وبلاگ

:

 

به طور کلی، آنچه در ادبیات علمی داخل و خارج کشور مغفول مانده ، نقش سازمان های ایمان محور ( سام ) در مدیریت و توسعه پایدار محله های شهری است . این سازمان ها که به دو دسته قدسی و غیر قدسی تقسیم می شوند به دلیل ظرفیت ایمانی اش دارای اثر بخشی مضاعف نسبت به دیگر سازمان ها هستند . سازمان های ایمان محور، به سازمان،گروه ، برنامه یا پروژه ای اطلاق می شود که خدمات انسانی را به وسیله عامل ایمان تنیده شده با خدمات ارائه می دهد . از یک طرف این سازمان ها همواره زمینه ساز و تقویت كننده هویت ، خاطره های معنوی و حس تعلق به مكان ، مشارکت  و تقسیم کار در شهرها و محله های مختلف جهان می باشند و از طرف دیگر به دلیل گستردگی ابعاد و تغییر ماهیت مسائل شهری و محله ای و پیچیدگی این مسائل، جامع نگری و توجه به ابعاد و جنبه های مختلف مسئله به منظور حل پایدار آنها (از جمله توجه و آگاهی به اثرات عملكردی اجتماعی-اقتصادی، آموزشی و زیست محیطی این نوع سازمان های محلی)را اجتناب ناپذیر ساخته است.

 

در ایران نیز آنچه به طور قطع می توان از آن یاد کرد ، این است که استفاده از ظرفیت مشارکت محله ای ( با همکاری سازمان های محله محور  )  همراه با ایمان می تواند بسیاری از مشکلات غیر قابل حل را جبران نماید . از این رو یکی از کارآمد ترین ابزار های اجرایی سیاست های دولتی ، سازمان های غیر انتفاعی هستند و سازمان های ایمان محور بارزترین جلوه این سازمان ها می باشند که به دلیل انگیزه های درونی و ایمانی شان به طور مضاعف ظرفیت اجرای خط مشی ها را دارند .

 

در این رساله هم ضمن استخراج دیدگاه های ایمان گرایی در حوزه سازمان های ایمان محور، به مهم ترین کارکردهای این سازمان ها در جهان و ایران و محلات منطقه یک شهر تهران و نیز سنخیت ، نقش و عملکرد سازمان های ایمان محور با سازمان های محله محور  با بکار گرفتن این اصول ( عملکردها )  سعی شده است که نقش این سازمان ها در مدیریت و توسعه پایدار محله های شهری تحقق یابد.

 

نقش سازمان های ایمان محور در مدیریت و توسعه پایدار محله های منطقه یک شهر تهران بدین قرار است :

 

1. از حیث مفهومی و عملکردی سازمان های ایمان محور با سازمان های محله محور در محله های منتخب منطقه یک شهر تهران قابل انطباق و سنخیت با همدیگر هستند و این امر موجب تقویت مدیریت و توسعه پایدار محله ای شده است .

 

1. شناخت ،آگاهی ، تعلیم و توجه در زمینه های خدمات اجتماعی – آموزشی، زیست محیطی بویژه نیازهای اساسی ساکنان از مهمترین وجوه کارکردی سازمان های ایمان محور ( البته با سازمان های محله محور ) می باشند که باعث شکل گیری و تقویت مدیریت و توسعه پایدار محله ای در محدوده مورد مطالعه (محلات منطقه 1 تهران)گردیده است .

 

1. سازمان های کامیونیتی محور و سازمان های ایمان محور در کاهش مشکلات ناشی از فقر شهری مؤثر می باشند.

 

1. ناکافی بودن و نامشخص بودن سام ها، هم در ایران و هم در محدوده مورد مطالعه و در نتیجه عدم تشخیص دقیق این سازمان ها ازدیگر سازمان های کامیونیتی محور .

کلید واژه ها : عملکرد ، سازمان های ایمان محور ، توسعه پایدار ، شهر تهران

 

-1 بیان مسئله :

 

بی شک رشد و توسعه شهرنشینی و افزایش بی سابقه جمعیت شهری در دهه های اخیر تأثیرات مهمی در شكل گیری وكاركردهای سازمان های ایمان محور( سام ) مانند همه تشکل ها و موسسات فرهنگی و اجتماعی که در امور اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی شهرها، بوی‍‍ژه مدیریت و توسعه پایدار آنها نقش هایی ایفا می کنند، بطوری كه این روند، لزوم توجه و شناخت علمی اثرات توسعه ای این سازمان ها را دو چندان نموده است، برای مثال، نقش سازمان های ایمان محور درتوسعه اجتماعی- اقتصادی اجتماعات کوچک محلی درکانادا، استرالیا، مصر ،آمریکا

 

سازمان های ایمان محور، به سازمان،گروه ، برنامه یا پروژه ای اطلاق می شود که خدمات انسانی را به وسیله عامل ایمان تنیده شده با خدمات ارائه می دهد.عامل ایمان، بخش جدایی ناپذیرسازمان است که از طریق رهبران، نیروی کار و داوطلبان آن ابراز می گردد و به خدمات آن ها گره خورده است ( رهبر ،احسان؛ 1391: صص 90-87).سازمان های ایمان محور در محله هایی شکل پیدا می کنند که در آنها فعالیت ها و امور مختلف زندگی روزمره انسانی، از مذهب و اعتقادات دینی متأثر می شوند. دسته اول سازمان هایی هستند که اساس تشکیل آنها بر اساس ایمان است مثل کلیسا ها، مسجدها و دیگر مکان هایی که خدا را عبادت می کنند. دسته دوم سازمان هایی هستند که اساس تشکیل آنها ایمان نیست و هدف آنها کسب سود هم نیست، اما به سازمان های ایمانی وابسته اند مثل بنیاد ها و مؤسسه های خیریه و انجمن های حمایت از بانوان بی سرپرست. از یک طرف سازمان های ایمان محور به مفهوم عام خود، همواره زمینه ساز و تقویت كننده هویت،خاطره های معنوی و حس تعلق به مكان در شهرهای مختلف جهان می باشند. از طرف دیگر به دلیل گستردگی ابعاد و تغییر ماهیت مسائل شهری و پیچیدگی این مسائل، جامع نگری و توجه به ابعاد و جنبه های مختلف مسئله به منظور حل پایدار آنها (از جمله اثرات عملكردی اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی این نوع سازمان های محلی)را اجتناب ناپذیر ساخته است.  پژوهش ها و مطالعات زیادی در دو دهه اخیر در مورد انواع آثار كاركردی این سازمان ها در محیط شهری، صورت گرفته که همه به نوعی سیاست گذاری برنامه ریزی و مدیریت شهری را از خردترین واحد یعنی محله در شهر هدف قرار داده اند (madanipour,2003 ). در عصر جهانی شدن که در آن اغلب جوامع بشری درحال دور شدن از معنویت و شخصی شدن دین و جدا کردن آن از زندگی روزمره انسانی است، سازمان های ایمان محور سعی دارند نقش هایی را در استخوانبندی و هویت بخشی به شهرها و حتی محلات ایفا  کنند. سازمان های ایمان محور در طول تاریخ صرف نظر از کارکرد اصلی خود که همانا برگذاری مراسم آیینی بوده، کارکردهایی به طور مستقیم و غیرمستقیم برعهده داشته اند.

