وبلاگ

جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به یک جهان سازمانی مبدل شده است بدین ترتیب اهمیت سازمان ها که بیشترین دوران زندگی انسان در آنها سپری می شد روز به روز آشکار تر و نقش آنها در تحقق هدفهای انسانی روشن تر می گردد (جاسبی، 1385، ص42). در واقع سازمانها در رهبردی دنیای معاصر نقش دارند و جایگاه والا و برجسته ای در ساختار فرهنگی و اجتماعی جوامع پیدا کرده اند و بسیاری از فعالیتهای اساسی و حیاتی مربوط به زندگی مردم در سازمانها انجام می گیرد و زندگی بدون وجود سازمان های گوناگون آموزشی، صنعتی، بازرگانی، خدماتی، سیاسی، نظامی و غیره تقریباً مقدور نیست با وجود این، نیل به موفقیت و پیشرفت همه جانبه و تأمین رفاه و آسایش به صرف وجود سازمان ها تحقق نمی یاید، بلکه برای این منظور به سازمان های کار آمد و اثر بخش نیاز است ( کورمن، ترجمه شکر کن،1383). از مهمترین سازمانها می توان به سازمان آموزش و پرورش اشاره کرد که اثر بخش و کارآمدی آن تأثیر بسزایی در فعالیت و رشد سازمان های دیگر دارد. در بین عوامل مختلفی که در توسعه جامعه مطرح می شود، آموزش و پرورش از مهمترین عوامل رشدی به حساب می آید. تعلیم و تربیت سبب افزایش دانش، مهارت، درک و توانایی انسانها می شود (میر کمالی،1383، ص160). بر اساس رویکرد سیستمی، هر جامعه به عنوان یک نظام کلی در نظر گرفته می شود که در درون خود دارای سازمان هایی می باشد، هریک از این سازمانها به منزله یک خرده نظام می بایست در کنار یکدیگر همگام و هماهنگ، در جهت تحقق هدف نظام بزرگ تر گام بردارند. شرط این همگامی و هماهنگی این است که سازمان ها از ویژگی های لازم و کافی یک سازمان سالم برخوردار باشند (هوی و میسکل، ترجمه

 عباس زاده،1383). مدرسه نیز که از خرده نظام های آموزش و پرورش سیستمی باز است که برای ادامه فعالیت و بقای خود باید شرایط متغیر محیطی سازگار شود تا بتواند با اثر بخشی فعالیت کرده و در دراز مدت دوام بیاورد (علاقه بند، 1377، ص184). و این سازگاری با شرایط در جهت اثر بخشی از خصوصیات سازمان های سالم است. حال این سؤال مطرح می شود که سلامت سازمانی چیست ؟

 

سازمانها می توانند مانند افراد و خانواده ها سالم و بالنده یا نا سالم و پریشان باشند. وظیفه ی اساسی هر مدیر موفق آن است که نشانه های سازمان سالم را بشناسد و بخشی از فعالیتهای خود را معطوف ایجاد فضای روانی که کارکنان تحت نظارت رشد یابند و با علاقه به کار خلاق بپردازند (ساعتچی، 1376، ص134). از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان آن به جهان اندازه مورد توجه و علاقه ای مدیریت سازمان قرار می گیرد که تولید و بهره وری مورد تأکید قرار گرفته است. مدیریت اثر بخشی بدون توجه به اعتقاد به سلامت روانی کارکنان و در نتیجه توجه به سلامت سازمانی کارکنان حاصل نمی شود (ساعتچی، 1376، ص33). به اعتقاد مایلز (1969)[1] دوام و پایداری سازمانها در محیط خود و رشد و گسترش توانایی خود جهت سازگاری با آن منوط به برخورداری از سلامت می باشد. لایدن و کلینگل (2002)[2] نیز اظهار می دارند که سازمان ها در صورتی می توانند وظایف خود را به طور جداگانه انجام دهند و رشد یابند که از سلامت برخوردار باشند. با توجه به آنکه از سازمانآموزش و پرورش به عنوان صنعت رشد نام می برند و منزلت اجتماعی آن افزایش یافته و شمار مؤسسات و خدمات آموزشی گسترش پیدا کرده است و این صعود و رشد خدمات و بودجه  مستلزم بهبود کمی و کیفی این سازمان به طور هماهنگ است (علاقه بند، 1378). به نظر می رسد باید به مدارس به عنوان تامین کننده نیروی انسانی مورد نیاز سایر سازمانها، توجه خاصی صورت بگیرد چون مدارس، جز معدود سازمان هایی هستند که بطور مستقیم و یا غیر مستقیم بر سازمان های دیگر تأثیر می گذارند. برای این منظور باید بستر مناسب بهبود کمی و کیفی مدارس فراهم شود و این امکان پذیر نخواهد بود مگر با شناخت مشکلات و عوامل تأثیر گذار بر جو مدارس. یکی از مفاهیمی که در نیمه ی دوم قرن بیستم برای شناخت مدارس در نتیجه تحقیقات توسعه داده شده ی مفهوم سلامت سازمانی مدارس می باشد. سلامت سازمانی مدرسه چارچوب دیگری برای مفهوم سازی جو عمومی مدرسه است. مفهوم سلامت مثبت در یک سازمان توجه را به شرایطی جلب می کند که رشد و توسعه ی سازمان را تسهیل کـرده یا مـــوجب پویایی های سازمــانی می باشد (هوی و میسکل، ترجمه عباس زاده، 1382، ص448). مدارس سالم معلمان متعهد و با روحیه ای دارند که به یکدیگر و به مدیر اعتماد دارند، دارای جوی باز هستند و معلمان و دانش آموزان موفقی دارند، در چنین مدارس پیشرفت و رشد دانش آموزان، معلمان و مدیران، هدفهای قابل تحقیقی به حساب آیند. مدارس سالم و پویا موجبات انگیزش و علاقه مندی به کار را در مدیر  و معلمان فراهم آورده و باعث افزایش کارایی که به نوبه ی خود عامل مهمی در افزایش اثر بخش از جمله پیشرفت تحصیلی دانش آموزان که از جلوه های نمایان موفقیت نظام آموزشی می باشد، می گردد. مطالب عنوان شده که حاکی از اهمیت سلامت سازمانی در ایجاد بستری مناسب برای کارایی و اثر بخشی دارد، محقق را بر آن داشت که به بررسی سلامت سازمانی و رابطه آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس راهنمایی، بپردازد.

