلسوف بزرگ اسلام را كه یكی از آندو از مخالفین مثل «ابن سینا» و دیگری یكی از مدافعین مثل «صدرالمتألهین»، برایم بسیار اهمیت داشت برگزیدم و بر آن شدم تا جایی كه بضاعت علمی ام اجازه دهد دیدگاه های هر كدام را بررسی نمایم.
فصل اول :
کلیات و مفاهیم
1.1.1- بیان موضوع تحقیق :
مثل افلاطونی یکی از مسائل غامض و پیچیده است که فلاسفه بعد از خود را به نزاع های فکری کشانده است ، به گونه ای که فیلسوفی نیست مگر اینکه در این مسئله تعمق و غور نموده است.عده ای آن را نقد نموده اند و عده ای آن را اثبات یا ابطال نموده اند و قطعا دسته ای از بزرگان فلسفه در این مساله در گرداب اضطراب فرو رفتند.
برداشت ما از دیدگاه افلاطون چنین است چونکه در عالم محسوسات و ماده همه چیز در حال تغییر و تحول است و هیچ پدیده ای وضعیت ثابت ندارد لذا در عالم محسوسات نمی توان به چیز ثابتی دست پیدا کرد بطور خلاصه از دیدگاه او معرفت حقیقی دارای دو ویژگی است:
الف- خطاناپذیر بودن

 

ب- به امور پایدار و ثابت تعلق داشتن
بنابراین حواس ما از یک طرف، در معرض خطا و لغزش هستند و از سوی دیگر با اموری سر و کار دارند که نمی توان ثبات و پایداری را در آنها سراغ گرفت لذا به این دلیل ، ادراک حسی را شایسته عنوان معرفت نمی دانند لذا برای معرفت حقیقی افلاطون راه حل تازه ای ارائه نمود که به نظریه «مثل» شهرت داردکه از دیدگاه او از سطح حواس باید فراتر رویم و از «عقل» مدد جوئیم چونکه عقل اگر به درستی از آن استفاده شود خطاناپذیر است و با استمداد از عقل می توان به امور ثابت و پایدار رسید.
1 .1. 2- سوالات اصلی تحقیق
1- انکار مثل از سوی ابن سینا و اثبات آن از سوی صدرالمتألهین چه تاثیری در معرفت و شناخت اشیاء دارد؟
2- اتحاد فرد مادی و فرد مجرد ماهوی است یا وجودی؟
3- آیا مثل دارای وجود خارجی و عینی اند یا صرفا مفاهیمی اعتباری و ذهنی اند؟
4- دیدگاه ملاصدرا در باب مثل و تأثیر آن در معرفت شناسی صدرایی چیست؟

 

پاسخ های اجمالی به سؤالات :
پاسخ سؤال 1 : با توجه به اینكه متعلق معرفت مجردات هستند اثبات یک سلسله عرضی از عقول است كه نسبت به یكدیگر علیت ندارند و حقیقت افراد مادی عالم دیگر است كه آن عقول تدبیر كننده ی افراد مادی هستند.
پاسخ سؤال 2 : با توجه به مغایرت اتحاد و عینیت، به یک اعتباری اتحاد می تواند هم ما هوی باشد و هم وجودی.
پاسخ سؤال 3 : مثل موجوداتی عینی و مجرد هستند که ذهن قادر است روگرفتی از آن موجودات اعتبار نماید.
پاسخ سؤال 4 : صدرالمتالهین از مثل تحت عناوین مجردات تام و مثل نوریه تعبیر می نماید و تأثیر آن در معرفت شناسی با توجه به تشکیک وجود و اصالت داشتن وجود روشن می شود.

 