 

شهر تهران نیز با قرار گرفتن در مسیرتحولات شدید جمعیتی و شهر نشینی و به تبعیت از رویه ی حاکم بر نظام برنامه ریزی کشور، باید اصول مربوط به همخوانی این مراکز حیاتی  با نیاز های جمعیتی شهر و حوزه نفوذ را روشن کرده و در جهت رفع نارسایی ها وکاستی های موجود، پیشنهاد و راهکار مناسب ارائه نماید. محله های منطقه 1 شهر تهران نیز از این مقوله جدا نیستند و حامل بناهای فرهنگی ، مذهبی و دینی می باشند. با این وصف این مسئله در ذهن ایجاد می شود که وجود این سازمان های ایمان محور در محله های منطقه 1 تهران چه نقشی درتاًمین و یا تعدیل نیاز های جمعیتی و دستیابی به اصول و معیارهای مدیریت و توسعه پایدار محله ای دارند؟ در این پایان نامه تلاش می گردد تا با یک بررسی، وضعیت كاركردی سازمان های ایمان محور را از نظر سنخیت با سازمان های محله محور و ایفای نقش آنها در تحقق برخی از شاخص های پایداری شهری، بویژه در نیاز های اساسی شهروندان و در نتیجه كمك به تحقق مدیریت پایدار محله ای مورد تحلیل قرار گیرد.

 

1-2 سؤالات تحقیق :

 

1 ) آیا سازمان های ایمان محور از حیث مفهومی و کارکردی با سازمان های محله محور قابل انطباق هستند؟

 

2) این سازمانها در شکل گیری و تقویت مدیریت و توسعه پایدار محله ای در محدوده مورد مطالعه (خصوصاً محلات منطقه 1 تهران) چه کارکردی می توانند داشته باشند؟

 

1-3 فرضیه های تحقیق :

 

در منطقه مطالعاتی ( خصوصاً محلات منطقه 1 تهران) ، سازمان های ایمان محور و محله محور، از حیث کارکردی قابل انطباق هستند.

 

مهمترین  وجوه کارکردی این سازمانها در سطح مدیریت و توسعه محله،  شناخت ،آگاهی ، تعلیم و توجه در زمینه های خدمات اجتماعی – آموزشی، زیست محیطی بویژه نیازهای اساسی ساکنان است.

 

1-4 اهداف تحقیق :

 

 

 

اهداف اساسی این رساله دستیابی به موارد زیر می باشد :

 

1. شناخت کارکردها و نقش های سازمان های ایمان محور محله ای در کشورهای مختلف جهان در نحوه و تقویت مدیریت و توسعه پایدار محله ای.

 

1. بررسی کارکردها و فعالیت های این سازمانها در کاهش بحران ها، فقر و مشکلات مردم در سطح محله های شهری.

 

1. دستیابی به الگویی تلفیقی از این سازمانها برای تسهیل فعالیت های مدیریتی و جلب مشارکت های بیشتر مردم در سطح محلات شهری.

1-5 بهره وران تحقیق :

 

مدیریت شهری تهران ، مراکز برنامه ریزی شهر تهران ، دانشگا هها ، اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهر تهران ، مراکز و سازمان های ایمان محور و محله محور ( کلیسا ها ، مساجد ، معابد  ، کنیسه ها ، تکیه ها ، شهرداری ها ، شوراهای شهری ، سراهای محلات ، سازمان های غیردولتی بین المللی، مؤسسات خیریه، متنفذین محلی ، هیئت های مؤسسان احزاب سیاسی در سطح محله و … ) بنابر اهداف فوق ، با آگاهی از نتایج این پایان نامه و برآورده نمودن نیاز های جمعیتی ، مدیریت و مشخص کردن  این مراکز در جهت رفاه حال شهروندان ، بهره وران اصلی این طرح خواهند بود .

 

1-6 جنبه جدید بودن تحقیق

 

تا کنون طرح و پژوهشی در این زمینه، که اختصاصاً به نقش سازمان های ایمان محور محله ای در مدیریت و توسعه پایدار محله های شهر  پرداخته باشد برای هیچیک از مناطق شهر تهران  تهیه نشده است .

 

1-7 روش تحقیق

 

روش تحقیق در این رساله از نوع اکتشافی و با محتوا و ماهیت تحلیلی- توصیفی می باشد که در آن  علاوه بر مطالعات کتابخانه ای  (با بهره گرفتن از منابعی از قبیل کتاب، مقاله، پایان نامه، اطلاعات سازمان ها ، ادارات و … ) ، از بازدید میدانی(پیمایش) و تکمیل پرسشنامه به منظور گردآوری جدید ترین آمار و اطلاعات از مراکز وسازمان های ایمان محور و محله محور و ضرورت تحلیل های مرتبط با اهداف تحقیق استفاده خواهد شد . همچنین نوع تحقیق حاضر، کاربردی-توسعه ای می باشد.

 

مراحل انجام کار نیز در این رساله به صورت زیر می باشد :

 

طرح تحقیق رساله.

 

بررسی چارچوب نظری رساله.

 

بررسی ویژگی­های تاریخی، طبیعی، انسانی و کالبدی محلات منطقه 1 تهران.

 

بررسی اهمیت و انواع کارکردهای سازمان های ایمان محور محله ای در مدیریت و توسعه  پایدار محله های شهر، بویژه در سطح محله های منطقه 1 شهر تهران.

 

آزمون فرضیه های پژوهش، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

 

1-8 تکنیک کار/ ابزار گردآوری اطلاعات :

 

پرسشنامه       2 ) مصاحبه          3 ) بازدید میدانی (پیمایش)

 

1-9  نمونه برداری یا نمونه گیری :

 

 اساساً جامعه آماری این تحقیق را ، همه سازمان های ایمان محور در سطح محلات منطقه یک تهران تشکیل می دهد( خصوصاً تشکل هایی مانند مؤسسه ی حمایت از کودکان مبتلا به سرطان به نام محک ، مؤسسه خیریه امام علی (ع) به نام همای رحمت ، بنیاد زینب کبری ، مؤسسه خیریه محدث ،خیریه مرکز توانبخشی ذهنی عمل ، حسینیه جماران، امامزاده صالح(ع) ، و نمونه هایی از مساجد منطقه 1 تهران). علاوه بر آن برای ارزیابی اهمیت و کارکردهای این سازمانها لازم است تا پرسشنامه دیگری نیز در سطح سکنه محلات تکمیل شود که با توجه به جمعیت منطقه در سال 1385 برابر با جمعیت (379962 نفر) قرار دهیم بر اساس فرمول کوکران تعداد افراد نمونه برابر با 255 خواهد بود که این تعداد نمونه به صورت خوشه ای از بین محله های منطقه انتخاب خواهد شد.

 

1-10 روش تحلیل اطلاعات و داده ها :

 

بخش مهمی از اطلاعات گردآوری شده از طریق برنامه های مرتبط با محاسبات آماری به کامپیوتر وارد خواهد شد، و از طریق نرم افزار SPSS و نرم افزارEXCEL و برنامه های جانبی مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. نتایج آنها نیز به صورت جدول ، نقشه و نمودار تولید می شود .

 

1-11 جدول زمانی مراحل اجرا و پیشرفت انجام کار : 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فعالیتهای هر مرحله	زمان لازم به ماه
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1- مطالعات کتابخانه ای و اسنادی
2- گردآوری اطلاعات و آمار
3- مطالعات میدانی
4-تجزیه و تحلیل اطلاعات و دادها
5 –  تدوین و نگارش پایان نامه

1-12 پیشینه تحقیق :

 

 پیشینه تحقیقیاتی مربوط به این موضوع را ، فقط می توان منابع خارجی به طور خلاصه به موارد زیر اشاره کرد :

 

آویسک ، ویدال؛ آگوست 2001، تهیه شده توسط انجمن شهری “سازمان های ایمان محور در کشور های توسعه یافته “تهیه شده برای سازمان مسکن و کشور های توسعه یافته ی ایالات متحده : در این طرح پژوهشی ابتدا واژه های مربوط به سازمان های ایمان محور تعریف گردیده سپس مشارکت سازمان های ایمان محوردر خدمات اجتماعی در کشور های توسعه یافته ایالات متحده بررسی شده است و نقش انجمن های ایمان محور در اجتماعات توسعه یافته مورد بررسی و نقد قرار می گیرد و در نهایت اجرایی کردن این سازمان ها در تحقیقات مورد تأکید می باشد( مثل اجرایی کردن برنامه های راهبردی یا CDS)

 

 

 

بارتراکس، فرانکلین؛ “شبکه های سالم سازمان های ایمان محور و تجدید اولیه  مراقبت بهداشتی(PHC) با تأکید بر کشور کنگو”: در این طرح تحقیقاتی شبکه های سالم سازمان های ایمان محور و جنبه های تخصصی کار آنها مورد ارزیابی قرار گرفته وچارچوب جامع استراتژی های سازمان های غیر دولتی در مدیریت پروژه ها به خصوص با تأکید ویژه بر سلامتی ارائه گردیده است.