 

[1] Miles

 

[2] Lyden & Klingle

فناوری ارسال سیگنال صوتی از میان لایه های مختلف آب در سیستم‌های مخابرات زیر آب کاربرد فراوانی دارد. سیگنال‌های آكوستیكی هنگامی كه از میان لایه های آب عبور كنند، در زمان‌های مختلف، دچار تغییراتی بر روی شكل و فاز می‌شوند. اقیانوس محیط پویا و دائما” در حال تغییر است و هر کدام از پدیده­های اقیانوسی دارای خصوصیات منحصر به فردی می­باشند. به طور مثال پدیده­های همچون جریانات، امواج داخلی و تلاطم‌های کوچک مقیاس، لایه بندی افقی، جریانات نفوذی و افت و خیزهای دما و شوری در راستای قائم باعث ایجاد تغییرات بر روی سیگنال آكوستیكی می‌شوند. هر كدام از این پدیده ­ها باعث ایجاد اكو بر روی سیگنال خروجی می­شوند. تنها خصوصیت فیزیکی اقیانوس که بر انتشار امواج آکوستیکی تأثیر می­گذارد، سرعت صوت می­باشد که دارای مقدار عمومی m/s 1500 در اقیانوس­های استوایی و معتدل است (تغییرات چگالی نیز بر انتشار این امواج مؤثر هستند، اما این تغییرات روی تمام ستون آب اقیانوسی قابل چشم پوشی هستند، ولی در لایه ­های رسوبی در کف اقیانوس به عنوان فاكتور مهم در محاسبات در نظر گرفته می‌شود). سرعت صوت در اقیانوس تابعی از سه متغیر است: دما، شوری و فشار (یا عمق). این تابع، تابعی افزایشی از هر سه متغیر است. عبارتی ساده و تجربی برای سرعت صوت (m/s) برگرفته از مطالعه Mackenzie (1981) به صورت ذیل ارائه شده است:

 

(1-1)

 

كه c سرعت صوت بر حسب و عمق بر حسب متر و شوری بر حسب واحد در هزار (PPT) در محدوده ، T دما بر حسب درجه سلسیوس می‌باشد. یک بررسی معمولی، نشان می‌دهد سرعت صوت حدود m/s 4 به ازای یک درجه تغییر دما، m/s 5/1 به ازای افزایش صد متر عمق و m/s 1 برای افزایش PPT1 افزایش می­یابد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-2- هدف تحقیق

 

به طور کلی، ناهمگونی‌های افقی به دلیل جریانات، پدی‌ها[1] و جبهه‌ها به وجود می‌آیند، همچنین ناهمگونی‌های قائم به دلیل ساختار تغییرات ریز قائم دما و یا شوری ایجاد می‌شوند. در دریای عمان یکی از پدیده­های که در مطالعات قبلی به آن اشاره شده است، جریان آب شوری و گرمی است که از خلیج فارس به دریای عمان سرریز می­ شود. مطالعات زیادی در زمینه مشخصات این جریان انجام شده است. ورود این جریان نفوذی به دریای عمان باعث ایجاد وارونگی در دما و شوری در اعماق بین 200 تا 400 متری می‌شود و هر چه این جریان به اقیانوس هند نزدیک‌تر می‌شود از ضخامت آن کاسته می­ شود. این جریان نفوذی باعث ایجاد وارونگی در ساختار قائم سرعت صوت می‌شود. برای بررسی اثر این جریان بر روی انتشار صوت در برخی از مکان‌های ایجاد وارونگی، شبیه سازی انتشار صوت در دو حالت وابسته به برد و مستقل از برد مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به مشکلات و محدودیت‌های آزمایش‌های آکوستیکی در مسیر جریان برون ریز خلیج فارس در محیط واقعی، سعی شده است با بهره گیری از یک مدل آزمایشگاهی، جریان برون ریز خلیج فارس را شبیه سازی نموده، و اثر این جریان را بر روی افت و خیزهای سیگنال آكوستیكی بررسی گردد.

 

 

 

 

 

1-2-1-ضرورت و اهمیت تحقیق

 

مدل‌سازی دقیق انتشار امواج صوتی، و بررسی اثرات محیطی، اولین قدم در طراحی و ساخت سیستم‌های پیشرفته صنعتی و نظامی دریایی (زیر آبی) و برآورد کار­آیی تجهیزات به کار گرفته شده در محیط زیردریا می‌باشد. تجهیزاتی که بر مبنای امواج صوتی کار می‌کنند در زمینه‌های مخابرات زیردریا، تعیین موقعیت و کشف هدف‌های ناشناخته زیر دریا، کشتی‌رانی، ناوبری و هدایت زیردریایی، کنترل، مراقبت و دفاع ضد زیردریایی، زمین‌شناسی، آشکارسازی زیردریایی، صیادی پیشرفته، اقیانوس نگاری، نقشه برداری و تصویربرداری بستر دریا، و اکتشاف و استخراج منابع نفت و گاز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه ابزار مدل‌سازی و شبیه‌سازی، مهمترین وسیله‌ای است كه استفاده كنندگان، طراحان سیستم و پژوهشگران می‌توانند توسط آن، پارامترهای طراحی سیستم‌های مورد نظر را در شرایط محیطی مختلف

 بررسی نمایند. ضمن اینكه، این كار (در مقایسه با انجام آزمایش‌های تجربی در دریا) هزینه بسیار كمتر و بازدهی بیشتری دارد.

 

 

 

1-2-2- سئوالات اساسی تحقیق

 

سئوالات اساسی این تحقیق شامل موارد ذیل است :

 

1. آیا ناهمگونی قائم محیط ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت تاثیر دارند و چنانچه اثر دارند در چه فركانس هایی بر روی انتشار صوت تاثیر می گذارند؟

 

1. آیا شار خروجی از خلیج فارس به دریای عمان (ناهمگونی افقی) باعث تغییر شكل و شیفت زمانی سیگنالهای آكوستیكی خواهد شد؟

 

1. آیا می توان در مدلسازی انتشار سرعت صوت فقط تغییرات قائم یک نیمرخ سرعت در نظر گرفت (مستقل از برد) و یا بایستی چند نیمرخ قائم در نظر گرفته شود؟

 

1. آیا تغییرات فصلی بر روی افت و خیزهای سیگنال آكوستیكی اثر دارد؟

 

 

1-2-3- نوآوریها

 

1. تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر جریان نفوذی (جریان خروجی خلیج فارس به دریای عمان) بر روی انتشار صوت در داخل كشور انجام نشده است.

 

1. در دنیا تا کنون هیچ مطالعه ای در زمینه اثر پراکندگی به واسطۀ جریان نفوذی در آزمایشگاه انجام نشده است.

 

1. مطالعه اثر ناهمگونی های قائم ناشی از دما و شوری بر روی انتشار صوت

 

1. شناسایی کانالهای صوتی عمیق و نیز کانال های سطحی به واسطۀ نفوذ جریان ترموهالاین در دریای عمان

 

 

1-3- نحوۀ انتشار صوت

 

یكی از پارامترهای موثر در انتشار صوت، تغییرات نیمرخ سرعت صوت می‌باشد. بر اساس تئوری پرتو چنانچه گرادیان سرعت صوت منفی باشد، پرتوها به سمتی که سرعت صوت کاهش می‌یابد، خم می‌شوند. ولی چنانچه گرادیان سرعت صوت مثبت باشد، پرتوها به سمت بالا خم می‌شوند. در نواحی كه امواج صوتی در آن نفوذ نمی‌کنند، ناحیه تاریك[2] می‌گویند. در ضمن مشابه این موضوع در هوا نیز وجود دارد. یعنی وقتی دمای نزدیک زمین سرد باشد امواج صوتی به پایین خم می‌شوند و بالعكس اگر هوا در ارتفاعات سردتر باشد امواج صوتی به بالا منحرف می‌شوند (شکل 1-1).