1.1. 3- پیشینه تحقیق :
در بررسی پیشینه ی تحقیق می توان به طور اختصار این گونه بیان داشت هرچند از سقراط آثاری به صورت نوشتار در دست نیست ولی می توان این گونه داوری نمود كه سقراط با تعاریف كلی سر و كار داشت و می خواست از هر چیزی تعریفی ثابت به دست آورد. فردریک کاپلستون در کتاب تاریخ فلسفه به دیدگاه سقراط می پردازد و چنین می آورد که سقراط به این حقیقت توجه كرد كه مفهوم كلی یكسان باقی می ماند. جزئیات ممكن است تغییر كنند لیكن تعریف ثابت است.
لازم به یاد آوری است كه افلاطون همان طوری كه در بحث های اینجانب آمده است آنها را تنها مفاهیم نمی داند بلكه بیان می دارد كه آنها دارای عینیت هستند.
ارسطو یكی از مخالفین سرسخت مثل است كه دلایلی را بیان داشته است که در کتاب تاریخ انتقادی فلسفه یونان نوشته استیس آمده است مهمترین اعتراض ارسطو به نظریه ی مثل، كه از هر لحاظ همه ی ایرادهای دیگر را در خود جمع نموده است آن است كه بنا بر فرض این نظریه، مثل ذات اشیاء هستند ولی با این حال افلاطون آن ذوات را بیرون از خود اشیاء قرار می دهد، ذات یک شیء باید در خودش باشد و نه بیرون از آن. در ادامه مطلب ابن سینا از جمله آن دسته افرادی است كه به صراحت به انكار مثل افلاطون می پردازد و دلایلی را اقامه می نماید.
در ادامه مطلب سهروردی در حکمت اشراق نوشته یحیی یثربی بحثی دارد تحت عنوان ارباب انواع و این گونه بیان می دارد :
انواع موجود در جهان ماده حاصل تصادف نیستند، می بینید از انسان جز انسان و از گندم جز گندم پدید نمی آید، این دوام و استمرار انواع، تصادفی نیست. این نظام مستمر، معلولِ تصورات نفوس آسمانی نیز نمی باشند، برای این كه تصورات آنها از انوار برین است، زیرا آنها نیازمند علت های برتر از خودشان هستند. ملاصدرا جزو آن دسته از فلاسفه است که از مثل طرفداری می نماید و در کتاب اسفار از آنها به عنوان مثل نوریه یاد می نماید و دلایلی را اقامه می نماید. خلاصه اینکه غالب فلاسفه بحث مثل افلاطونی را در لابلای آثارشان اورده اند و این بحث را به صورت جدی مطرح کرده اند.

افزایش فشار خون یکی از شایع ترین بیماری های عصر حاضر با عوارض متعدد می باشد. فشار خون بالا یک عامل خطر عمده برای بیماری عروق کرونر قلب، نارسایی احتقانی قلب، سکته مغزی و بیماری کلیوی است. بروز فشار خون بالا با افزایش سن شایع تر می شود و همچنین شیوه زندگی به عنوان مثال الگوی غذایی به عنوان عوامل موثر بر فشار خون بالا نقش دارند (Hermansen. 2000).

 

گروه های مختلفی از داروهای ضد فشار خون وجودارند که شامل دیورتیک ها، ضد آدرنرژیک ها، متسع کننده های عروقی و مهار کننده های آنزیم آنژیوتانسین می باشند. درمان بر پایه­ گیاهان دارویی به طور معمول در مقایسه با درمان بر پایه­ داروهای شیمیایی، ارزان­تر، آسان­تر و در دسترس­تر است و در برخی از موارد عوارض جانبی کمتری را به همراه دارد. از طرفی تمایل مردم به مصرف داروهای گیاهی بیشتر از داروهای شیمیایی است.

 

همزمان با پیدایش انسانها، استفاده از گیاهان دارویی نیز آغاز شد. با مطالعه در تمدن قدیمی به استفاده از گیاهان دارویی به عنوان دارو، سم، مواد پاک کننده و رنگ، بر می خوریم. تاریخچه گیاهان دارویی به طور دقیق مشخص نیست و در طول تاریخ استفاده از گیاهان دارویی با خرافات و آداب خاصی همراه بوده است. مصری ها وچینی ها از اولین اقوامی هستند که از حدود 2700 سال پیش از میلاد مسیح از گیاهان به عنوان دارو استفاده می کردند. تئوفراست یکی از شاگردان ارسطو بنیانگذار مکتب درمان با گیاه است. دیوسکورید در قرن اول میلادی مجموعه ای را مشتمل بر خواص دارویی 600 گیاه جمع آوری نمود که این اثر منشا بسیاری از مطالعات در قرون بعد گردید. در قرن هشتم تا دهم میلادی بوعلی سینا و محمد زکریای رازی سبب توسعه دانش درمان با گیاه شدند. در قرن 18 و اوایل قرن 19 محققان پیشرفت قابل توجهی در خالص سازی و شناسایی ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان داشته و موادی را به صورت فرآورده های دارویی برای مصرف عرضه کردند اما در قرن نوزدهم داروهای شیمیایی به سرعت جایگزین بسیاری از داروهای گیاهی گردید. سپس در اواخر قرن بیستم عوارض جانبی و مضر داروهای شیمیایی سبب رویکرد دوباره دانشمندان به گیاهان دارویی شد به طوری که این دوره را رنسانس گیاهان دارویی نامیدند. مقایسه مواد شیمیایی ساخته دست بشر با مواد شیمیایی موجود در گیاهان، قطره ای در مقابل اقیانوس است (ولاگ و استودولا، 1376؛ دگلو، 1363). گردو یکی از قدیمی ترین گونه های گیاهی می باشد که در روی کره زمین وجود داشته است. طبق بررسی های دیرین شناسی و گرده شناسی، گونه های مختلف گردو از دوران سوم زمین شناسی یعنی دوره ترشیاری[1] در روی کره زمین وجود داشته ا ست.