 

تحقیقات بنیادی برای یادگیری و خدمات  جوامع آمریکایی و سازمان تهاتری لندن ،سال 2009؛  ” خدمات آموزشی در سازمان های ایمان محور،راهنمایی سودمند برای راه اندازی و پشتیبانی برنامه های با کیفیت بالا”: در این طرح تحقیقاتی که برای ارزیابی سطح یادگیری و خدمات انجام گرفته است با تعاریفی از راهنمایی و خدمات آموزشی شروع می شود و چگونگی استفاده از آن و بکار گیری نقش سازمان های ایمان محور و تأثیر آنها بر خدمات آموزشی و در نهایت ساختن کیفیت متفاوتی از زندگی مورد تأکید بوده است.

 

 

 

دهاون. مارچ، ایربای،لااورا ویلدر، والتون و بری،ژوئن 2005،” برنامه های سلامتی در سازمان های ایمان محور،آیا آنها تآًثیرگذار هستند؟: در این طرح تحقیقاتی باز بینی ادبیات  سازمان های ایمان محور با تکیه بر برنامه های سلامتی مردم و قایلیت های این سازمان ها در ارتقاء و بهبود شاخص های سلامت و بهداشت مورد تاًکید قرار گرفته و نتیجه ای که این مقاله گرفته به این صورت است که تمرکز بیشتر برنامه ها برروی پیشگیری اولیه(50.9%)،حمایت از سلامت عمومی(25.5%)،سلامت روحی (20.7%)،سرطان (18.9%)،می باشد . و در واقع تأکید می کند که خروجی برآمده از برنامه های سازمان های ایمان محور باعث بهبود سلامتی می گردد.

:

 

منبر به عنوان فضایی خاص برای تشریح مبانی دینی، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. از آنجا که در دین اسلام تبیین مبانی دینی، بر پایه سخنرانی و ارتباط مستقیم با مردم (نماز جماعت) گذارده شده است،منبر واجد همان کارکرد اجتماعی- سیاسی است که از نقش الوهی نمادین آن جدا نیست و بررسی نقش منبر در تحقق این مهم آشکار می‌گردد. بر این اساس منبر نمادی از هنر اسلامی است. این پژوهش بر آن است تا این سمبل هنر اسلامی را بهتر شناسانده و ارزش‌های آن را آشکار کند.

 

پرسش‌های قابل طرح در این حوزه را می‌توان بدین نحو بیان کرد: آیا بین هندسه نظری و عملی یا طرح و اجرا در نقوش گره چینی کار شده در منبرها، ارتباطی وجود دارد؟ و اینکه چگونه نقوش هندسی تکرار شونده، خود را در قالب مفاهیم نمادین ارائه می‌کنند. این پژوهش با روش بررسی تک به تک منبرها و نقوش گره چینی چوبی مورد استفاده در آن‌ ها، از سویی، تلاش دارد به ارتباط بین طرح و اجرا در این نقوش دست یابد؛ همچنین در این پژوهش، منبرها و انواع نقوش گره چینی چوبی آن‌ ها به نحو مقایسه‌ای بررسی و شناسایی و دسته بندی می‌شوند. از سویی دیگر، نه تنها به کاربرد دانش هندسه در طراحی و ساخت نقوش گره چینی منبرهای اسلامی پرداخته می‌شود، بلکه در هم آمیختگی این نقوش با مفاهیم نمادین آشکار می‌گردد. بر این اساس با شناسایی نقوش مورد استفاده بر روی منبر و وجوه اشتراک و افتراق آن با نمادها، روابط مغفولی از این دست در هنر اسلامی باید مورد بررسی قرار گیرد.

 

منبر محل نشستن خطیب یا واعظ و برای بیان مسایل مذهبی است؛ این عنصر که در فرهنگ عامه از آن به نام تختی که دارای یک پله یا بیشتر باشد و بر آن خطیب یا واعظ می‌نشیند یاد شده است، نوعی صندلی است. صندلی یا همان کرسی به عنوان یک جایگاه پلكانی از قدیم در ایران معمول بوده و به مرور جایگزین تخت شده است که پس از چندی نمونه‌های چوبی آن به فرم متکامل‌تر درآمد و كم كم نام منبر، بر روی آن نهاده شد. نخستین نمونه منبر عبارت بوده است از جایگاهی که پیامبر اکرم (ص) در مسجد النبی در مدینه بر فراز آن برای مؤمنان موعظه می‌فرمودند. بر حسب بعضی از روایت‌ها این کرسی سه پله بوده که پیامبر اکرم بر سومین پله می‌نشست و پای خود را بر پله دوم می‌گذاشت (زکی 1366، 79). به عقیده بورکهارت در کتاب هنر اسلامی، دلیلی که باعث می‌شود یک مسجد، جامع باشد وجود همین منبر یا کرسی است (البته این نظریه مورد تایید همه اندیشمندان در این گستره نمی‌باشد). در سال‌های اولیه هجرت، منبرها از جمله وسایل مساجد جامعی شدند که در مراکز حکومتی ایالت‌ها بودند و حق برگزاری خطبه داشتند. در دوره‌های بعدتر منبر بخشی از وسایل هر مسجد شد، حتی مساجدی که مراسم نماز جمعه در آن برگزار نمی‌شد (پروچاسکا 1373، 36). منبر در مساجد جمعه سکویی است که از