 

شكل1-1 نحوۀ انتشار صوت بر اساس نیمرخ سرعت صوت

 

 

 

1-4- كانال صوتی عمیق

 

نیمرخ قائم سرعت صوت در آب عمیق در شکل (1-2a) نمایش داده شده است. در این شکل عمقی است که کمینه سرعت در آن رخ می­دهد. این عمق، محور کانال صوتی زیر آبی است. بالای این محور، سرعت صوت عمدتا” به دلیل افزایش، دما زیاد می‌شود و در زیر این محور به دلیل فشار هیدروستاتیکی زیاد می­ شود. اگر چشمه صوت روی محور کانال یا نزدیک آن قرار بگیرد، برخی بخش­های انرژی صوتی در کانال به دام انداخته می­شوند و داخل آن منتشر می­ شود، بدون اینکه به سطح و یا بستر برخورد كند. شکل (1-2b) شماتیكی از كانال صوتی عمیق را نشان می‌دهد. این شکل نمونه ­ای از انتشار صوت در کانال است.

 

شکل 1-2 a)پروفایل آب عمیق نوع اول، b) نمودار پرتویی

 

 

 

این نوع موجبر بین عمق­های مشاهده می­ شود. عمق محور کانال معمولا” 1000 تا 1200 متر است. در مناطق استوایی این عمق به 2000 متر و در عرض­های بالاتر به نزدیک سطح منتقل می­ شود. بیشترین مسافت طی شده در کانال‌های صوتی عمدتا” توسط جذب آب دریا محدود می­ شود. انتشار صوت با فرکانس پایین به دلیل جذب پایین در این كانال، می ­تواند تا صدها و بلکه هزارها کیلومتر منتشر شود (Etter, 2003).

 

 

 

 

 

1-5- رفتار موج آكوستیكی در لایه‌ها

 

1-5- 1- انعکاس

 

انتشار صوت در سطح دریا، کف دریا، اشیاء غرق شده و تغییرات خصوصیات فیزیکی باعث می‌شوند، که سیگنال‌های اضافی با طول پالس‌های متفاوت در گیرنده مشاهده گردد. همان طوری که در شکل (1-3) مشاهده می­ شود همیشه اولین سیگنال مربوط به سیگنال مستقیمی است که به گیرنده می‌رسد (مسیر یک)، سیگنال بعدی که کمی دیرتر از سیگنال مستقیم می‌رسد، به خاطر انعکاس از بستر است(مسیر دوم)، و مسیر سوم که دیرتر از سیگنال بستر می‌رسد، به دلیل بازتاب از سطح می‌باشد. به دلیل اینکه هر کدام دارای مسافت‌های متفاوتی می‌باشند، بنابراین گیرنده در زمان‌های متفاوتی پالس‌ها را دریافت می کند، و نیز به علت جذب،گسترش هندسی، تفاوت در زمان رسیدن، میزان بازتاب از سطوح مختلف پالس‌های دریافتی شبیه همدیگر نمی‌باشند(Bradley and Stern 2008).

 

شكل 1-3 نحوه انتشار صوت در یک محیط كم عمق- به همراه سیگنال دریافتی در گیرنده

 

 

 

 

 

 

 

eddy

 

shadow zone

 

Reflection

 

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

 

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

 

موجود است

 

1-1- بررسی روند تحولات فکری در غرب و تغییر مفهوم توسعه

 

پس از جنگ جهانی دوم عوامل متعدد و در عین حال مرتبط با یکدیگر، در مورد توجه خاص به توسعه اقتصادی مطرح و ارائه شد که ناظر به زوایای گوناگونی از مسائل علمی و سیاسی و اجتماعی بود (عربی،1383، ص20). از اواخر دهه های1940و 1950 که دستیابی به توسعه اقتصادی در دستور کار کشور های توسعه نیافته قرار گرفت تا به امروز که هنوز بسیاری از کشورها خود را ناکام یافته اند، مفهوم توسعه و نگرش به جامعه توسعه یافته دچار تحولات زیادی شده است.

 

هنگامی که مشکلات اقتصادی کشورهای جهان سوم و ضرورت پرداختن به مباحث توسعه در صدر دغدغه های اقتصاددانان قرار گرفت، تنها دست مایه آنان میراث فکری کلاسیک ها و نئوکلاسیک ها، انقلاب کینزی و تجربه برنامه تازه مارشال در احیای اقتصادی کشورهای اروپایی بود.مرکز ثقل و محور این مباحث تا دهه 1970، رشد اقتصادی بوده است.در این مورد می توان مباحث مطرح شده توسط بزرگترین اقتصاددانان توسعه آن دوره را شاهد آورد.(عربی و لشگری،1383، ص 25)

 

نظریه مراحل رشد اقتصادی یکی از اولین نظریاتی بود که در حوزه اقتصاد توسعه مطرح شد. بر حسب نظریه مراحل رشد اقتصادی، فرایند توسعه چون رشته ی مراحل متناوبی که تمام کشورها باید از آن عبور کنند، بررسی شد. این نظریه اساسا یک نظریه اقتصادی توسعه بود و به این ترتیب توسعه مترادف با رشد اقتصادی شد (تودارو، 1366، ص 116).

 

استدلال این بود که در مرحله اولیه توسعه آنچه که باید هدف اصلی باشد رشد است، نه توزیع عادلانه. آنان بر اساس نظریه رخنه به پایین می پنداشتند که توسعه یک پدیده صرفا اقتصادی است که در آن، منافع سریع ناشی از رشد کلی تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه به طور خود به خود، منافعی را برای توده های مردم به صورت شغل و دیگر فرصت های اقتصادی فراهم می آورد.(جهانیان،1382، ص 127)

 

با ظهور نتایج ناخوشایند طرح های توسعه وگذشت بیش از یک دهه تمرکز بر افزایش رشد اقتصادی، خوش بینی اولیه اقتصاددانان به ناامیدی گرایید.(عربی،1383، ص34) این وضعیت ناخواسته، از وجود اشکالات و نواقص اساسی در تعریف توسعه و نگرشی که در مورد آن وجود داشت حکایت می کرد. در دهه 1970 ، اعتراضات زیادی برای کنار گذاشتن تولید ناخالص ملی به عنوان شاخص توسعه صورت گرفت و بسیاری از اقتصاددانان و سیاستمداران، ضمن حمله به وجود فقر گسترده و توزیع ناعادلانه درآمدها و بیکاری ، خواستار توجهی بیشتر به توزیع درآمدها و ارائه تصویر جدیدی از توسعه شدند. (تودارو، 1366،ص 134)