 

ت که مهمترین گونه آن Juglans regia L. می باشد (شکل1-1)                                                         شکل1-1 گردو

 

در ایران تنها گونه­ J. regia L. می روید و بیشتر در نواحی شمالی- غربی و جنوبی کشور گسترش دارد. از این گیاه در طب سنتی با نام عربی جوز نام برده شده و درخت آن را به زبان فرانسوی Noyer cimmum و به انگلیسی Walnut tree نامیده اند.

 

ترکیبات فعال موجود در برگ گردو

 

برگ گردو دارای ترکیباتی نظیر اسیدهای فنلی و فلاونوییدها می باشد و مهم ترین فلاونوئیدهای موجود در برگ گردو كوئرستین گالاكتوزید، كوئرستین پنتوزید ، كوئرستین آرابینوزید ، كوئرستین گزیلوزید و كوئرستین رامنوزید می باشند. برگ های این گیاه محتوی تانن، اسیدهای چرب ضروری، اسید اسكوربیك، فلاونوئیدها، اسید كافئیک و اسید پاراكوماریک می باشد (Pereira, 2007) و (Sharafati, et al. 2010). همچنین برگ های گیاه محتوی مشتقات نفتالن بخصوص 5- هیدروكسی1و 4نفتوكینون نیز می باشد. ژوگلون تركیبی نفتوكینونی است كه در برگ تازه و پوسته سبز میوه درخت گردو یافت می شود. ژوگلون بارزترین ماده موجود در اندام های مختلف گیاه گردو، با فرمول C10H5O2(OH) و وزن مولكولی 16/174 می باشد كه پیش ماده آن ، گلیكوزیدی است كه به صورت پیوند شده در اندام های هوایی بویژه برگ ها وجود داشته و سپس در اثر هیدرولیز به ژوگلون تبدیل می شود (Fukuda, et al. 2003، Amaral, et al. 2004).

 

خواص فارماکولوژیک گیاه گردو

 

گردو علاوه بر مصارف خوراکی، در طب سنتی نیز کاربرد­های فراوانی دارد. از برگ­های آن برای درمان دردهای روماتیسمی، تب، دیابت و درمان کم خونی استفاده می شود (Papoutsi, et al. 2008). تحقیقات همچنین نشان دادند از ریشه درخت گردو برای درمان دیابت، از گل­های آن برای درمان مالاریا و درد­های ناشی از رماتیسم، از مغز گردو در درمان سنگ کلیه استفاده می شود (Pereira, 2007).

 

تاپسل گزارش داده چربی موجود در مغز گردو باعث افزایش HDL (High-density lipoproteins) و کاهش LDL (Low-density lipoproteins) خون می شود و برای سلامت قلب مفید می باشد .(Tapsell, et al. 2004)

 

فصل دوم

 

– ی بر تحقیقات پیشین

 

2-1- مطالعات انجام شده در رابطه با اثرات گردو

 

جوادی و همکاران در سال 1392، نشان دادند که عصاره پره گردو باعث کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی می شود. همچنین این عصاره سبب افزایش سطح رنین پلاسما و کاهش قابل توجه نسبت آلدوسترون به رنین گردیده است.

 

ضیایی و همکاران در مطالعه ای در سال 1385، نشان دادند که عصاره اتانولی پوسته نازک اطراف مغز میوه گردو تازه می تواند 40 درصد آنزیم ACE را مهار کند.

 

 

Boelkin و همکاران در سال 1968، نشان دادند ژوگلون تاثیر معنی داری بر فشار خون، ضربان قلب و EKG ندارد.