 آن برای ایراد خطابه و اجرای مراسم ظهر جمعه استفاده می‌کنند. شکل منبر بدون در نظر گرفتن تزیینات و جزییات و مانند موقعیت آن در کنار محراب (همیشه سمت راست محراب)، از گذشته تاکنون تغییر اندکی کرده است (همان،37). منبر از یک پلکان و در بعضی موارد یک در برای محافظت از جان خطیب، با نشیمنی کوچک و گاهی یک آسمانه یا سقف کوچک در بالای آن شکل گرفته است. عنصر سقف در منبرهای کشورهای اسلامی دیگر مانند مصر و آفریقا بیشتر دیده می‌شود. پلکان در سمت نمازگزاران قرار دارد و مؤذن همیشه روی پله قرار می‌گیرد. بررسی گونه‌های منبرها نشانگر وجود عناصر مختلف از جمله سقف و گنبد بر روی آن، پایه، تارمی یا نرده، در و تزیینات آن، نشیمن و تزیینات دسته‌ هایش است. منبرهای کشورهای اسلامی از تنوع زیادی برخوردارند، در عین حال که نقوش گوناگونی اعم از شكسته و گردان در آن‌ ها بكار رفته است. این نقوش بیشتر تحت نام گره چینی چوبی مشهور هستند. اشکالی که در ترکیبات هندسی اسلامی در گره چینی به کار می‌رود هنر خاص ایرانیان است و اگرچه در برخی دیگر از کشورهای اسلامی نیز نمونه‌های فراوان از هنر گره چینی دیده می‌شود ولی تمام آن‌ ها ریشه در هنر گره چینی ایران داشته و دارند (زمرشیدی 1374، 68) و یا به تعبیری در هنر ایرانی هویت متمایز یافته‌اند. نقوش شکسته در این پژوهش، نقوشی است که هندسی و تحت زوایا و قواعد خاصی ترسیم می‌شوند و بیشتر به نام گره یا گره چینی خوانده می‌شوند. گره چینی چوب از هنرهای ظریفی است که از زمان‌های بسیار کهن، در ایران رایج بوده و بر اساس شواهد و آثار موجود پیشینه این هنر در معماری ایران به دوران بسیار کهن باز می‌گردد. صنعت گره سازی به ترکیب حاصل از لقط ها (واحد کار گره سازی)، همان نقوشی که ابتدا به صورت دو بعدی و هندسی بر روی کاغذ ترسیم می‌شود. به واسطه آلات(واسطه) گفته می‌شود. گره از دو عنصر ساخته شده که به نام و لقط مشهورند(آذرمهر.81.1374). لفظ به معنی وسیله یا واسطه می‌باشد و باعث می‌شود گره‌ها دارای استحکام و ایستایی و در جای خود ثابت باشند. به دو نوع اصلی و تبعی تقسیم می‌شود. اصلی که در اصطلاح نجارها کلاف نیز گفته می‌شود، معمولاً به صورت چندضلعی است اما به شکل منحنی هم استفاده می‌شود. همچنین اصلی هم خارج از گره و هم داخل گره به کار برده می‌شود. آلات تبعی می‌توانند صغیر یا کبیر باشند. کبیر در اصطلاح گره چینان به استخوان بندی هم معروف است و بیشتر تیره گفته می‌شود. این ‌ها به صورت عمود بر هم(صلیبی شکل)، شعاعی و گاه به صورت اسلیمی بری، پارچه بری و گره سازی بر پایه شکل‌های گیاهی و منحنی، به صورت قطاعی از دایره و با انحناهای مختلف و در میان آلات اصلی ساخته می‌شوند(همان). آلات صغیر به ‌هایی گفته می‌شود که برای تشکیل لقط ها مورد نیاز هستند و جهت اتصال لقط ها به یکدیگر به کار می‌رود. صغیر بیشتر نقش پیوند دادن لقط ها را دارد در حالیکه به عنوان پایه طرح گره چینی است و عامل ایستایی و ثبات کل گره است. لقط دومین عنصر تشکیل دهنده گره و در عربی به معنای تکه‌ای از یک چیز است. لقط به نوعی واحد کار گره سازی محسوب می‌شود. از ترکیب لقاط با هم و با آلات اصلی و تبعی است که نقش گره به وجود می آید. لقط به دو شکل و روش توپر و توخالی اجرا می‌شود. اسامی لقط ها در گذر زمان از عوامل و عناصر بسیاری مانند شکل‌های هندسی، اسامی گیاهان و حیوانات، خورشید و ستارگان و اشیای مختلف الهام گرفته است. برای مثال لقاط شش از شش ضلعی، مورد از گیاهی به همین نام، خرچنگی از خرچنگ، شمسه از خورشید و سرمه دان از سرمه دان؛ گرفته شده‌اند. گره بر هفت نوع است: 1-گره تند، 2-گره کند، 3-گره شل،  4-گره تند و شل، 5-گره کند و شل، 6-گره پیلی و  7-گره درودگری که هرکدام از آن‌ ها طرح و زمینه‌های بسیار دارد. اسامی ‌ها به صورت زیر است: آلات گره تند: 1-شش بند 2-پنج تند 3-ترنج تند 4-ترقه 5-دانه بلوطی 6-شمسه تند ده 7-پابزی 8-شش منتظم 9-ماکو 10-شش طبل 11-برگ چناری 12-طبل تند 13-شمسه ته بریده 14-چهارلنگه. آلات گره کند: 1-پنج کند 2-طبل کند 3-شمسه کند ده 4-سرمه دان 5-ترنجی کند. آلات گره شل: 1-شش شل 2-پنج شل 3-گیوه 4-سکرو 5-ترنجی شل 6-چهارلنگه شل 7-شمسه. واسطه شش دواتی، رابط و پیوند دهنده گره‌های تند و کند با شل و واسطه موریانه نیز رابط گره‌های تند و کند است(حلی.65.1362).

 

ارزیابی تفاوت اساسی بین آثار مذهبی و غیرمذهبی امری دشوار است. زیرا اشیاء مخصوصی را نمی‌توان یافت که کاربرد انحصاری داشته باشند، بجز منبر که فقط در مساجد به کار گرفته می‌شد و در زمان بنی‌امیه متداول شده است (دوری1368، 32). با توجه به کمبود منابع تحقیقی درباره منبرها، پرداختن به مباحث در این حوزه، خصوصاً منبرهای موجود در اصفهان، ضرورت ویژه‌ای می‌یابد. اشاراتی که در خلال کتاب‌های هنر اسلامی و صنایع دستی به منبرها شده بیشتر کلی بوده و این جزء لاینفک مسجدها و همین‌طور نقوش بکار رفته بر آن، مورد بی مهری واقع شده است. در برخی از کتاب‌هایی که به مساجد و تزیینات بکار رفته در اجزای آن پرداخته شده، یک توصیف کلی از تاریخچه، مصالح به کار رفته و مسائل زیباشناختی منبرها وجود دارد که مسلماً نمی‌تواند گویای قابلیت‌ها و ظرافت‌های آن باشد.بر این اساس، در این پژوهش، برای اولین بار منبرها و نقوش آن‌ ها، با دیدی موشکافانه هندسی و به نحو مقایسه‌ای مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته‌اند. در این تحقیق نخست اطلاعات اولیه برای تحلیل منبرها با عکاسی و برداشت از مساجد مختلف موجود در اصفهان به دست آمده و سپس بررسی منبرها به لحاظ ساخت مایه و عناصر الزامی آن(مانند پله، جناحین، نشیمن، دسته صندلی و ..) انجام می‌شود. در مرحله بعد پیشینه مساجد و همین‌طور منبرهایی که در حال حاضر در این مساجد قرار دارند مورد بررسی کتابخانه‌ای قرار گرفته است. در گام بعدی، با بهره گرفتن از روش تحلیل جزء به جزء، نقوش کار شده بر روی قسمت‌های مختلف منبرها با یکدیگر مقایسه و در نهایت با بهره گرفتن از نتایج به دست آمده در طول تحقیق، داده‌ها(حاوی تمام مشخصات منبرهای مورد بحث) دسته بندی می‌شود.

حرکت معماری در جهت هماهنگ با طبیعت، اندیشه تازه ای نیست. از دیرباز گرایشات انسان به طبیعت شناخته شده و غیرقابل انکار است. در واقع انسان خود را یکی از عوامل طبیعت می داند و جدایی هر چه بیشتر میان این دو، مضرات روز افزونی را برای انسان به دنبال خواهد داشت؛ چرا که طبیعت سرشار از منابع انرژی، زیبایی و طراوت است. با انتقال پتانسیل های خود به جسم و روح انسان، منبع فعالیت ها و تحرکات جدید در او می شود. حتی زمانی که با بحران هایی روبروست، طبیعت می تواند یکی از راهکارهای اصلی و عمده برای رهایی انسان از این بحران ها باشد. مبانی طراحی بیونیک نیز بر این اصل استوار است که ساختمان به خودی خود، جزئی از طبیعت محسوب می شود که باید به عنوان بخشی از اکوسیستم عمل کند و در چرخه حیات قرار گیرد.

 

متأسفانه امروزه در ایران طبیعت در معماری جایگاهی ویژه ندارد و گاهأ فراموش شده است. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن شده تا جایگاه حقیقی طبیعت در معماری درک شود.