 

 

محبوب الحق، اقتصاددان شهیر پاکستانی، در مورد لزوم تغییر نگرش راجع به توسعه، با اشاره به اینکه راهی که توسعه با هدف قرار دادن افزایش درآمد ملی در پیش گرفته، به بدفرجامی انجامیده و ماهیت انسانی خود را از دست داده است، اعلام کرد که باید از دل مشغولی به سنجش حساب های ملی دست کشید. وی می نویسد: رشد اقتصادی شرط لازم توسعه اقتصادی است، نه شرط کافی. کیفیت این رشد به اندازه کمیت آن دارای اهمیت است. کانون توجه به توسعه باید انسان باشد و هدف های عمده ای چون کاهش بنیادی فقر و امکان برخورداری عادلانه را از فرصت های اقتصادی دنبال کند. (گریفین،1376 ،ص17)

 

در اواخر همین دهه الگوی نیازهای اساسی شکل گرفت که خاستگاهش، همان دغدغه های ناشی از بی تفاوتی به توزیع درآمد و عدم تامین رفاه فقیرترین افراد یک مجموعه چند صد میلیونی که در فقر مطلق و عمدتا در کشورهای در حال توسعه به سر می بردند، بود و بر اساس رویکردهایی در زمینه اهداف و سیاست گذاری توسعه بر محور رفع نیازهای اساسی، استوار گردید. (عربی، 1383، ص36)

 

در طی دو دهه 1980 و 1990 ، مباحثی که از دهه 1970 شروع شده بود، گسترش بیشتری پیدا کرد و نخست مفهوم توسعه پایدار در قالب رعایت اصول حفظ محیط زیست به عنوان راهبردی از هماهنگی اهداف توسعه و جهانی که بشر در آن زندگی می کند مقبولیت یافت و سپس، به توسعه پایدار انسانی گسترش یافت. در این برهه مفهوم توسعه کاملا از مفهوم رشد اقتصادی متمایز شد و هر کدام تعریف جداگانه ای داشتند.

 

پس از آنکه تک بعدی بودن و خطی بودن توسعه نفی شد و توسعه فرایندی چند بعدی قلمداد گردید که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر مطلق است، توجه به انسان و ابعاد گوناگون حیات او افزایش یافت (عربی، 1383، ص38).

 

1 Stages of economic growth

 

2Trickle down Theory of development

 

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

 

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

 

موجود است

در این بخش به شرح کلیات تحقیق پرداخته می شود تا ایجاد ذهنیتی درست از موضوع تحقیق و چارچوب مورد نظر ، اهمیت آن و روش تحقیق ایجاد شود. از این رو در ادامه ، ابتدا به توجیه ضرورت انجام تحقیق خواهیم پرداخت سپس به بیان مسئله تحقیق می پردازیم و اهداف پیش رو را مشخص خواهیم کرد . معرفی روش پژوهش و تکنیک های اجرایی( مدل مفهومی تحقیق ) بخش بعدی این فصل خواهد بود و نهایتاَ به شرح مراحلی که در فصول آتی طی خواهیم کرد می پردازیم .

 

 

 

2            ضرورت و اهمیت موضوع

 

سیستم های سازمانی بواسطه طبیعتی كه در آنها نهفته است، منطق خاص خود را بر استراتژیها، سازمان و فرهنگ آن حاكم می كنند . با وجود اینكه ممكن است در برخی موارد ، مجز ا بودن برخی از واحدها ی سازمانی مقبول مدیران باشد، اما ا ین سیستم ها، سازمان را به سمت یكپارچگی هر چه بیشتر از لحاظ اطلاعاتی سوق می دهند . از سوی دیگر این سیستم ها، اجرای فرایندهای عمومی را به سازمان دیكته می كنند، درحالیكه ممكن است اجرای برخی از فرایندها بصورت خاص برای سازمان، مزیت های رقابتی خاصی ایجاد كرده باشد.

 

 

 

اگر سازمانی بدون توجه داشتن به الزامات سازمانی و تجاری اقدام به پیاده سازی سیستم های سازمانی نماید، رویای یكپارچگی اطلاعات برای آن تبدیل به كابوسی دردناك خواهد شد . ممكن است منطق سیستم با منطق كسب وكار سازمان در تعارض باشد كه این موضوع منجر به صرف هزینه و زمان زیاد و از دست رفتن مزایای رقابتی سازمان شده و یا اینكه تبدیل به وزنه ای سنگین بر پای سازمان برا ی

 حركت آن به سمت جلو گردد . با وجود مزایای متعددی كه پیاده سازی سیستم های سازمانی به همراه دارند ، اما ریسك پیاده سازی آنها نیز بالاست و مدیرانی كه تصمیم به اجرای چنین سیستمی در سازمان خود دارند، باید توجه داشته باشند كه شیفتگی نسبت به مزیتهای این سیستم ها مانع از توجه به مخاطرات همراه آنها نشود.

 

 

 

درنتیجه هر سازمان نیازمند پیاده سازی سیستمهای سازمانی بر اساس شرایط خاص خود خواهد بود، که مبنای انجام آن، داشتن برنامه ریزی مدون در جهت اهداف کسب و کار می باشد .

 

برای انجام این برنامه ریزی، باید پیشینه و شرایط تکامل برنامه ریزی را در نظر بگیریم. در روند تکامل برنامه ریزی استراتژیک ، پس از پیدایش ابعاد مختلف برنامه ریزی در همه زمینه ها، نیاز به برنامه ریزی در جهت سازمان دهی فعالیت های مرتبط با فناوری اطلاعات احساس شد، متعاقب با آن ، مبحث برنامه ریزی سیستم های اطلاعاتی و به دنبال آن برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی شکل گرفت. در این نوع برنامه ریزی به تدوین آرمان ها ، اهداف بلند مدت و کوتاه مدت ، نقاط قوت و ضعف ، فرصت ها و تهدید های سازمان در زمینه فناوری اطلاعات پرداخته می شود. از این طریق می توان تصویر روشنی از جهت گیری سازمان در زمینه فناوری اطلاعات کسب کرد ونیز می توان سیستم های اطلاعاتی را به گونه ای توسعه داد، تا اهداف سازمان را به طور کامل برآورده نمایند.این برنامه ریزی تمامی جنبه های فناوری اطلاعات شامل سخت افزار،نرم افزار ،نیروی انسانی و ارتباطات را در بر می گیرد.