 

Balasuriyaو Rupasinghe در سال 2011، نشان دادند فلاونویید های گیاهان در شرایط in vitro موجب مهار فعالیت ACE می شود و در تنظیم فشار خون بالا نقش دارند.

 

2-2- هدف

 

باتوجه به محدودیت مطالعات صورت گرفته در زمینه اثر عصاره برگ گردو بر فشار خون و سایر پارامترهای قلبی عروقی در تحقیق حاضر اثر عصاره برگ گردو بر روی فشار خون و سایر پارامترهای قلبی عروقی موش صحرایی مد نظر است.

 

فصل سوم

 

– مواد، وسایل و روش کار

 

-1- مواد

 

موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار

 

• غذای موش (خریداری شده از شرکت جوانه خراسان)

 

• عصاره آبی الکلی برگ گردو

 

• یورتان (Sigma, USA)

 

• استیل کولین (England)

 

• آدرنالین (Merck آلمان)

 

• الکل (شرکت کیمیا الکل زنجان)

 

• سدیم کلراید (Merck آلمان)

 

• پتاسیم کلراید (Merck آلمان)

 

• سرم قندی نمکی (دکستروز ۳٫۳% و سدیم کلراید ۰٫۳%)

 

• آب مقطر

 

• کپسول اکسیژن

 

• نخ جراحی

 

• پنبه

 

• گاز استریل

3-2- وسایل

 

دستگاه Power lab مجهز به Bridge amplifier، Recorder و Transducer )ساخت کشور Australia)

 

• قفس نگهداری حیوان

 

• وسایل تشریح (قیچی، پنس در اندازه های مختلف، پنس هموستات استریت، قیچی رگ بر، سینی تشریح )

 

• ماشین ریش تراش (MOSER, Germany)

 

• میز جراحی

 

• استریو میکروسکوپ

 

• دماسنج رکتال

 

• سمپلر

 

• سرسمپلر

 

• ترازو

 

• اپندورف

 

• یخچال

 

• کامپیوتر

 

• سرنگ ( انسولین، شماره 2 و شماره 5)

 

• فشار سنج جیوه ای

 

• کانول

 

• پیپت و پیپتور

 

• بشر

 

• قیف

 

• کاغذ صافی

 

• پارافیلم

 

• پتری دیش

 

• ورتکس

 

• ویال

 

• آسیاب برقی

 

• انکوباتور

3-3- تهیه و نگهداری موش صحرایی

 

تعداد 15 سر موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار با محدوده ی وزنی بین 180-250 گرم از مرکز پرورش حیوانات موسسه سرم سازی رازی شیراز تهیه و به اتاق حیوانات بخش زیست شناسی دانشکده علوم منتقل گردید (شکل3-1). موش ها به مدت یک هفته در شرایط کنترل شده نور (12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی) و حرارت 22±3 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. در طول مدت نگهداری حیوانات به آب و غذای کافی دسترسی داشتند.

 

3-4- عصاره گیری به روش ماسراسیون یا خیساندن

 

ابتدا برگ گردو از شهر شیراز جمع آوری شد، سپس توسط استاد گیاه شناسی دانشکده  علوم شیراز مورد شناسایی علمی قرار گرفت و نمونه سند آن به شماره 25050 در هرباریوم دانشگاه شیراز نگهداری می شود. جهت عصاره گیری برگ ها ابتدا شسته سپس در سایه خشک و توسط آسیاب برقی پودر شدند. سپس پودر حاصل برای تهیه عصاره به یک ظرف مناسب (بشر ml 1800) منتقل گردید و به میزان کافی اتانول 70 درصد به پودر اضافه گردید تا فضای بین پودر را پر کند و به طور کامل حلال سطح آنرا بپوشاند سپس با پارافیلم سطح ظرف پوشانده شد و به مدت 24 ساعت به همین حالت گذاشته شد بعد از 24 ساعت محلول روی سطح پودر توسط قیف و کاغذ صافی، صاف گردید و در بشر جداگانه ای نگهداری شد به رسوب باقیمانده مجددا اتانول 70 درصد اضافه شد و بعد از گذشت 24 ساعت محلول صاف گردید و به محلول بدست آمده از 24 ساعت اول اضافه شد. مجددا این مراحل برای بار سوم تکرار شد و در انتها تمام محلول های بدست آمده مجددا صاف شدند. محلول فیلتر شده در ظروف پتری دیش به انکوباتور با دمای 37درجه انتقال داده شد تا کاملا خشک شده و به حالت پودر تبدیل گردد