 

پردیس دریایی با هدف حفظ و شناساندن گونه های جانوری دریایی و ساختارهای طبیعی خشکی به گردشگران و علاقه مندان و همچنین بالا بردن سطح آگاهی شان در فضاهای چندگانه طراحی خواهد گردید. از آنجایی که کمبود منابع اطلاعاتی در این زمینه تا حدودی مشهود است، ایجاد چنین فضایی می تواند از طریق برگزاری سفرها و تورهای خاص و با انتشار کتب، نشریات تحقیقاتی، برپایی نمایشگاه هایی در زمینه ­های زیست محیطی، زمین شناختی و ایجاد کلاس های آموزشی، تا حد زیادی، سطح دانسته های تئوریک علاقه مندان را در کشور مطلوب سازد. همچنین برای مدیریت، حفظ و نگهداری منطقه با ارزش جغرافیایی آن تلاش های مداوم صورت پذیرد.

 

بدیهی است که این فضا در بعد ملی طراحی می گردد و منطقه آزاد قشم نیز به عنوان یکی از قطب های گردشگری کشور بشمار می رود. با توجه به سابقه موارد اکولوژی و ژئولوژی در این منطقه تاریخی، موقعیت قرارگیری این پردیس در قسمت جنوبی و بخش شرقی منطقه ژئوپارک قشم، طراحی می گردد.

 

در حال حاضر تنها با مدیریت کارآمد، آموزش مناسب افراد محلی، جذب گردشگر با محوریت آموزشی، تفریحی- تفرجی، مفاهیم زمین شناسی و محیط زیست به عموم مردم، می توان با تفسیر موثر تمامی جاذبه ها، به پرکردن اوقات فراغت گردشگران پرداخت. چنانچه این اقدامات در قالب طراحی پروژه­ی مورد پژوهش، بتواند به بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی ساکنان محلی منجر شود و از آن به عنوان یک طرح پاسخگو نام برد.

 

1-2- بیان مسأله­ اساسی تحقیق

 

پرسش اصلی تحقیق این است که چگونه می‌توان آثار زمین شناسی و زیست شناسی این منطقه را حفظ کرد و به بهترین شکل به نمایش گذاشت؟

 

در اینجا باید گفت که بشر از ابتدای حضورش بر این کره خاکی، تاکنون همواره در ارتباط با طبیعت بوده که مواجهه اش با طبیعت در هر دوره زمانی، با توجه به نگرش هایش بصورت گوناگون کاملأ مشهود است. اما انسان عصر حاضر با فعالیت های خود، چنان تغییراتی در کنش و واکنش های محیط زیستی ایجاد کرده که کارایی بسیاری از مکانیزم های طبیعی را ضعیف و ناتوان ساخته است. بحران ها و مشکلات پیش آمده در محیط زیست، طبیعت بقای بشر و سایر موجودات را به خطر انداخته است. اکنون بشر به دنبال یافتن راه هایی بی خطر برای هم زیستی با طبیعت و حفظ میراث های آن است، بنابراین پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با حفظ حریم طبیعی بتواند به خلق فضایی زنده و پویا در بستر کمک کند تا میراث معماری، زمین شناختی و زیست شناختی این منطقه، به نمایش گذاشته شود.

 

 

 

از متغیرهای اصلی مورد بررسی در طراحی موجود در این پژوهش می توان به پردیس و رویکرد بیونیکی اشاره داشت. با ایجاد پردیسی با همین رویکرد می­توان به بهبود وضع محیط زیست و همچنین متغیرهای وابسته در این تحقیق که بیولوژیک، اکولوژیک و ژئولوژیک است، رسید.

 

در این تحقیق سعی شده تا با تحلیل ژئولوژیکی، بیولوژیکی، اکولوژیکی، محدوده مورد مطالعه و شناخت ویژگی های وضع موجود آن، کاربری هایی مناسب و متناسب با شأن فضایی بستر موردنظر، انتخاب نموده تا با ترغیب افراد به استفاده و فعالیت در فضاها، این منطقه خاص جغرافیایی مورد توجه بیشتر بازدیدکنندگان، مخاطبان و علاقه مندان قرارگیرد. همچنین در صورت لزوم امکان توسعه احتمالی آتی در محدوده موردنظر اندیشیده شود تا به بهبود وضع بیولوژیکی و اکولوژیکی در کنار توجه به جنبه های توریستی- تفرحی و تحقیقاتی بپردازد.

 

 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

یکی از ارکان های مهم در هر پروژه، اهمیت و ضرورت آن است. این بدان معناست که پروژه انتخابی بایستی از نظر سایت و عملکردهای خاص آن نیز قابل توجیه باشد. در جامعه امروزی کمترین مکان در اختیار آموزش، پژوهش و نمایشگاه به طور همزمان اختصاص دارد. با علم به اینکه یکی از عوامل پیشرفت در هر جامعه، مطالعه و تحقیق است لذا قسمت مختصری از طراحی مورد نظر به این بخش اختصاص دارد.

 

امروزه مشکلات و چالش های فزاینده ی پیشرو، زندگی انسان و دیگر موجودات را تهدید می کند. لذا ایجاد کاربری با هدف بهبود وضع اکولوژیکی و ژئولوژیکی در سایت ژئوپارک باعث می شود تا بخش خشکی این منطقه، به دلیل پتانسیل های گردشگری نیز مورد توجه قرار بگیرد و باعث بوجود آمدن جاذبه و تنوع در بخش دریایی گردد.

 

با وجود نظریه هایی مبنی بر ضرورت جلوگیری از آلودگی های محیط زیست و تأکید بر وجود کاربری های تفریحی موقت به گونه ای که مانع از آلودگی منطقه ای و محیط زیست شود، می توان اذعان داشت که تدابیر در نظر گرفته شده در این طرح به گونه ای است که کمترین تناقض را با نظریه های موجود داشته و تا حد امکان از آنها پیروی می کند.

 

توجیه سایت انتخابی: سایت مورد نظر در جزیره قشم است. از جمله جزایر خلیج فارس است که پتانسیل بالایی دارد. این جزیره با توجه به مراحل رشد تکاملی در سال های اخیر و به دلیل وجود منطقه خاص جغرافیایی ژئوپارک، می بایست در آن پروژه هایی بزرگتر و مهمتری دیده شود و باید این پروژه ها به پیشرفت این منطقه بیانجامد.

 

توجیه عملکردی: پروژه پردیس دریایی بر روی سه عامل تفریحی، تحقیقاتی و آموزشی کار می کند و با توجه به سه معیار بیولوژی، اکولوژیکی، ژئولوژیکی و با شروع یک پروژه با پتانسیل تفریحی- آموزشی، زمینه را برای دیگر عملکردهای منطقه فراهم سازد بنابراین سلسله مراتبی ترتیب داده شده تا منطقه ژئوپارک رشد بیشتری در منطقه خلیج فارس داشته باشد.

 

1-4- اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف کلی و کاربردی)

 

این تحقیق بر آن است تا با بررسی ویژگی ها و شرایط موجود در منطقه ژئوپارک قشم، زمینه­ لازم برای حفظ محیط زیست جانوری و انسانی، کاربری های متناسب با بستر موردنظر را ایجاد کند. بهبود شرایط بیولوژیکی و زیست موجودات، کارکرد نمایشگاه ها و بخش های تحقیقی- تفریحی، کمک مؤثری به شناساندن بیشتر این منطقه به عموم مردم ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس می کند.