 

د

 

[1] Cloud Enterprise Resourc Planing

 

[2] Balance Score Card

 

[3] Enterprize Arcitecture Planing

 

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

 

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

 

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

 

موجود است

انگلیسی

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                        صفحه

 

جداول شماره 4- 1 : تعیین مشخصه های فردی و اجتماعی واحدهای مورد پژوهش                              43

 

جداول شماره 7- 5 : خصوصیات استعمال سیگار در میان واحدهای مورد پژوهش                                47

 

جدول شماره 8 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب استعمال سیگاردر زمان انجام مطالعه        50

 

جداول شماره 12-9: توزیع واحدهای مورد پژوهش سیگاری بر حسب خصوصیات استعمال سیگار           51

 

جداول شماره 29-13: تعیین توزیع فراوانی استعمال سیگار در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی گیلان  55

 

جداول شماره 33- 30: توزیع واحدهای مورد پژوهش برحسب پاسخ به سئوالات سازه های مختلف الگوی باور بهداشتی                                                                                                                         72

 

جدول شماره 34: توزیع واحدهای مورد پژوهش برحسب میزان مطلوبیت نمره سازه های مختلف الگوی باور بهداشتی                                                                                                                        76

 

جدول شماره 35 : مقایسه میانگین نمرات سازه های مختلف الگوی باور بهداشتی در خصوص استعمال سیگاردر گروه دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری                                                                                77

 

جداول شماره 38- 36 : برآورد ضرایب رگرسیونی عوامل پیش بینی کننده استعمال سیگار مبتنی بر الگوی باور بهداشتی بر اساس مدل لجستیک رگرسیون                                                                             78

 

 

 

فصل اول

 

بیان مسأله

 

سلامتی مفهوم وسیعی دارد و تعریف آن تحت تاثیر میزان آگاهی و طرز تلقی جوامع با شرایط گوناگون جغرافیایی و فرهنگی قرار می گیرد، ضمن اینکه سلامتی یک روند پویاست و با گذشت زمان مفهوم آن  تغییر خواهد کرد. قدیمی ترین تعریفی که از سلامتی شده است عبارتست از بیمار نبودن. پندر(1996)
می گوید” تمام افراد سالم به طور یکسان سالم نیستند “. این جمله نشان می دهد که مفهوم سلامتی مطلق نبوده و نسبی می باشد و هر فرد در مقایسه خود با شرایط قبلی اش و یا مقایسه خود با دیگران آنرا معنی
می کند و در زمانها و مکانهای مختلف ممکن است مفهوم آن متفاوت باشد(1). طبق آخرین تعریف سازمان جهانی بهداشت سلامتی یک مساله چند بعدی است که سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را
در بر می گیرد(2).

 

در چند دهه اخیر سلامتی به عنوان یک حق بشری و یک هدف اجتماعی بیان شده است(1). در این دیدگاه جدید سلامتی به عنوان یک حق اساسی برای انسان، یک بخش تلفیق یافته توسعه و پیشرفت و یک هدف اجتماعی جهانی در نظر گرفته شده است. باید  یادآور شد که سلامتی جزء مسئولیتهای فردی، کشوری و بین المللی بوده و حفظ آن یک سرمایه گذاری عمده اجتماعی است و برای ارتقاء سلامت باید به تمام ابعاد و جوانب سلامتی فردی و سلامت کلی جامعه توجه کرد(3).

 

همانگونه که دامنه بسیار وسیعی از تعاریف مرتبط با سلامتی وجود دارد، تعیین کننده های فراوان و متنوعی هم بر سلامت افراد جامعه تاثیرگذارند که مهمترین آنها شامل وراثت، عوامل فردی، عوامل اجتماعی، عوامل محیطی، سبک زندگی افراد، نظام مراقبت بهداشتی و خدمات ارائه شده است. آمارها حاکی از آن است که 53 درصد از علل مرگ و میرها به سبک زندگی، 21 درصد به عوامل محیطی، 16 درصد به عامل ارث و10 درصد به سیستم ارائه خدمات بهداشتی درمانی مربوط می باشد(1).

 

امروزه متخصصان سلامت شیوه زندگی را یکی از مهمترین عوامل موثر بر سلامتی می دانند و اهمیت سبک زندگی مطلوب تاحدی است که امروزه شاخه جدیدی در علوم پزشکی به نام ” طب سبک زندگی” بوجود آمده که کاربرد آن در پیشگیری و کنترل بیماریهاست(1). باید گفت سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی (نظیرعادات غذایی، تحرک و عدم تحرک، تفریحات سالم، اعتیاد به دخانیات و الکل، ارتباط با سایر افراد جامعه و…) بوده و خود تحت تاثیر عوامل متعددی همچون فرهنگ، نژاد،مذهب، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و… می باشد(4). سبک زندگی بسیاری از جنبه های زندگی ما را شامل شده و بر سلامت ما تاثیر می گذارد. سبک زندگی افراد در خانواده ها پایه ریزی شده و از طریق روابط متقابل افراد با والدین، دوستان، خواهر، برادر و افراد هم سن و سال آموخته می شود. از این رو سبک زندگی افراد با یکدیگر متفاوت بوده و تحت تاثیر عوامل فردی و اجتماعی است(5) .

 

برای آنکه بتوانیم برنامه ریزی مناسبی برای حفظ و ارتقاء سلامت افراد جامعه داشته و سبک زندگی مطلوب را ترویج دهیم، ابتدا باید عوامل خطر تهدید کننده سلامتی راشناسایی کنیم. بررسی های متعدد نشان داده است که مهمترین عوامل خطر تهدید کننده سلامتی عبارتند از: رژیم غذایی نامناسب، بی تحرکی، کمی فعالیت بدنی و مصرف سیگار. این عوامل از اصلی ترین علل بروز بیماریهای قلبی، هایپرتانسیون، چاقی، دیابت نوع2، استئوپروز، پوسیدگی دندانها، سکته های مغزی و تعدادی از سرطانها می باشند(6). کنترل عوامل خطر در سبک زندگی و عادات  غیربهداشتی مانند تغذیه نامناسب، فقدان فعالیت ورزشی، استعمال سیگار، مصرف الکل و مواد مخدر تقریبا سبب کاهش حدود 50 درصد از مرگهای زود هنگام می شود(7).

 

اگرچه سلامت و تندرستی مساله ای است که باید در میان تمام اقشار و گروه های سنی جامعه مورد توجه باشد، اما به دلیل نقش  تعیین  کننده  جوانان  به  عنوان  سرمایه های انسانی هر جامعه ای، تندرستی آنها باید در محور توجه باشد(1). جوانان  به علت اینکه در معرض استرسها و فشارهای زیاد روحی بوده و غالبا در مورد آینده  خود  نگرانیهای بسیاری دارند، ممکن است در این مرحله از زندگی شیوه های سالم  یا ناسالم سبک زندگی را برگزینند(4). این دوران به علت اینکه افراد اغلب عادات و رسوم زندگی و نگرشها را کسب می کنند، زمانی است که بیشترین تغییرات در فرد اتفاق می افتد. خطرپذیری بخشی از فرایند رشد جوانان است اما به دلیل اینکه آگاهی کمی نسبت به پیامدهای خطر دارند با مشکلات زیادی مواجه
می شوند(8). گزارش سازمان جهانی بهداشت حاکی از آنست که 70 درصد مرگها بدنبال رفتارهایی رخ
می دهند که در نوجوانی رخ داده و قابل اصلاح بوده اند. بنابراین از آنجا که افراد جوان در عین با نشاط و فعال بودن ممکن است درک صحیحی از ارزش تندرستی نداشته باشند، لذا تمرکز بر نیازهای بهداشتی و سلامتی آنان این شانس را افزایش می دهد که بزرگسالان آینده یک روش زندگی سالم داشته باشند(9).