 

1-4-1- اهداف كلی

 

• حفظ الگوهای زیستی در جزیره

 

• قرار گرفتن در معرض دید عموم، با مداخله های مطالعه شده در فضای طبیعی

 

• ارتقاء سطح آگاهی مردم محلی نسبت به زیستگاه های طبیعی، جانوری و اهمیت حفظ و نگهداری آن

 1-4-2- اهداف كاربردی

 

• فراهم سازی فضاهای شبیه سازی شده داخلی و طبیعی خارجی به جهت امکان تعامل میان گردشگران و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی

 

• معماری همنشین با منطقه در کنار ارائه تاریخ زمین شناسی محلی- منطقه ای با بهره گیری از شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه، جهت اقامت ها، بازدیدهای کوتاه مدت و انجام فعالیت های پژوهشی- آموزشی

پلیمرهای با عملکرد بالا طبقه­ی مهمی از پلیمرها هستند که کاربردشان پیوسته در حال گسترش است که این کاربردها اغلب خواستار ترکیباتی مناسب و دارای خواصی مثل استحکام بالا، فرایندپذیری بالا ، چقرمگی، پایداری شیمیایی و حرارتی برجسته و ثابت دی­الکتریک کم می­باشند. پلی­آمیدها، پلی­ایمیدها و پلی(آمید-ایمید)ها به خاطر داشتن چنین خواصی توجه هستند اما  این دسته از پلیمرهای آروماتیک در سنتز و فراورش مشکل حل پذیری کم و دمای انتقال شیشه ­ای (Tg) بالا را دارند. امروزه پژوهش های عملی و بنیادی روی افزایش فرایندپذیری و انحلال پذیری پلی‌آمیدهای آروماتیک متمرکز شده است تا کاربرد حرفه ای و صنعتی این پلیمرها افزایش یابد که از جمله این اصلاحات می توان به واردسازی اتصالات انعطاف‌پذیر در زنجیره‌های پلیمری، تعبیه گروه های حجیم در پیکره پلیمرها، حضور حلقه های هتروسیکل و همچنین حلقه های آویزان هتروآروماتیک در ساختار پلیمرها اشاره کرد. همچنین قرارگرفتن گروه های فلوئوردار در پیکره پلیمر، حل پذیری و عملکرد الکتریکی و دی الکتریکی پلیمر را افزایش میدهد که این افزایش به علت قطبش پذیری کم ، دوقطبی جزیی پیوندهای C-F و افزایش حجم آزاد می باشد. وجود گروه های هالوژنی مثل كلر و فلوئور پلیمرها را در برابر شعله، حلال، اسید و باز مقاوم می سازد كه باعث افزایش كاربرد آنها می شوند. از مهمترین این گروه ها می توان به گروه های CF3 اشاره نمود که حضور این گروه برهمکنش های بین زنجیری را کاهش داده و با ایجاد سد چرخشی در پلی‌آمیدها حلالیت را تغییر می دهد. همچنین وجود واحدهای نفتالنی که گروه های آزادکننده الکترون مثل اتر یا آمین دارند و به عنوان یک بخش سخت با خواص فتواکتیو مطرح هستند، خواص ویژه ای به پلیمر می دهند و می توانند حل پذیری و فرایندپذیری پلیمرهای مقاوم حرارتی را بدون كاهش قابل توجه مقاومت حرارتی افزایش بدهند.

 

1-1- پلی‌آمیدهای آروماتیک با عملکرد بالا

 

توسعه پلیمرهای با عملکرد بالا از سال 1950 به منظور استفاده در صنایع هوافضا و الکترونیک آغاز شد. اصطلاح عملکرد بالا به پایداری غیرعادی به هنگام قرار گرفتن در شرایط نامساعد و ویژگی هایی که پلیمرهای معمول را بهبود میدهند، اطلاق می‌شود. عمومی ترین مشخصات پلیمرهای باعملكرد بالا و مقاوم در برابر دما ماندگاری طولانی مدت (بیشتر از 1000 ساعت در˚ C177) ، دمای تجزیه حرارتی بالای ˚ C450،  سرعت کم افت وزنی در دماهای بالا، دمای انحراف گرمایی بالا، داشتن ساختارهای آروماتیک، خواص مکانیکی عالی و وجود بخش های سخت که باعث افزایش  (بیشتر از ˚ C200) می‌شوند، می‌باشد. بطور کل پلیمرهای مقاوم حرارتی برای استفاده در دماهای بالا، باید دارای ویژگی های زیر باشند:

 

الف- دمای ذوب )نرم شدگی)  بالا (Tm)

 

ب- مقاومت در برابر تخریب اکسایشی در دمای بالا

 

ج- پایداری در برابر عوامل شیمیایی و تابشی

 

د- مقاومت در برابر دیگر فرایندهای حرارتی تخریبی )غیر اکسایشی(

 

مهمترین فاکتورهایی که باعث عملکرد بالا و مقاومت گرمایی پلیمرها می‌شوند عبارتند از استحکام پیوندهای اصلی، پایدارسازی رزونانسی، نیروهای پیوندی ثانویه ( پیوند هیدروژنی، واندروالس، برهمکنش های قطبی و غیره)، توزیع وزن مولکولی، تقارن مولکولی، اتصالات عرضی، خلوص، مکانیسم شکافتگی پیوند، ساختارهای بین زنجیری سخت و افزودنی ها یا تقویت كننده ها ( فیبرها، خاك رس، نانوذرات

 مختلف) [25].

 

پلی‌آمیدها در طبیعت بصورت پروتئین‌ها و الیاف طبیعی مانند ابریشم و پشم و بصورت سنتزی در الیاف مصنوعی و پلاستیك‌ها یافت می‌شوند. اولین توسعه مربوط به پلی‌آمیدها با كار كاروترز پدر شیمی پلیمر در آمریكا، در سال 1935 میلادی آغاز شد. كاروترز، با بهره گرفتن از واكنش هگزا متیلن دی‌‌آمین و آدیپیک اسید موفق به تهیه پلی‌(هگزا‌متیلن‌آدیپامید) شد كه بعدها توسط کمپانی دوپونت نام تجاری نایلون6،6 بر روی این پلی‌آمیدها نهاده شد.[19] پلیمرهای با عملکرد بالا بواسطه معیارهایی مثل میزان مقاوت گرمایی، استحکام مکانیکی، چگالی مخصوص پایین، قابلیت هدایت بالا، خواص گرمایی و الکتریکی بالا، و عایق بودن در برابر صدا و مقاومت شعله بالا توصیف می‌شوند. از اینرو پلی‌آمیدهای آروماتیک به دلیل خواص مکانیکی و گرمایی بالایشان به عنوان پلیمرهای با عملکرد بالا مطرح می‌شوند که در تکنولوژی های پیشرفته می‌توانند جایگزین ترکیباتی مثل فلزات و سرامیک ها گردند6-70-9-62] [.

 

جدیدترین، ساده ترین و معروف ترین پلی‌آمیدهای آروماتیک (آرامیدها) عبارتند از پلی پارافنیلن ترفتالامید (PPPT)  و پلی متا فنیلن ایزوفتالامید (PMPI)  که هر دوی آنها میتوانند به فیبرها سنتزی با مقاومت کششی بالا، مقاوم در برابر برش و شعله تبدیل بشوند. همچنین از آنها به عنوان پوشش، پرکننده و جلادهنده نیز استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای آنها می‌توان به استفاده در صنعت اسلحه سازی، تولید پارچه های پیشرفته، صنعت هوافضا و تولید کامپوزیت های پیشرفته، عایق سازی های الکتریکی، سپرهای ضد گلوله، فیلترهای صنعتی، لباس ها و محافظ های ورزشی نیز اشاره کرد. دمای انتقال آرامیدهای تجاری، که بالاتر از دمای تجزیه آنهاست، و همینطور حل پذیری ضعیف آنها در حلال های آلی متداول، باعث شده که کاربرد آنها محدود و فرایند پذیری شان مشکل باشد[61].

 

پلی‌آمیدهای آروماتیک تجاری

 

پلی‌آمیدهای تمام آروماتیک، پلی‌آمیدهای سنتزی هستند که که حداقل 85% گروه های آمید در آنها مستقیم به دو حلقه آروماتیک متصل هستند.[70] نایلون 6،6 از جمله پلیمرهای مهندسی میباشد که دارای استحکام کششی و قابلیت مفتول­شدن بالا، مقاومت شیمیایی خوب، ضریب اصطحکاک کم، عایق الکتریکی خوب و فراورش آسان می­باشد. البته، این پلیمرها معایبی مانند، جذب رطوبت بالا، پایداری ابعادی کم، دمای تجزیه حرارتی کم و به خصوص آتش­گیری آسان را دارند. دماهای گداز بسیار بالا در آرامیدهای تجاری که بالای دمای تجزیه­شان واقع می­ شود و حلالیت پایین­ آنها در محلول­های آلی معمول، باعث سخت شدن فرایند پذیری آنها شده و کاربردشان را محدود می­ کند. در نتیجه، پژوهش های پایه­ای و کاربردی اخیر بر روی بهبود فرایندپذیری و حلالیت آن­ها تمرکز دارد به این منظور که حوزه­ کاربردهای تکنولوژیکی این مواد را گسترش دهند. شکل 1-1 ساختمان پلی پارا فنیلن ترفتالامید و پلی متا فنیلن ایزوفتالامید را نشان می‌دهد که آرامیدهای تجاری هستند.

 

 اولین آرامید با جهت گیری تمام پارا، پلی پارا بنزآمید (PPBA) (Fiber B®) بود.  PPBA در سال 1970 بوسیله PPPT با نام تجاری کولار جایگزین شد. بسپارش تراکمی آنها در دماهای پایین و در محلول ترفتالویین دی کلرید و پارافنیلن دی آمین در هگزا متیل فسفرآمید انجام گرفت. بعدها از N-متیل 2 پیرولیدون و  برای انجام واکنش استفاده شد.

 

کارایی بالای کولار ناشی از ساختمان شیمیایی آن می‌باشد. ساختارهای تمام آروماتیک با استخلاف های تمام پارا، ماکرومولکولهای میله مانند را ایجاد می‌کنند که انرژی همدوسی بالایی دارند و به علت پیوندهای هیدروژنی درون مولکولی تمایل زیادی به متبلور شدن دارند. فیبرهای کولار می‌توانند به کامپوزیت ها و موادی با مقاومت مکانیکی و گرمایی عالی  تبدیل شوند.

 

پلی‌آمیدهای تمام آروماتیک با جهت گیری متا  درحلقه فنیلین مثل PMPI  ساختارهای کمتر خطی دارند  و یک کاهش پیوسته در انرژی چسبندگی و تمایل‌شان به بلورینگی دیده می‌شود. این پلی‌آمید یک پلیمر با عملکرد بالا با مقاومت مکانیکی و گرمایی بالا می‌باشد که در سال 1967 تحت نام تجاری نومکس معرفی شد.

 

 

علاوه بر این هم بسپارش TCP با PPD و 3،4-دی آمینو دی فنیل اتر (ODA) منجر به ایجاد یک پلیمر نسبتا انحلال پذیر ODA/PPPT با نام تجاری تکنورا technora می‌شود(شکل1-1). عدم تقارن مونومر ODA و هم بسپارش، منجر به تولید پلیمری با نظم ساختاری و انرژِی همدوسی کمتر می‌شود [10-45-60-74]. در جدول 1-1 خلاصه ای از ویژگی­های فیزیکی الیاف­های آرامیدی تجاری (­پارامترهای شبکه بلوری، چگالی، درصد رطوبت متعادل، ویژگی­های کششی در دماهای اتاق و بالا، ویژگی­های حرارتی و مقاومت شیمیایی­) و ویژگی­های فیلم­های آرامیدی تجاری نمایش داده شده است. همگی این پلیمرها دارای مقاومت حرارتی بالایی می‌باشند، و این امر نشان می‌دهد که  حضوریک پلیمر در صنعت نیازمند مقاومت حرارتی بالای آن پلیمر است. پایداری حرارتی، یکی از زمینه‎های نوین در علوم پلیمری می‎باشد [69] . خواص حرارتی در پلیمرها به قدری حائز اهمیت میباشد که هم اکنون دستگاه ها و روش های جدیدی جهت اندازه گیری این خواص در آزمایشگاه ها وپژوهشگاه های پلیمر بکار گرفته شده و هر روزدرحال پیشرفت می‌باشند.

امروزه سطوح فوق­آبگریز با زاویه تماس بزرگ با آب (بزرگتر از °150) به علت ویژگی­های منحصر به فردشان همچون خواص دفع آب، ضد رسوب، مقاومت بالا به خوردگی و خودتمیز شوندگی علاقه روز افزونی را به خود جلب کرده ­اند. محققان تلاش کرده ­اند که ویژگی­های سطوح طبیعی با خاصیت آب­گریزی را تقلید کنند که از جمله این سطوح، برگ نیلوفر آبی[1] است. لازمه فوق آب­گریز بودن یک سطح، انرژی سطحی پایین و پیروی از الگوی زبری خاص در ابعاد میکرو و نانومتر است. دو مدل مشهور برای توصیف ترشوندگی سطوح، مدل ونزل[2] و مدل کاسی- باکستر[3] است. روش­های متنوعی برای ایجاد زبری و تولید سطوح­ فوق­آبگریز بکار رفته است که از جمله می­توان به اچ­کردن پلاسما، لیتوگرافی، اکسیداسیون آندی، سل ژل و رسوب­دهی الکتریکی اشاره نمود. اغلب روش­های مذکور پرهزینه هستند و به دلیل عملیات شیمیایی دشوار و فرایندهای چند مرحله­ ای پیچیده به سادگی قابل استفاده در مقیاس­های صنعتی نمی باشند. در مقابل رسوب­دهی الکتریکی مزایایی نظیر آسان بودن، هزینه کم و شرایط کاری قابل کنترل برای تولید انبوه دارد. در سال­های اخیر، تحقیقات وسیعی روی ساخت سطوح فوق­آبگریز فلزی به روش رسوب­دهی الکتریکی صورت گرفته است. محققین مشاهده کردند که برای فوق­آبگریز شدن پوشش، مورفولوژی پوشش باید به صورت ساختار سلسله مراتبی میکرو- نانو باشد. همچنین مشخص شد که مورفولوژی سطوح به شدت به شرایط پوشش­دهی از جمله چگالی جریان، مدت زمان الکترولیز، pH ، دما و ترکیب حمام پوشش­دهی بستگی دارد. برای ایجاد ساختار سلسله مراتبی مناسب به افزودن ترکیبات معینی به حمام پوشش­دهی نیاز است که این افزودنی­ها، اصلاح کننده کریستال نامیده می­ شود. برای تهیه پوشش ­های نیکل با مورفولوژی سلسله مراتبی اغلب از اتیلن­دی­آمونیوم دی­کلرید و به ندرت از آمونیوم کلرید استفاده شده است. تحقیقات انجام شده روی اثر اتیلن­دی­آمونیوم دی­کلرید نشان می­دهد که غلظت افزودنی روی مورفولوژی پوشش تاثیر قابل ملاحظه­ای دارد. مکانیسم افزودنی­های مذکور در فرایند رسوب­دهی الکتریکی مشخص نشده است و در تعداد کمی از تحقیقات تئوری­های رشد برای تشکیل ساختارهای سلسله مراتبی پیشنهاد شده است. انرژی سطحی کم پارامتر مهم دیگر برای ایجاد خاصیت فوق­آبگریزی است. عموماً سطوح فلزی با انرژی سطحی بالا به طور ذاتی آب دوست می­باشند، بنابراین برای ایجاد خاصیت فوق­آبگریزی روی فلزات نیاز به اصلاح سطح با مواد دارای انرژی سطحی کم است. بدین منظور در بیشتر موارد از مواد آلی کاهنده انرژی سطحی استفاده می­ شود. در تحقیقات اخیر مشاهده شده است که پوشش­ها با مورفولوژی زبر مناسب با نگهداری در هوا فوق­آبگریز می­شوند. محققین مکانیسم­های متعددی برای این رخداد پیشنهاد کردند و توافقی در مورد مکانیسم افزایش زاویه تماس با زمان وجود ندارد.