 

استعمال سیگار یکی از عوامل مهم تهدید کننده سلامتی افراد خصوصا جوانان بوده و یکی از اولویت های بهداشت عمومی برای كاهش شیوع مصرف سیگار، پیشگیری از سیگاری شدن جوانان است .استدلال برای  پیشگیری از مصرف سیگار در جوانان بر این پایه است كه اگر مصرف سیگار در دوران جوانی شروع نشود سیگاری شدن فرد در آینده احتمال كمتری دارد. به عبارتی دیگر هرقدر کشیدن سیگار در سنین پایین تر شروع شود احتمال ترک آن در بزرگسالی کمتر است. حتی  تجربه نامكرر مصرف سیگار در جوانی خطر مصرف سیگار در بزرگسالی را به طور چشمگیری افزایش می دهد. بنابراین برای كاهش شیوع مصرف سیگار متمركز كردن  اقدامات  پیشگیری و كنترل در این گروه سنی پرثمر خواهد بود(10).

 

سیگار نسبت به مواد مخدر ماده ای است که به آسانی در دسترس عموم قرار دارد و قبح اجتماعی آن نیز کم است. بنابر این مردم بویژه جوانان و نوجوانان به آسانی به استعمال سیگار روی می آورند و در اثر تداوم مصرف به آن معتاد می شوند. اعتیاد به سیگار علاوه بر عوارض جسمانی و روانی در فرد، سلامت جامعه را از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز مورد  تهدید  قرار می دهد(11).

 

بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای ایالات متحده مهمترین و قابل پیشگیری ترین علت مرگ در آمریکا مصرف سیگار می باشد. در این کشور سالانه 443000 نفر بر اثر استعمال سیگار گرفتار دام مرگ می شوند(12). اگر الگوهای کنونی استفاده از تنباکو در ایالات متحده ادامه یابد حدود 5 میلیون فرد زیر 18 سال در اثر بیماریهای ناشی از سیگار دچار مرگ زودرس می شوند(13).

 

آمارها حاکی از آنست که در حال حاضر در کل جهان حدود یک میلیارد و سیصد میلیون نفر سیگاری وجود دارد و برآورد می شود تا سال 2030 یک میلیارد نفر دیگر از بزرگسالان جوانتر شروع به کشیدن سیگار خواهند کرد. 47 درصد مردان و 12 درصد زنان در جهان سیگار می کشند. تا پایان قرن بیستم مصرف دخانیات حدود 62 میلیون نفر(52 میلیون مرد و10 میلیون زن) را در کشورهای توسعه یافته از بین برده است که حدود نیمی از این مرگها در سنین 35 تا 69 سالگی اتفاق افتاده است(14). بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در سال 2015، مصرف سیگار در مقایسه با ایدز 50 درصد بیشتر مرگ و میر را در برخواهد داشت و 10 درصد تمامی مرگ و میرها در جهان مرتبط با مصرف سیگار خواهد بود(15).
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی مصرف سیگار در کشورهای توسعه یافته 20 درصد  مرگهای قابل پیشگیری را تشکیل می دهد و از سوی دیگر باعث افزایش خطر ابتلا به بیماریهای مختلف به خصوص بیماریهای قلبی عروقی، ریوی و بدخیمی ها و… می گردد. درعین حال روند سیگاری شدن در کشورهای پیشرفته رو به کاهش است  به  طوری  که شیوع سیگار کشیدن در آمریکا  از 4/36 درصد در سال 1997 به 3/22 درصد در سال 2004 رسیده است. بر عکس در کشور هندوستان 4 برابر و در گینه نو سه برابر افزایش یافته است (16). طبق آمار اعلام  شده  توسط  وزارت بهداشت  در سال 1380 شاخص مصرف سیگار در کل  کشور در افراد بالای 15 سال 2/13 عدد سیگار است (در شهر 7/12 درصد و در روستا 9/11درصد) (14). رئیس مرکز سلامت محیط وزارت  بهداشت در سال 1390 عنوان نمود 21 درصد مردان و 1 درصد زنان به طور روزانه سیگار می کشند. سیگاریها سالانه  1740 میلیارد  تومان  صرف خرید  و استعمال سیگار می کنند و سالانه 3 برابر همین مبلغ در کشور خرج درمان بیماریهای ناشی از مصرف و استنشاق سیگار
می شود(17). بر اساس طرح بررسی سلامت و بیماری در ایران توسط معاونت  پژوهشی  وزارت بهداشت که در سال 1380 صورت گرفته است، در گروه سنی 15  تا  69  سال  تعداد  افراد  سیگاری 6/14 درصد از کل جمعیت کشور است و این تعداد در مردان بطور معناداری بیشتر است(2/27 درصد در مقابل4/3 درصد) (18).

 