 

با توجه به اینکه نقش اصلاح کننده کریستال در فرایند رسوب­دهی الکتریکی و ایجاد ساختار سلسله مراتبی مشخص نیست و پژوهش­های انتشار یافته­ای در این زمینه وجود ندارد، هدف از این تحقیق بررسی مکانیسم اصلاح کننده کریستال در فرایند رسوب­دهی الکتریکی می­باشد. همچنین تاثیر مقادیر مختلف اصلاح کننده کریستال روی میکروساختار از جمله مورفولوژی، توپوگرافی و بافت ، رفتار ترشوندگی و مقاومت به خوردگی پوشش ­های نیکل بررسی می­ شود.

 

این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده است. ابتدا در فصل دوم این پایان نامه مروری بر منابع صورت گرفته سپس در فصل سوم چگونگی انجام آزمون­ها و مواد و روش تحقیق آورده شده است. نتایج به دست آمده در فصل چهارم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و

 نهایتاً در فصل پنجم نتیجه ­گیری و پیشنهادات ارائه شده است.

 

2.      فصل دوم
مروری بر منابع

 

2-1         معرفی و تاریخچه

 

بیش از 2000 سال پیش مشاهده شد که برخی از گیاهان دارای خاصیت خود­تمیز­شوندگی می باشند که به عنوان عامل نجات­بخش گیاه در محیط­های آلوده عمل می­ کند. نیلوفر آبی، نمونه معروفی از این نوع گیاهان می­باشدکه معمولا در مرداب­ها و آب­های سطحی در شرق آسیا وشرق آمریکای شمالی رشد می­ کند. مکانیسم ظهور این خاصیت به صورت راز باقی ماند تا زمانی که پیشرفت میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) در اواسط دهه 1960 میلادی صورت گرفت. مطالعات روی اکثر برگ­های گیاهان طبیعی در طول دهه گذشته آشکار کرد که سطح صاف ماکروسکوپی معمولا از زبری­های میکروسکوپی با مقیاس­های طولی مختلف تشکیل شده است و ساختار میکرو– نانوی سطح به همراه واکس اپیکیوتیکیولار باعث آبگریزی می­ شود. این کشف به عنوان یک پیشرفت بزرگ در زمینه فوق­آبگریزی برای ساخت این سطوح به تقلید از طبیعت در نظر گرفته می­ شود. علاوه­بر­این در سال 2007 میلادی به دو نوع میکرو ساختار سطحی عمده در برگ­های گیاهان با خاصیت فوق­آبگریزی پی برده شد که یکی ساختار سلسله مراتبی میکرو– نانو و دیگری ساختار میکرو الیاف است. این یک کشف حیاتی بود و به عنوان نقطه آغازی برای توسعه روش­های ساخت سطوح فوق­آبگریز به تقلید از سطوح فوق­آبگریز طبیعی محسوب می­ شود. شکل ‏2‑1، الف و ب به ترتیب تصاویر SEM برگ نیلوفر­آبی با بزرگنمایی کم و زیاد است. همان­طور که مشاهده می­ شود سطح برگ نیلوفر­آبی به طور یکنواخت با برآمدگی­ها و فرورفتگی­های 3- 10 میکرومتری بافت­دار شده است و این ساختار با مواد مومی آبگریز به اندازه 30- 100 نانومتری آراسته شده است. اعتقاد بر­این است که مشارکت این سلسله ساختار سطحی و مواد موم- مانند آبگریز دلیلی بر فوق­آبگریزی، یعنی زاویه تماسی حدود °162 می­باشد [1].

 

 

شکل ‏2‑1 تصاویر سطوح فوق­آب­گریز با ساختار سلسله مراتب، الف و ب به ترتیب تصاویر SEM برگ نیلوفر­آبی با بزرگنمایی کم و زیاد، ضمیمه شکل (ب) زاویه تماسی سطح با آب در حدود °162 [1].

شکل ‏2‑2، تصاویر سطوح فوق­آبگریز طبیعی با ساختار میکرو الیاف را نشان می­دهد. شکل ‏2‑2، الف و ب مربوط به تصاویر SEM پشت برگ رامعی[7] را با زاویه تماس °159 است. طبق شکل مذکور، شمار زیادی الیاف­های کاملا نرم با قطر 1-2 میکرومتر به طور یکنواخت روی سطح توزیع شده ­اند و ساختار واحدی را تشکیل داده­اند [1].

 

 

شکل ‏2‑2 تصاویر SEM سطوح فوق­آبگریز طبیعی با ساختار میکرو الیاف. الف و ب تصاویر SEM پشت برگ رامعی با بزرگنمایی به ترتیب کم و زیاد و ضمیمه شکل ب زاویه تماس سطح با آب در حدود °164 [1].

2-2        ترشوندگی سطوح جامد و اهمیت آن

 

ترشوندگی سطح جامد جزء ویژگی­های مهم آن می­باشد، چون کنترل ترشوندگی در بیشتر کاربرد­های عملی بسیار سخت است. بیان مستقیم این ویژگی به وسیله زاویه تماس[8] (CA) با سطح می­باشد. سطوح با زاویه تماس بزرگتر از °150، فوق­آبگریز نامیده می­شوند. این سطوح به دلیل ویژگی­هایی همچون ضد چسبندگی، ضد آلودگی و خود­تمیزشوندگی مورد توجه ویژه قرار دارند. این­ها ویژگی­های مطلوب برای کاربردهای صنعتی و زیستی همچون رنگ­های ضد لک برای قایق­ها، ضد چسبندگی برف به آنتن­ها و پنجره­ها، خود­تمیزشوندگی شیشه اتومبیل، پالایش فلز، پارچه­های ضد لک و پوشش ­های معماری ضد گرد و غبار به شمار می­آیند [2].

 

مواد با سطح انرژی کم، برای مثال سطح با گروه­های فشرده شش وجهی 3-CF، زاویه تماس °120 با آب دارند. این سطوح به آسانی پاک می­شوند، اما ویژگی خود تمیزشوندگی ندارند. اما قطرات آب روی سطوح فوق­آبگریز طبیعی همچون برگ نیلوفرآبی به آسانی می­لغزد، بنابراین به عنوان حذف کننده آلودگی­ها عمل می­ کنند. مکانیسم خود تمیزشوندگی برگ نیلوفرآبی مطالعه شده است. در فصل مشترک سیال چسبناک و سطح جامد، معمولا وضعیت مرز غیرلغزشی حکمفرماست. لغزش روی مرز در مقیاس چند ده نانومتری رخ می­دهد که در مقیاس ماکروسکوپی محسوس نمی ­باشد. به هر حال، وقتی قطره­ای روی سطح فوق­آبگریز زبر کج شده به سمت پایین حرکت می­ کند، لغزش ماکروسکوپی موثر روی مقیاس سازگار با ویژگی سطح رخ می­دهد. قطره آب در حال لغزش روی برگ نیلوفر آبی مانند توپ الاستیک رفتار می­ کند نه یک سیال. در مورد سطح ­آبگریز معمول، به دلیل این­که وضعیت مرز غیرلغزشی قطرات آب در امتداد ذرات آلوده کننده قرار می­گیرند، این ذرات عمدتا در کناره­های قطرات قرار می­ گیرند و پشت قطره دوباره رسوب می­ کنند (شکل ‏2‑3، الف). در مورد سطوح زبر دافع آب، فصل مشترک آب– جامد به کمترین حد می­رسد. آب، قطرات کروی تشکیل می­دهد و ذرات از سطح جمع می­شوند (شکل ‏2‑3، ب). لغزش قطرات آب و جمع شدن ذرات آلودگی از سطح برگ نیلوفر آبی، به اثر لوتوس[9] معروف است [2].