به عقیده اغلب محققین کلید اکثر انحرافات اجتماعی دو چیز است: سیگار و الکل. ارتباط  نزدیکی  بین مصرف سیگار و انحرافات مختلف وجود دارد. در کسانی که سیگار می کشند احتمال مصرف الکل، برقراری روابط جنسی نامشروع، افت تحصیلی و مصرف مواد مخدر خیلی بیشتر است به نحوی که  مصرف  سیگار را دروازه این انحرافات می نامند. فقر نیز که سر منشاء اغلب انحرافات اجتماعی است توسط دخانیات تشدید می گردد، چرا که  مصرف  دخانیات  منابع  قلیل خانواده های  فقیر را از غذا و سایر ضروریات زندگی به سویی دیگر معطوف می دارد(19). علت واحدی برای شروع سیگار در نوجوانان  وجود ندارد، بلکه کشیدن سیگار رفتار پیچیده ای است که با عوامل روانی- اجتماعی، بیوشیمیایی و اقتصادی – سیاسی در ارتباط است(20). مطالعات متعددی به تعیین علل شروع و تداوم استعمال سیگار در میان گروه های مختلف جامعه پرداخته اند. در بسیاری از آنها مهمترین  انگیزه مصرف سیگار در بین نوجوانان  خودنمایی است  زیرا با این عمل آنها می خواهند به دیگران  نشان دهند که بزرگ شده اند و دوران کودکی را پشت سر گذاشته اند(21). سایر عوامل  زمینه ساز عبارتند از: سیگاری بودن شخصیت های انتخاب شده به عنوان الگو، وجود فرد سیگاری در خانواده(بویژه پدر)، ارزان بودن و دسترسی راحت به سیگار، جنسیت(مذکر)، خریدن و روشن کردن سیگار برای والدین، سطح اجتماعی-اقتصادی والدین، دوستان سیگاری و تعارف سیگار که در این میان داشتن والدین و دوستان سیگاری و تعارف سیگار و تکرار این عمل مهم ترین عوامل در تداوم سیگار کشیدن است(22). جهت پیشگیری از مصرف سیگار  باید توجه ویژه ای به جوانان نمود. جوانان بدلیل عوامل خطراجتماعی، جمعیتی، محیطی و فردی بیشتر در معرض استعمال سیگار هستند. عوامل خطر اجتماعی و جمعیتی مرتبط با استعمال سیگار شامل خانواده با وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین است. عوامل خطر محیطی شامل دسترسی و موجود بودن سیگار، مصرف سیگار توسط همکلاسی ها، خواهر و برادرها و بی توجهی والدین به این مساله می باشد. عوامل خطر فردی شامل کمبود اعتماد به نفس، وجود این عقیده  که استعمال سیگار منفعت دارد و ناتوانی در رد کردن پیشنهاد استفاده از تنباکو می باشد(23).

 

در مقابل ازعوامل بازدارنده استعمال سیگار می توان به اعتقادات و پایبندی به دستورات و احکام مذهبی و انجام فرایض دینی(شرکت در نماز، مراسم مذهبی، مطالعات مذهبی، شرکت در گروه ها و انجمنهای مذهبی) اشاره نمود(24).

 

برای داشتن درک صحیح از رفتارهای نامناسب بهداشتی افراد جامعه و جهت پیشگیری از نهادینه شدن سبک های نامناسب زندگی(مانند

 استعمال سیگار)ضروری است عوامل موثر بر بروز اینگونه رفتارها شناسایی شده و مداخلات بهداشتی مناسب توسط مراقبین بهداشتی انجام شوند(25). توصیه شده که در برنامه ریزی ها به منظور مطالعه و تغییر رفتار و انجام پژوهشهای کارآمد از الگوها و نظریه های مطالعه رفتار استفاده شود(26). الگوها و نظریه ها راهنمای فعالیتهای بهداشتی و ارتقاء سلامت هستند. نظریه ها

می توانند به پرسشهای برنامه ریزان در مورد اینکه چرا مردم رفتار مطلوب مورد نظر را ندارند و چگونه باید رفتارها را تغییر داد پاسخ دهند(27). الگوی باور بهداشتی[1] که یکی از پرکاربردترین مدلها در زمینه رفتارهای بهداشتی می باشد به عنوان یک مدل فردی مطالعه رفتار بهداشتی است که رابطه بین اعتقاد بهداشتی و رفتار بهداشتی را می سنجد و بر این فرضیه استوار است که رفتار پیشگیری کننده بر اساس اعتقاد شخص است. این الگو در دهه 1950 میلادی توسط گودفری هوکبام [2] و اروین روزن استاک [3]در آمریکا پایه ریزی(21) و سپس توسط بیکر و میمن [4]در سال 1974 برای  بالا بردن  کارایی آن اصلاح شد. این الگو یکی از اولین تئوریهایی است که منحصرا برای رفتارهای مربوط به سلامت بوجود آمد و درآغاز به عنوان یک شیوه ساختاری برای بیان و پیش بینی رفتار بهداشتی و پیش گیری کننده مطرح و توسعه پیدا کرد. الگوی باور بهداشتی در ابتدا به منظور توضیح دلایل عدم مشارکت افراد در برنامه های پیشگیری یا تشخیص بیماری مطرح گردید. سپس در این مدل تجدید نظر شد و انگیزه های بهداشت عمومی، پاسخ افراد به بیماری و رفتار در نقش بیمار و پذیرش رژیمهای درمانی را نیز در برگرفت و در طراحی و اجرای برنامه های آموزشی نیز بکار رفت. این مدل تئوریهای تصمیم گیری روانشناختی را (که در تلاش برای توضیح عمل در قالب یک موقعیت انتخابی هستند) به یک تصمیم شخصی در مورد رفتارهای بهداشتی جایگزین مرتبط می سازد. همچنین مداخلاتی را پیشنهاد می کند که احتمالا مشارکت افراد را در رفتارهای محافظت کننده سلامتی افزایش می دهد و می تواند چارچوبی موثر به منظور تدوین استراتژیها و برنامه های آموزش سلامت باشد. مدل اعتقاد بهداشتی اینطور فرض می کند که کنش وابسته به سلامت بستگی به وقوع همزمان سه دسته از عوامل دارد: 1- وجود انگیزش کافی (یا نگرانی بهداشتی) تا موجب برجسته سازی و قابل توجه نشان دادن مسائل بهداشتی گردد. 2- این باور که شخص نسبت به یک مسئله بهداشتی جدی یا در برابر پیامدهای آن ناخوشی یا اختلال، حساس(آسیب پذیر) می باشد که اغلب تهدید درک شده نامیده می شود. 3- این باور که پیگیری یک توصیه بهداشتی خاص، در کاهش تهدید درک شده و با یک هزینه قابل قبول از نظر ذهنی مفید خواهد بود. این الگو در پژوهشهای رفتاری، پیشگیری اولیه و پیشگیری ثانویه مورد استفاده قرار گرفته است. با این وجود این کاربردها را می توان در قالب سه دسته جای داد:
1) مدلسازی پژوهش رفتاری و ایجاد ابزار. 2) پیشگیری اولیه، یعنی هنگامی که الگوی باور بهداشتی برای آموزش بهداشت در مورد پیشگیری از بیماری یا برای حفاظت اختصاصی بر علیه بیماریها نظیر ایمن سازی بکار رفته است. 3) غربالگری بیماریها، پذیرش درمان و سایر وظایف مربوط به پیشگیری ثانویه. برخی از نمونه پژوهشهایی که در آنها از مدل الگوی باور بهداشتی استفاده شده است بدین قرارمی باشد: ایجاد مقیاس اعتقاد بهداشتی برای ایدز، ارتقاء استفاده از کلاه ایمنی، ابزار غربالگری سرطان pestan، ارتقاء رفتار تغذیه ای سالم، تعیین عوامل پیش بینی کننده رفتارهای بهداشتی در دانشجویان، استعمال دخانیات در دانشجویان، مدل سازی اجتماعی- روانشناختی برای افراد دیابتی، ترویج واکسیناسیون بر علیه هپاتیت، غربالگری سرطان دهانه رحم و غربالگری پوکی استخوان و سل(21و28). با بهره گرفتن از الگوی باور بهداشتی و تعیین عوامل موثر بر استعمال سیگار می توان به خوبی برای پیشگیری از بروز(پیشگیری اولیه) این رفتار نامناسب بهداشتی برنامه ریزی کرد(29). مفروضات اصلی این الگو عبارتند از تهدید درک شده [5] (که خود تحت تاثیر دو عامل حساسیت درک شده[6] و شدت درک شده [7] می باشد)، موانع درک شده[8]، منافع درک شده[9] و راهنماهای عمل[10]و خودکارآمدی[11]. براساس این مدل برای اتخاذ عملکردهای پیشگیری کننده از کشیدن سیگار، افراد باید نخست در برابر مسئله (ابتلا به سیگار کشیدن یا مواجهه با دود آن) احساس خطر نمایند(حساسیت درک شده) و سپس عمق این خطر و جدی بودن عوارض مختلف آن در ابعاد جسمی، اجتماعی، روانی و اقتصادی خود را درک کنند(شدت درک شده) و مفید و قابل اجرا بودن برنامه پیشگیری از کشیدن سیگار را باور نموده(منافع درک شده) و خود را قادر به غلبه بر عوامل بازدارنده از ترک سیگار بدانند(موانع درک شده) تا در نهایت به عملکرد پیش گیری کننده از کشیدن سیگار اقدام کنند(29). اگر چه برخی محققین بیان کرده اند که برای درک بهتر دلایل رفتارهای پیچیده مانند استعمال سیگار باید الگوی باور بهداشتی با الگوهای دیگری همچون تئوری عمل منطقی[12] ادغام شود، اما با این وجود الگوی باور بهداشتی بدلیل گنجاندن دو مقوله  باورهای  بهداشتی و فاکتورهای اجتماعی در درون خود می تواند یک مدل خوب برای پیش بینی رفتارهای مرتبط با استعمال سیگار باشد(25).

 

اگرچه اعتیاد به سیگار یکی از معضلات جوامع انسانی است که در تمامی اقشار جامعه، از بیسواد تا تحصیل کرده مشاهده می شود ولی وجود آن در قشر تحصیل کرده سیستم بهداشت و درمان کشور یکی از معضلاتی است که تاثیرات مخرب روی این سیستم می گذارد(30). مرگ زودرس و قابل پیشگیری  میلیونها  نفر از افراد آموزش دیده و مهارت یافته در سنین دارای حداکثر بازدهی که خود نقش مهمی در کنترل و مبارزه با مصرف سیگار دارند فراتر از حدود ملی است. آنها می توانند به مردم آموزش داده و از سیاستهای جهانی کنترل اعتیاد حمایت نمایند(31). رفتار دانشجویان علوم پزشکی که صاحبان آینده مشاغل پزشکی و بهداشتی هستند، باید الگویی برای سایر افراد، خصوصا کسانی که از خدمات آنها بهره می جویند باشد. لذا این گروه بایستی انسانهایی آراسته به صفات عالی و انسانی باشند و در کار خود دقیق و دلسوز باشند تا بتوانند اعتماد کسانی را که از خدمات آنها بهره می جویند  جلب  نمایند(32). عقاید، نگرش و رفتارهای بهداشتی دانشجویان علوم پزشکی می تواند سرویسهای درمانی را که آنها برای بیماران خود ارائه  می نمایند  تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل آگاهی، رفتار،  عملکرد و نگرش کارکنان بهداشتی هم در عمل و هم درآموزش، عامل اساسی پیشرفت سیاستهای کنترل دخانیات محسوب می شود (33).

 

پرستاران بهداشت به عنوان اعضاء تیم بهداشتی – درمانی نقش به سزایی جهت نیل به این اهداف دارند. طبق تعریف انجمن بهداشت عمومی آمریکا، پرستار بهداشت  کسی است که ” ارتقاء و حفاظت از سلامت مردم، با تکیه بر دانش پرستاری، بهداشت عمومی و علوم اجتماعی ” را برعهده داشته و فعالیت وی متوجه افراد، خانواده ها، گروه ها و جمعیتها می باشد(34). پرستاران  بهداشت  جامعه  وظایف  متعددی  را برعهده دارند از جمله بررسی، برنامه ریزی، سازمان دهی و اجرای برنامه های توسعه سلامتی برای گروه های سنی مختلف و یا برای مشکلات بهداشتی موجود در جامعه. شناسایی گروه های آسیب پذیر که در آنها احتمال بروز مشکلات بهداشتی بیشتر از سایر گروه هاست و طرح ریزی برنامه های خدماتی در میان آنها جهت کاهش میزان خطر از وظایف پرستاران بهداشت جامعه می باشد(3).

 

جوانان کشورمان با پذیرش در دانشگاه و دوری از خانواده موقعیت جدیدی را تجربه می کنند. این گروه عظیم به دلایل مختلفی همچون شرایط سنی، تالمات روحی ناشی از دوری خانواده، فشارهای روحی و روانی، عدم حضور و کنترل والدین، احساس رشد و استقلال شخصی، استقلال نسبی مالی، وجود دوستان سیگاری و … گروهی در معرض خطر برای استعمال سیگار هستند. بنابر این با توجه به مطالب فوق و همچنین گزارشهای متفاوت در خصوص عوامل موثر بر استعمال سیگار و همچنین به علت تاثیرات فراوانی که گروه های پزشکی بر الگوپذیری، نگرش و باورهای مردم در خصوص مسائل مختلف بهداشتی دارند لزوم انجام مطالعه ای جهت مشخص نمودن شیوع و علل گرایش به سیگار در دانشجویان گروه پزشکی ضروری به نظر می رسد. بدین منظور پژوهشگر بر آن شد تا از طریق تعیین و شناسایی عوامل پیش بینی کننده استعمال سیگار مبتنی بر الگوی  باور بهداشتی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان، گامی هر چند کوچک در ارتقاء سطح سلامت دانشجویان و  آینده سازان  میهن  عزیزمان بردارد. لازم به ذکر است  که مطالعات  متعدد وجود دارند که در آنها از تمامی سازه های الگوی باور بهداشتی  استفاده نشده و فقط از چند سازه این مدل استفاده شده است (25و29) در این مطالعه پژوهشگر فقط به بررسی 4 سازه آسیب پذیری درک شده ، شدت درک شده ، موانع و منافع درک شده پرداخته است. امید آنکه نتایج حاصل از این مطالعه بتواند راهگشای برنامه ریزی های آتی در جهت کاهش استعمال سیگار در میان دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور باشد.

 

[1] health belief  model

 

[2] Godfery Hochbaum

 

[3] Irwin Rosen stock

 

[4] Becker & Maiman

 

[5] perceived Threat

 

[6] perceived Susceptibility

 

[7] perceived Severity

 

[8] perceived Benefits

 

[9] perceived Barriers

 

[10] cues to action

 

[11] self efficacy

 

[12] Theory of reasoned action